۴ ویژگی اصلی اهل تسلیم از منظر قرآن و روایات

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، در سومین جلسه از جلسات درس اخلاق «مسیر بندگی»، استاد اخلاق حوزههای علمیه، حجتالاسلام والمسلمین رفیعی، با شرح واژه قرآنی «اخبات»، چهار ویژگی اصلی اهل تسلیم را از منظر قرآن و روایات تبیین کرد.
در جلسه این هفته از سلسله جلسات اخلاقی «مسیر بندگی» که هر سهشنبه پس از نماز عشاء در دفتر فقیه عالیقدر آیتالله محسن فقیهی برگزار میشود، حجتالاسلام والمسلمین ناصر رفیعی،با محوریت واژه قرآنی «اخبات»، به تبیین جایگاه والای این مفهوم در مسیر بندگی و سلوک الهی پرداخت.
استاد سطوح عالی حوزههای علمیه، در آغاز سخنان خود، واژه «خَبْت» را به معنای زمین هموار دانست و آن را کنایهای از تواضع، تسلیم و کرنش در برابر امر الهی معرفی کرد. ایشان با اشاره به آیات سورههای هود و حج، واژههایی چون «مُخْبِتین» و «أَخْبَتُوا» را از نشانههای اهل بهشت دانست و تأکید کرد که اخبات، مرتبهای فراتر از تقوا و احسان است.
حجتالاسلام والمسلمین رفیعی در ادامه با استناد به آیه «وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ»، چهار ویژگی اصلی اهل اخبات را برشمرد که برخی مفسران آن را «قواعد اربعه» نامیدهاند. این ویژگیها شامل تأثیرپذیری از یاد خدا، صبر در برابر سختیها، اقامه نماز و انفاق از رزق الهی است. ایشان این چهار رکن را در سه حوزه ارتباط انسان با خود، با خدا و با خلق دانست.
در شرح ویژگی نخست، وی با اشاره به آیه «الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ»، مفهوم «وَجل» را لرزش دل در برابر ذکر الهی معرفی کرد و با ذکر حکایاتی از یک جوان نمازگزار در مسجد پیامبر (ص)، و برخی از علمای بزرگ، تأثیر ذکر خدا بر دلهای اهل اخبات را بهصورت ملموس بیان نمود. ایشان همچنین تقسیمبندی پنجگانه خوف در کلام شیخ صدوق رحمه الله را یادآور شد که «وَجل» را خاص مُخْبِتین دانسته است.
در ادامه، حجتالاسلام والمسلمین رفیعی به دومین ویژگی یعنی صبر پرداخت و با اشاره به بیش از بیست نوع صبر یادشده در قرآن، صبر را رکن اساسی بندگی دانست. ایشان صبر بر تربیت، عبادت، طعنها، اخلاق همسر و همراهی با فقرا را از مصادیق مهم صبر در زندگی مؤمنانه برشمرد و تأکید کرد که اجر صبر، بیحساب است.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به آیه «الْمُقِيمِينَ الصَّلَاةَ»، نماز را نشانه تسلیم و بندگی دانست و با بررسی چهار دسته نمازگزاران در قرآن، جایگاه اهل خشوع را در مسیر فلاح و رستگاری برجسته و تأکید کرد که نماز، ستون دین و معیار اخبات است.
در تبیین ویژگی چهارم، حجتالاسلام والمسلمین رفیعی، انفاق را نشانهای از رضایت و تسلیم در برابر رزق الهی دانست و با استناد به آیه «مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ»، اهل اخبات را اهل رسیدگی به فقرا و اهل بخشش معرفی کرد.
در بخش پایانی جلسه، استاد حوزه با اشاره به روایات امام صادق(علیه السلام)، اهل بیت(علیهم السلام) را بالاترین مصداق مُخْبِتین دانست و اصحاب امام حسین(علیه السلام) مخصوصاً حضرت عباس (علیه السلام) را نمونههای بارز اخبات و تسلیم محض در برابر امر الهی معرفی کرد.
وی افزود: یکی از بالاترین مصادیق این مُخْبِتین، اصحاب امام حسین و خود اباعبدالله (علیهم السلام) هستند؛ نه شکایتی، نه گلهای؛ همهاش رضایت به قضای الهی و تسلیم محض در مقابل خالق. ابوالفضل العباس علیه السلام در اوج اخبات بودند؛ «الْمُطِيعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ». این اوج اخبات و تسلیم است. تسلیم امام بودن، مصداق تسلیم خداست. با اینکه ایشان از فرماندهان بزرگ و افسران کربلاست، اما در مقابل امامش تسلیم محض بود.
این جلسه بسیار معنوی، با دعای برای تعجیل در فرج امام زمان ارواحنا فداه، عزت بیش از پیش نظام اسلامی و طول عمر با عزت رهبر معظم انقلاب به پایان رسید.
لازم به ذکر است که سلسله جلسات اخلاقی «مسیر بندگی» هر سه شنبه، بعد از نماز عشاء در دفتر حضرت آیت الله حاج شیخ محسن فقیهی دامت برکاته واقع در خیابان صفاییه، کوی ۲۵ برگزار میگردد.