فلسفه؛ تنها راه مطمئن برای فهم معارف دینی

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین سیدیدالله یزدان پناه در مراسم افتتاحیه مدرسه علوم عقلی نفحات در پاسخ به کسانی که رشته های علوم عقلی را صرفا یافته های بشری بی پشتوانه می دانند، گفت: حضرات آیات امام خمینی، حسن زاده، جوادی و علامه طباطبایی خروجی رشته های علمی عقلی است و بعضی احساس می کنند رشته های عقلی یافته های بشری هستند و ارزشی ندارند. این تصور با واقعیت در رشته های معقول متفاوت است و تلقی بزرگان آن این است که علوم عقلی بابی برای فهم عمیق معانی و مبانی دین و از سویی دیگر دری برای ورود به ملکوت عالم است.

وی در ادامه با بیان اینکه ملاصدرا عارفی به تمام معنا است، گفت: فیض کاشانی مدت های به دنبال یک استاد سلوکی کامل گشت تا اینکه ملاصدرا را پیدا کرد و بسیار از آن شخصیت بهره برد. از علامه طباطبایی سؤال شد که چگونه می توان راه ملکوت را طی کرد و علامه با شوق گفت که با همین راه ملاصدرا می توان راه ملکوت را باز کرد. مشایخ عرفانی که پس از ملاصدرا شکل می گیرد متأثر از صدرا بوده و با خواندن معارف ذکر شده توسط صدرا پیگیر شده و به سلوک رسیدند. شیخ محمدتقی آملی شاگرد مکتب صدرا بود و پس از حصول تشنگی به دنبال استاد گشت تا آیت الله قاضی را دید.

حجت الاسلام والمسلمین یزدان پناه با بیان اینکه فلسفه ملاصدرا یک فلسفه ناب بوده که انسان را به تشنگی ناب می کشاند، تصریح کرد: مرحوم ملاصدرا انسان را می شناسد و حقائق ماوراء را می داند و به شکل عجیبی خواننده به دنبال خود می کشاند. از غیرصدراییان کسانی هستند که مناسبت شخصی داشتند و به سلوک رسیدند اما پس از صدرا غیر از مسیر صدرا کسی را نمی توان یافت که راه سلوک را به درستی پیموده باشد.

وی برنامه معنوی را برای دانش آموختگان فلسفه ضروری دانست و افزود: حداقل آن این است که یک وعده نماز را با جدیت بخوانند و یا نماز شب را شروع کنند. در جای خود باید معنویت را پی گرفت تا حقایقی که را که می خوانیم، راه ما را به ملکوت باز کند. سیر مطالعاتی معنوی نیز اثر دارد و عمل به آن می تواند فایده های علمی داشته باشد. ترسی که وجود دارد بی عملی به دانسته ها است که پس از مدتی انسان به زحمت می افتد. بسیاری هستند که مطالعه می کنند که فقط خوانده باشند اما باید مواظبت هایی در خصوص عمل خود داشته باشند و به دانسته های خود عمل کنند.

این استاد فلسفه و عرفان حوزه علمیه قم با بیان اینکه مبانی علوم عقلی در مسیر برداشت صحیح از معارف ضرورت دارد، اضافه کرد: بر اساس تجربه باید بگویم همانگونه که باید برای اجتهاد، کتب فقهی و اصولی را از ابتدا خواند باید از ابتدا بدائه، نهایه، اشارات، اسفار و... را خواند. در مباحث فقهی  با حوصله و ممارست فراوان به سمت اجتهاد می روند و باید بدانیم در معارف نیز برای مشخص شدن مسائل لازم است مسائل فلسفی را به طور کامل و از ابتدا فراگرفت.

وی ادامه داد: اساتید بسیاری را مشاهده می کنیم که در کلام کار کردند اما انسجام مطلب نداشته و بیان آن ها شکل جدلی پیدا کرده است از این رو می گویم برای رسیدن به معارف به شیوه های فلسفه احتیاج داریم. صدرا بر سر سفره فلسفه اش همه معارف را آورده است. فلسفه صدرا بابی به سوی معارف است که انسان را در این زمینه مجتهد می کند.

حجت الاسلام والمسلمین یزدان پناه با تصریح بر اینکه قرآن آیات معارفی فراوانی دارد، اظهار داشت: علامه طباطبایی در المیزان به راحتی توانسته ظهور آیات را استخراج کند که دلیل آن خواندن رشته معقول توسط آن مرحوم است زیرا فلسفه اسلامی در مباحث خود عمده آیات و روایات را معنا کرده است و این دانسته ها به فهم آیات بسیار کمک می کند. برای فهم متن دینی راه مطمئنی جز فلسفه نیست. مسائلی مانند قضا و قدر و یا بداء را فقط با خواندن متن آیات و روایات نمی توان حل کرد زیرا بیان های مختلفی وجود دارد. ملاصدرا در حل این مسائل تلاش کرده و موفق بوده است و برای حل این مسائل باید به نحو اجتهادی از این معارف بهره برد.

این استاد فلسفه و عرفان خطاب به دانش آموختگان علوم عقلی اظهار داشت: دوره هایی که در مؤسسه نفحات تدارک دیده شده است، کمک کننده طلاب در فعالیت های علمی بوده و لازم است که طلاب در حوزه باشند و برنامه ریزی کند و حمایت های لازم را داشته باشند. یکی از این حمایت مباحث افزون بر متون است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: دانش آموختگان فلسفه لازم است که تاریخ فلسفه را بخوانند زیرا نگاهی به دانش پژوه می دهد و لازم است که استاد درستی آن را آموزش دهد. حیرانی طلبه ها در حوزه به واسطه مؤسسات برطرف شده اما باز نباید از فضای حوزه فاصله گرفت.