انگیزههای مومنانه، عامل اصلی مدیریت و حکمرانی اخلاقی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجتالاسلام محمدحسین پیشاهنگ، مسئول میز جامعه معنوی اندیشگاه در نشست تخصصی بررسی مقاله «سوء مدیریت: علل، ذیربطان و راهکارها» که عصر یکشنبه در محل اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب برگزار شد، به ارائه دیدگاههای خود درباره نقش انگیزه در مدیریت اخلاقی پرداخت و تأکید کرد: بررسی دقیق انگیزهها میتواند گامی اساسی در پیشگیری از سوء مدیریت و ارتقای مدیریت اخلاقی باشد.
اهمیت انگیزه در مدیریت اخلاقی و جلوگیری از سوء مدیریت
حجتالاسلام پیشاهنگ در ابتدای سخنان خود با اشاره به اهمیت انگیزه در حوزه اخلاق مدیریتی گفت: وقتی بحث اخلاق در مدیریت مطرح میشود و در مقابل آن سوء مدیریت مورد بررسی قرار میگیرد یکی از محورهای مهم و کمتر مورد توجه انگیزههاست. انگیزههای سوء مدیریت توسط مدیران اهمیت ویژهای دارد و ما باید دقیقاً بدانیم چه عواملی موجب شکلگیری انگیزه برای مدیریت اخلاقی و یا بالعکس سوء مدیریت میشود.
وی با بیان اینکه انگیزهها پایه و اساس رفتارهای مدیریتی را شکل میدهند، افزود: در نگاه اسلامی، سبک زندگی مومنانه یا زیست توحیدی یکی از مهمترین مولفهها برای ایجاد انگیزه در راستای زیست اخلاقی است. مدیرانی که در محیطی زندگی و کار میکنند که معنویت و ارزشهای اخلاقی در آن تقویت شده طبیعتاً انگیزه بیشتری برای رعایت اخلاق در مدیریت خواهند داشت و این انگیزهها میتواند عامل اصلی پیشگیری از سوء مدیریتها باشد.
مسئول میز جامعه معنوی اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب، با تأکید بر ارتباط مستقیم بین سبک زندگی مومنانه و اخلاق مدیریتی، توضیح داد: اگر جامعهای مبتنی بر زیست مومنانه باشد و معنویت سرلوحه رفتارهای فردی و اجتماعی قرار گیرد این سبک زندگی زمینهای را فراهم میکند که مدیران نه تنها از روی الزام قانونی بلکه از روی باورهای اخلاقی و مذهبی به رعایت اصول اخلاقی پایبند باشند. در این صورت انگیزهها به سمت مدیریت اخلاقی سوق پیدا میکند و امکان بروز سوء مدیریت به حداقل میرسد.
وی ادامه داد: بررسی انگیزهها میتواند محور مطالعات و مقالات تفصیلی باشد. به عنوان مثال میتوان به این سوال پرداخت که چگونه زیست مومنانه و انگیزههای توحیدی ایجاد میشود، رابطه زیست توحیدی با مدیریت اخلاقی چگونه است و چه شاخصها و شیوههایی در ارتقای این انگیزهها مؤثر است.
حجتالاسلام پیشاهنگ همچنین به نگاه رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب اشاره کرد و گفت: در بیانیه گام دوم هم اخلاق و هم معنویت همزمان مورد توجه قرار گرفتهاند. بدون معنویت نمیتوان انتظار جامعه اخلاقی داشت زیرا جامعه معنوی زیربنای شکلگیری جامعه اخلاقی است. بنابراین مدیریت مومنان و توجه به معنویت در سازمانها و نهادها میتواند زمینهساز ارتقای مدیریت اخلاقی و کاهش سوء مدیریتها باشد.
انگیزههای انسانی و زیست مومنانه به عنوان نیروی محرکه اخلاقی
وی تصریح کرد: یکی از نقاط قوت نگاه اسلامی به مدیریت توجه به انگیزههای انسانی است. انگیزهها عامل تعیینکننده در رفتارهای مدیریتی هستند و توجه به این بعد میتواند اثرات قابل توجهی در اصلاح ساختار مدیریتی و ارتقای فرهنگ سازمانی داشته باشد. در واقع انگیزههای توحیدی و زیست مومنانه میتوانند به عنوان یک نیروی محرکه اخلاقی عمل کنند و از رفتارهای سوء مدیریتی جلوگیری نمایند.
