تقویت ایمان و فرماندهی واحد دو بال تحقق اتحاد ملی

حجت الاسلام محسن مؤمنی، محقق و پژوهشگر تحولات سیاسی معاصر و دبیر انجمن تاریخ معاصر و انقلاب اسلامی حوزه علمیه قم در گفتوگو با خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، با اشاره به اینکه مسئلهی اتحاد ملی از مهمترین محورهای مورد تأکید رهبر معظم انقلاب در بیانات اخیر ایشان است، اظهار داشت: اتحاد ملی را میتوان از دو زاویهی اصلی تحلیل کرد: نگاه راهبردی و نگاه تاکتیکی. این دو نگاه مکمل یکدیگرند و بدون درک همزمان آنها تصویر کاملی از معنای «اتحاد مقدّس» به دست نمیآید.
وی با تبیین بُعد راهبردی اتحاد ملی گفت: از منظر راهبردی ریشهی اتحاد در مبانی اعتقادی جامعه نهفته است. هرقدر ایمان به توحید در سطح جامعه تقویت شود گرایش طبیعی به وحدت و همدلی نیز بیشتر خواهد شد زیرا اتحاد در بنیاد خود از توحید سرچشمه میگیرد. جامعهای که باور توحیدی در آن نیرومند است، تضادها و رقابتهای خودخواهانه را کنار میگذارد و هدف مشترک الهی را محور حرکت جمعی قرار میدهد.
حجت الاسلام مؤمنی افزود: در مقابل هرجا که ایمان ضعیف شود منافع مادی و دنیایی به محور تصمیمها تبدیل میشود و نتیجهی طبیعی آن چیزی جز پراکندگی و تعارض منافع نیست. بسیاری از درگیریهای اجتماعی، سیاسی یا حتی فرهنگی ریشه در همین ضعف در مبانی ایمانی دارد. به همین جهت رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کردهاند که تقویت اتحاد ملی بدون بازسازی بنیانهای فکری و اعتقادی جامعه ممکن نیست.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: اتحادی که مورد نظر رهبر انقلاب است فقط اتحاد سیاسی یا اجتماعی نیست بلکه اتحادی مبنایی و اعتقادی است؛ اتحادی که در دل ایمان به خدا و باور به مأموریت الهی شکل میگیرد.
وی توضیح داد: اگر روی اصول و مبانی کار کنیم همانگونه که بزرگان اندیشهی اسلامی همچون شهید مطهری بر آن تأکید داشتند جامعه از درون یکپارچه میشود و اختلافات سطحی و جناحی به حاشیه میرود. در این صورت اعضا و گروهها بهجای رقابت بر سر منافع کوتاهمدت برای تحقق اهداف الهی در کنار هم قرار میگیرند و اتحاد واقعی شکل میگیرد.
آرایش تاکتیکی در میدان مقابله با دشمن
این استاد حوزه در ادامه با اشاره به بُعد دوم بحث یعنی نگاه تاکتیکی به اتحاد ملی اظهار داشت: از منظر تاکتیکی اتحاد به معنای آرایش منسجم نیروها در میدان مقابله با دشمن است. جامعهی ما بهطور طبیعی و تاریخی جامعهای متکثر است؛ از نظر جغرافیایی، فرهنگی، زبانی و حتی سیاسی بخشهای گوناگونی دارد و همین تنوع میتواند زمینهساز اختلاف باشد. اما وقتی دشمنی واحد در برابر ما صفآرایی کرده باید این تکثر را با عقلانیت و فرماندهی واحد در مسیر واحدی به حرکت درآورد.
وی با تمثیلی نظامی توضیح داد: در یک عملیات نیروهای مختلفی حضور دارند، تکتیرانداز، تخریبچی، یا نیروی پشتیبانی ولی همه زیر یک فرماندهی واحد عمل میکنند. اگر هر گروه بخواهد مستقلاً تصمیم بگیرد آرایش بههم میریزد و نتیجه شکست است. جامعه هم دقیقاً همینگونه است؛ در مقابله با دشمن هر صنف و قشر و نهادی باید نقش خود را بشناسد و در چارچوب فرماندهی واحد وظیفهی خود را انجام دهد.
حجتالاسلام مؤمنی با تأکید بر اینکه امروز دشمنان نظام اسلامی وارد مرحلهی جنگ ترکیبی و شناختی شدهاند، افزود: دشمنان، احزاب، رسانهها و گروههای مختلف خود را گرد هم آوردهاند تا فشار همهجانبهای بر ایران وارد کنند. آنها از یکسو پروژهی «تجزیهی ایران» را مطرح میکنند و از سوی دیگر با جنگ روانی هدف «تسلیم ایران» را دنبال میکنند. در چنین شرایطی اتحاد تاکتیکی و فرماندهی واحد یک ضرورت حیاتی است، نه یک شعار.
وی ادامه داد: وقتی صحنهی میدانی و اطلاعات موجود نشان میدهد دشمن با هماهنگی کامل عمل میکند منطق عقلانی حکم میکند که جبههی مؤمنان و نیروهای انقلاب نیز با هماهنگی و انسجام عملی پاسخ دهند. یعنی همانگونه که دشمن با هدف مشخصی نیروهایش را آرایش داده ما هم باید با وحدت تاکتیکی تقسیم کار مشخص و تبعیت از فرماندهی مرکزی صحنه را مدیریت کنیم.
