نسبت حق و تکلیف در منظومه فلسفه سیاسی امام خامنه‌ای
پژوهشگر اندیشه سیاسی اسلامی گفت: اندیشه اسلامی با حفظ کرامت انسان و تأکید بر مصالح عمومی، چارچوبی میانه و کارآمد برای تنظیم آزادی‌ها و مسئولیت‌ها ارائه می‌کند؛ چارچوبی که در برابر چالش‌های جهان مدرن ظرفیت‌های بیشتری برای حفظ سلامت جامعه دارد.
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمدباقر مهدوی، پژوهشگر اندیشه سیاسی اسلامی در نشست علمی «تبیین نسبت حق و تکلیف در منظومه فلسفه سیاسی امام خامنه‌ای» که به‌همت پژوهشکده شورای نخبگان و مرکز آموزش‌های کوتاه‌مدت جامعه‌المصطفی العالمیه» با هدف تبیین مبانی نظری، ریشه‌های فکری و پیامدهای عملی این نسبت در نظام مردم‌سالاری دینی برگزار شد با استناد به بیانات، فیش‌های رسمی و اسناد نظری مرتبط، نشان داد که در اندیشه سیاسی امام خامنه‌ای، حق و تکلیف دو حقیقت جدایی‌ناپذیر و کاملاً مکمل همدیگر هستند؛ به‌گونه‌ای که هیچ حقی بدون تکلیف معنا پیدا نمی‌کند و هیچ تکلیفی بدون حق مشروع و قابل دفاع نخواهد بود.
در این نشست، بنیان فلسفه حقوق اسلامی تشریح شد؛ جایی‌که حقوق انسان برخاسته از کرامت الهی اوست و در شبکه‌ای از ارتباط با خدا، جامعه و خویشتن تعریف می‌شود. مقابل آن، تکلیف به‌عنوان وظیفه الهی و مسئولیت اجتماعی، ابزار تحقق حقوق دیگران و ضامن بقای عدالت معرفی گردید.
ارائه‌دهنده تأکید کرد: از نگاه امام خامنه‌ای، برخلاف مکتب لیبرالیسم که بر اصالت حق فردی تأکید دارد، آزادی و حقوق تنها در بستر مسئولیت‌پذیری و التزام به شریعت معنا می‌یابند.
وی در ادامه جایگاه این نسبت در گفتمان رهبری و بیانیه گام دوم انقلاب را مورد بررسی قرار داد و افزود: مصادیقی نظیر مشارکت سیاسی که هم «حق» و هم «تکلیف» معرفی شده‌اند، نمونه‌ای از پیوند حقوق ملت با مسئولیت‌های آنان است.
حجت الاسلام مهدوی ابراز کرد: مردم‌سالاری دینی دقیقاً از دل همین توازن مفهومی بیرون می‌آید؛ مدلی که نه فردگرایی افراطی لیبرال را می‌پذیرد و نه اقتدارگرایی بی‌ضابطه را.
در بخش تطبیقی نشست به مقایسه اندیشه امام خامنه‌ای با نظریه‌های غربی پرداخت شد و ارائه دهنده آن اظهار داشت: نتیجه این تحلیل آن بود که اندیشه اسلامی با حفظ کرامت انسان و تأکید بر مصالح عمومی، چارچوبی میانه و کارآمد برای تنظیم آزادی‌ها و مسئولیت‌ها ارائه می‌کند؛ چارچوبی که در برابر چالش‌های جهان مدرن ـ از بحران خانواده تا انزوای اجتماعی ـ ظرفیت‌های بیشتری برای حفظ سلامت جامعه دارد.
در پایان این نشست، چالش‌های تحقق عملی این الگو در ایران مورد بررسی قرار گرفت؛ از جمله سوءبرداشت از مفهوم آزادی، ضعف در اجرای کامل قانون اساسی، فشار گفتمان‌های جهانی و فقدان فرهنگ‌سازی مؤثر درباره مسئولیت اجتماعی. همچنین جمع‌بندی نشست این بود که برای تحقق مطلوب نسبت حق و تکلیف، سه محور اساسی باید تقویت شود: فرهنگ‌سازی عمومی، استحکام ضمانت‌های حقوقی، و ارتقای سطح مسئولیت‌پذیری اجتماعی و مدیریتی.
گفتنی است این نشست توانست با طرح مباحث نظری عمیق و ارائه تحلیل‌های کاربردی، چشم‌انداز روشن‌تری از اندیشه سیاسی امام خامنه‌ای، به‌ویژه در حوزه حقوق ملت و تکالیف اجتماعی، در اختیار حاضران قرار دهد.
ارسال نظرات