لسانی مطرح کرد؛
روایت اول را از دست ندهیم / اهمیت سواد رسانه در نبرد روایت‌ها
استاد سواد رسانه، در برنامه تخصصی «سواد رسانه‌ای و چالش‌های پاسخگویی به شبهات» گفت: با گسترش فضای مجازی، سرعت انتشار اخبار بیشتر از سرعت تحلیل شده است و کارشناسان می‌گویند کسی که روایت نخست را بیان کند، ذهن مخاطب را جهت می‌دهد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، محمد لسانی، مدرس سواد رسانه، در برنامه اینترنتی تخصصی سواد رسانه‌ای و چالش‌های پاسخگویی به شبهات که به صورت مجازی در تاریخ ۱۸ آبان ۱۴۰۴ برگزار شد، به تشریح اهمیت این مهارت در مواجهه با چالش‌های فضای مجازی و جنگ شناختی دشمن پرداخت.
لسانی سواد رسانه را توانایی تحلیل، مدیریت و تولید پیام‌های رسانه‌ای معرفی کرد و گفت: سواد رسانه به شما امکان می‌دهد اثرات پیام‌ها را در دو سطح بررسی کنید؛ پیام‌هایی که مصرف می‌کنیم و پیام‌هایی که تولید می‌کنیم.
وی افزود: مصرف‌کنندگان رسانه باید لایه‌های پنهان پیام‌ها را بشناسند و تولیدکنندگان پیام با استفاده از این مهارت، می‌توانند اثرگذاری محتوا و هدایت مخاطب را افزایش دهند.
مدرس سواد رسانه سه محور اصلی سواد رسانه را دسترسی، تحلیل و تولید اعلام کرد و توضیح داد: تمرکز اصلی بر این است که افراد توانمند شوند تا پیام‌ها را مدیریت و اثرگذاری آنها را کنترل کنند.
لسانی درباره نحوه مواجهه با مخاطبان مختلف در فضای مجازی گفت: نوع پاسخ به منتقدان، مخالفان و معاندان باید متفاوت باشد. منتقد را می‌توان با همدلی و شنیدن استدلال‌های او پاسخ داد، اما با مخالف یا معاند باید برخورد منطقی، مستدل و کنترل‌شده داشت.
وی افزود: در فضای مجازی افراد اغلب صبر و تحمل کمی دارند و واکنش‌ها هیجانی و همراه با تکانه‌های عصبی است. برخلاف تعامل چهره‌به‌چهره که امکان کنترل احساسات وجود دارد، در فضای مجازی بسیاری واکنش‌ها شدیدتر و گاهی خشن‌تر می‌شود.
لسانی همچنین تأکید کرد: طیف مخاطبان بسیار گسترده و متنوع است و نباید با نگاه سیاه و سفید با آنها مواجه شد، بین سیاه و سفید صد رنگ و طیف مختلف وجود دارد. اگر بتوان حتی با یک درصد مخاطبان همسو ارتباط برقرار کرد، اثرگذاری پیام افزایش می‌یابد.
زمان طلایی پاسخگویی و کوتاه‌گویی
وی درباره مدت زمان پاسخ به شبهات گفت: گاهی شبهه‌ای در ۳۰ ثانیه مطرح می‌شود، اما پاسخ آن نیازمند تحلیل سی دقیقه‌ای است. با این حال، در استاندارد فضای مجازی، پاسخ‌ها باید کوتاه، شفاف و مؤثر باشند. زمان طلایی بین ۳۰ ثانیه تا دو دقیقه است؛ بیش از این زمان، مخاطب از ادامه گفتگو خسته می‌شود.
لسانی افزود: این استاندارد باعث می‌شود پاسخ‌ها گزیده و دقیق باشند. محدودیت کاراکتر در شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها هم این ضرورت را دوچندان می‌کند.
وی با اشاره به اهمیت بصری‌سازی و روایت‌پردازی بود، توضیح داد: استفاده از تصاویر، نمودار، جدول و ترکیب چند پاسخ (کلاژ) می‌تواند پیام را بهتر منتقل کند. گاهی لازم نیست همه اطلاعات در متن گفته شود؛ یک تصویر یا جدول می‌تواند هزاران کلمه را منتقل کند.
مدرس سواد رسانه با ذکر نمونه‌ای از تجربه خود گفت: برای درک بهتر موشک‌های نسل مختلف، سه تصویر کنار هم قرار دادیم: موشک کروز نسل اول، بالستیک نسل دوم و هایپرسونیک نسل سوم و زیر هر تصویر ویژگی‌های آن مانند مانورپذیری و عبور از پدافندها نوشته شد. این بصری‌سازی بسیاری از ابهامات را برطرف کرد و مخاطب سریع‌تر پیام را دریافت کرد.
لسانی بر اهمیت روایت اول تأکید کرد و گفت: روایت اول نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌دهی برداشت مخاطب دارد. اگر روایت اولیه ارائه نشود، روایت‌های موازی و متناقض سریعاً جای آن را می‌گیرند. بنابراین هنگام مواجهه با رویدادهای تازه — مانند حوادث ساختمانی یا بحران‌های اجتماعی — ابتدا باید فکت‌ها و اطلاعات موثق جمع‌آوری شود و در صورت نبود سند قطعی، از سناریوخوانی و ارائه احتمالات استفاده کرد.
وی افزود: سناریوخوانی شامل ارائه چند سناریو از حادثه و تحلیل پیامد هر کدام است تا مخاطب بتواند از نگاه چندبعدی به موضوع نگاه کند و از برداشت تک‌بعدی جلوگیری شود.
جنگ شناختی و جهاد روایت‌ها
لسانی درباره نقش پاسخگویی در جنگ شناختی گفت: گاهی شما نه تنها با کاربران داخلی، بلکه با افسران سایبری موساد، گروه‌های معاند و عملیات روانی دشمن مواجه هستید. این یک جهاد واقعی است. اسناد منتشر شده از ارتش آمریکا نشان می‌دهد که جنگ روایت‌ها از عصر خبر به عصر روایت منتقل شده و اکنون اکانت‌های سایبری با هویت‌های مختلف پیام‌های اثرگذار منتشر می‌کنند.
وی به اهمیت انسجام ملی و وحدت داخلی اشاره کرد و گفت: دشمن تمرکز خود را بر ایجاد تفرقه و ناآرامی گذاشته است. وظیفه ما هم صدایی، همدلی و همکاری است. انگشت اتهام در میانه جنگ نباید به داخل کشور باشد و نگاه جناحی کنار گذاشته شود. انسجام و اتحاد، مهم‌ترین ابزار مقابله با تولید نفرت و کینه دشمن است.
آموزش سواد رسانه‌ای به جوانان
لسانی ضرورت آموزش سواد رسانه‌ای به نوجوانان و جوانان را یادآور شد: والدین باید پیش از ارائه گوشی و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی، مهارت‌ها و اطلاعات لازم را به فرزندان بدهند. سواد رسانه به آنها کمک می‌کند تا نه هر چیزی را باور کنند و نه هر محتوایی را منتشر کنند.
وی در پایان، تأکید کرد: توانایی تحلیل و مدیریت پیام‌ها و تشخیص منابع موثق از غیرموثق، پایه و اساس هر کنش مؤثر در فضای مجازی است.
ارسال نظرات