نخبگان، محور هماهنگی و تحلیل صحنه
این استاد حوزه در بخش دیگری از سخنان خود نقش نخبگان و اندیشمندان را در تحکیم این دو سطح از اتحاد بسیار مهم دانست و اظهار داشت: نخبگان حلقهی اتصال میان «راهبرد» و «تاکتیک»اند. آنان از یکسو وظیفه دارند مبانی فکری و اعتقادی جامعه را تبیین و تقویت کنند تا ریشههای اتحاد عمیقتر شود و از سوی دیگر باید با تحلیل دقیق صحنهی نبرد فکری و رسانهای، آرایش میدانی و شناختی جامعه را هماهنگ کنند.
وی تصریح کرد: نخبگان نباید در موضع انفعال یا صرفاً انتقاد بمانند. امروز جامعهی ما نیازمند تبیینهای دقیق، روشنگری عالمانه و روایت درست از واقعیتهاست. دشمن در عرصهی رسانهای با ابزارهای نوین سعی دارد ارادهی ملت ایران را سست کند؛ در مقابل نخبگان باید با تقویت ایمان، اعتماد اجتماعی و روایت صحیح از قدرت ملی، این جنگ شناختی را خنثی کنند.
حجت الاسلام مؤمنی اضافه کرد: همانگونه که رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کردهاند پیوند میان دین و دانش یعنی همافزایی میان ایمان و علم مهمترین عامل در تقویت جامعهی مؤمن و آگاه است. جامعهای که ایمانش قوی و دانشش پیشرفته باشد نه فریب عملیات روانی دشمن را میخورد و نه از فشارهای بیرونی دچار تفرقه میشود.
مقابله با جنگ شناختی از مسیر ایمان و آگاهی
این استاد حوزه با اشاره به ماهیت پیچیدهی جنگ کنونی گفت: امروز دشمنان ما بیش از آنکه در میدان نظامی وارد شوند در میدان ذهنها و دلها میجنگند. جنگ شناختی به دنبال آن است که باور مردم نسبت به تواناییهای خودشان را تضعیف کند و حس بیاعتمادی و یأس را در جامعه گسترش دهد. اگر جامعه از درون تهی شود دیگر نیازی به حملهی بیرونی نیست.
وی افزود: راه خنثیسازی این جنگ تقویت ایمان، ارتقای معرفت دینی و بازسازی نظام فکری جامعه است. به تعبیر رهبر انقلاب «جهاد تبیین» امروز همان سنگر اصلی دفاع از ایمان و هویت ملی است.
حجت الاسلام مؤمنی ادامه داد: در این میدان نقش حوزههای علمیه بسیار تعیینکننده است. حوزهها باید در کنار دانشگاهها، در خط مقدم تبیین عقلانی دین و ارائهی روایت وحدتآفرین از اسلام قرار گیرند. هرقدر پیوند میان تفکر دینی و فضای نخبگانی جامعه بیشتر شود شکافهای اجتماعی و فکری نیز کمتر خواهد شد.
ضرورت فرماندهی واحد و اجتناب از چندصدایی در میدان عمل
این استاد حوزه علمیه با اشاره به ضرورت هماهنگی در میدان عمل تأکید کرد: اتحاد تاکتیکی فقط با فرماندهی واحد معنا دارد. وقتی چند صدا و چند خط فرمان در میدان باشد انرژیها هدر میرود و دشمن از همین ناهمصدایی بهره میبرد.
وی گفت: اگر هر گروه جریان یا دستگاهی بخواهد بهصورت مستقل تصمیم بگیرد و تصور کند که خودْ فرمانده میدان است انسجام جبهه از بین میرود. باید به فرماندهی واحدی که بر اساس ولایت و خرد جمعی شکل گرفته، اعتماد کنیم و ذیل آن حرکت کنیم.
حجت الاسلام مؤمنی خاطرنشان کرد: تجربههای نظامی در دفاع مقدس بهخوبی نشان داده که رمز موفقیت، هماهنگی و تبعیت از فرماندهی واحد بوده است. امروز نیز در میدان سیاست، فرهنگ و رسانه همان قاعده برقرار است؛ هرکس نقش خود را بهدرستی بشناسد و در چارچوب آرایش کلان حرکت کند، نتیجهی نهایی پیروزی خواهد بود.
دو سطح از اتحاد، دو وظیفهی همزمان
حجتالاسلام مؤمنی در جمعبندی سخنان خود تأکید کرد: امروز ملت ایران با دو وظیفهی همزمان روبهرو است؛ نخست تقویت ریشههای اعتقادی و ایمانی جامعه بهعنوان راهبرد بلندمدت و دوم ایجاد آرایش منسجم و فرماندهی یکپارچه برای مقابله با دشمن در سطح تاکتیکی. هر یک از این دو سطح بدون دیگری ناقص است.
وی افزود: اگر فقط بر بعد اعتقادی تمرکز کنیم و در میدان عمل پراکنده باشیم دشمن از خلأ تاکتیکی بهره میبرد و اگر فقط بر تاکتیک تکیه کنیم و ریشههای ایمانی را نادیده بگیریم، اتحاد ما سطحی و موقتی خواهد بود. جامعهی متحد و پیروز، جامعهای است که هم ایمانش قوی باشد و هم آرایش میدانیاش منسجم.
این استاد حوزه علمیه در پایان گفت: اتحاد ملی مورد نظر رهبر معظم انقلاب ترکیبی از ایمان و نظم، معرفت و مدیریت است؛ اتحادی که از دل باور به خدا و در سایهی عقلانیت جمعی شکل میگیرد. اگر بتوانیم این دو بعد را همزمان تقویت کنیم نهتنها از بحرانها عبور خواهیم کرد بلکه الگویی نو از جامعهی اسلامیِ مقتدر و متحد را به جهان ارائه خواهیم داد.