مسئول میز جامعه معنوی اندیشگاه بیانیه گام دوم با اشاره به تجربههای مدیریتی در سطوح مختلف افزود: در محیطهایی که ارزشهای اخلاقی و معنوی در آنها نهادینه نشده سوء مدیریت بیشتر مشاهده میشود. این سوء مدیریت ممکن است به شکل نادیده گرفتن عدالت، تبعیض در تصمیمگیریها، کوتاهی در انجام وظایف یا بهرهگیری شخصی از امکانات سازمانی بروز کند. اما وقتی انگیزهها متکی بر باورهای اخلاقی و معنوی باشد حتی در مواجهه با فشارها و مشکلات، مدیران راه درست را انتخاب میکنند.
وی تاکید کرد: یکی از سوالات اساسی در حوزه مدیریت اخلاقی این است که چه عواملی انگیزه مدیران را برای رعایت اخلاق تقویت میکند و چه عواملی آن را تضعیف میکند. پاسخ به این سوالات میتواند زمینهساز طراحی برنامههای آموزشی و تربیتی موثر برای مدیران باشد و همچنین سیاستگذاریهای سازمانی را هدایت کند تا فضایی ایجاد شود که انگیزههای اخلاقی تقویت شود.
حجتالاسلام پیشاهنگ در ادامه به شاخصهای ایجاد انگیزه در مدیریت اخلاقی پرداخت و توضیح داد: شاخصهای مؤثر شامل باورهای مذهبی و توحیدی رعایت ارزشهای اخلاقی در رفتار فردی و سازمانی، ایجاد محیط معنوی در سازمانها، توجه به عدالت و انصاف و نیز تقویت حس مسئولیتپذیری است. این شاخصها نه تنها رفتار مدیران را هدایت میکند بلکه فرهنگ سازمانی را نیز به سمت اخلاقمحوری سوق میدهد.
اجرایی شدن اخلاق مدیریتی از طریق آموزش و زیرساختهای معنوی
وی با بیان اینکه توجه به انگیزهها و ارزشهای اخلاقی در مدیریت تنها یک بحث نظری نیست، افزود: این موضوع عملیاتی و قابل اجراست. آموزش، فرهنگسازی و ایجاد زیرساختهای معنوی در سازمانها میتواند انگیزه مدیران را برای پیروی از اصول اخلاقی تقویت کند و در نتیجه مدیریت اخلاقی به یک واقعیت ملموس تبدیل شود.
مسئول میز جامعه معنوی اندیشگاه بیانیه گام دوم در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: در هر بحثی پیرامون مدیریت اخلاقی، توجه به انگیزهها ضروری است. بررسی دقیق این انگیزهها میتواند موضوع مقالات و پژوهشهای علمی و کاربردی باشد. مطالعه رابطه بین زیست مومنانه و انگیزههای توحیدی، شناسایی شاخصها و روشهای تأثیرگذاری آنها و ارزیابی اثرات آن بر کاهش سوء مدیریتها، میتواند گامی مهم در ارتقای سطح مدیریت اخلاقی در کشور باشد.
نشست تخصصی بررسی مقاله «سوء مدیریت: علل، ذیربطان و راهکارها» با حضور کارشناسان، پژوهشگران و صاحبنظران حوزه مدیریت و اخلاق فرصتی فراهم کرد تا ابعاد مختلف مدیریت اخلاقی، نقش انگیزهها و اهمیت سبک زندگی مومنانه در ارتقای کیفیت مدیریت بررسی شود.
سخنان حجتالاسلام پیشاهنگ در این نشست نشان داد که انگیزههای اخلاقی و معنوی نه تنها جنبه فردی دارند بلکه میتوانند به عنوان یک عامل اساسی در بهبود ساختارهای سازمانی و کاهش سوء مدیریتها مورد استفاده قرار گیرند.
این نشست با هدف ارائه راهکارهای علمی و عملی برای مقابله با سوء مدیریت و ترویج مدیریت اخلاقی، زمینهای برای بحثهای علمی و پژوهشی بیشتر فراهم کرد و نقش انگیزههای اخلاقی و معنوی در مدیریت، به عنوان یکی از محورهای اصلی مطالعات مدیریتی، مورد توجه ویژه قرار گرفت.