لزوم حکمرانی هوش مصنوعی مبتنی بر فرهنگ و تمدن اسلامی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست علمی «هوش مصنوعی به مثابه میدان نوین منازعه تمدنی؛ فرصت‌ها و تهدیدهای الگوریتمی برای تمدن‌سازی نوین اسلامی» صبح امروز در مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی برگزار شد. 

 

حجت‌الاسلام محمدمهدی چگینی، مدیر مرکز تعاملات پژوهشگاه فضای مجازی در این نشست به تبیین ابعاد مختلف هوش مصنوعی و نقش آن در تمدن‌سازی نوین اسلامی پرداخت.

 

وی با اشاره به برداشت رایج از هوش مصنوعی به عنوان حوزه‌ای پیچیده و دشوار گفت: امروزه بسیاری گمان می‌کنند هوش مصنوعی عرصه‌ای دور از دسترس و تخصصی است، اما واقعیت امر پیچیدگی‌های فراتر از این دارد و اثرات آن به صورت مستقیم بر زندگی روزمره مردم و تحولات تمدنی قابل مشاهده است.

 

حجت‌الاسلام چگینی به تأثیر الگوریتم‌های فضای مجازی در تغییر رفتار اجتماعی و فرهنگی اشاره کرد و افزود: در گذشته انتخاب و معرفی فیلم‌ها و محتواهای فرهنگی بر اساس پیشنهاد دوستان و آشنایان انجام می‌شد، اما امروز این جایگزین شده با الگوریتم‌هایی که تصمیم می‌گیرند چه محتوایی به ما نمایش داده شود. این موضوع باعث شده انسان معاصر تصور کند به دریایی آزاد از اطلاعات دسترسی دارد، اما در واقع در حباب اطلاعاتی قرار گرفته که الگوریتم‌ها آن را برایش ساخته‌اند و این حباب شامل تمامی اطلاعات و واقعیت‌ها نیست.

 

وی ادامه داد: این وضعیت موجب شده بسیاری از مردم جهان نسبت به مسائلی مانند بحران غزه بی‌تفاوت شوند، زیرا در فضای بسته و الگوریتمی زندگی می‌کنند که نگرش‌ها و ارزش‌های خاصی را به آن‌ها تحمیل می‌کند.

 

 

مدیر مرکز تعاملات پژوهشگاه فضای مجازی با تأکید بر اینکه نباید الگوریتم‌ها را صرفاً به عنوان فرصتی برای توسعه دانست، خاطرنشان کرد: این تصور اشتباه است که الگوریتم‌ها به صورت عادلانه در اختیار همه قرار دارند؛ بلکه ۹۰ درصد منابع و امکانات آن‌ها در دست افراد یا نهادهای درجه اول است و کاربران معمولی تنها مصرف‌کننده‌اند.

 

وی به تأکید رهبر معظم انقلاب بر لزوم تبدیل شدن از مصرف‌کننده به توسعه‌دهنده هوش مصنوعی اشاره و تصریح کرد: دستیابی به این هدف بزرگ، نیازمند تلاش و هزینه‌های بسیار زیادی است و کار آسانی نیست.

 

حجت‌الاسلام چگینی همچنین به اهمیت تغییر حکمرانی مبتنی بر داده‌ها اشاره کرد و گفت: اجرای موفق چنین حکمرانی‌ای پروژه‌ای بزرگ و پیچیده است که اگر به درستی اجرا شود موفقیت بزرگی به دست خواهد آمد. البته فناوری‌های نوین می‌توانند این فرایند را تسهیل کنند.

 

وی در ادامه بر لزوم توانمندسازی در حوزه علوم انسانی تأکید کرد و گفت: باید در این حوزه نظریه‌های جدی و جایگزینی برای تمدن‌سازی ارائه شود تا بتوانیم در برابر چالش‌های نوین ایستادگی کنیم.

 

مدیر مرکز تعاملات پژوهشگاه فضای مجازی در موضوع دیپلماسی فناورانه نیز اظهار داشت: بدون داشتن کشورهای هم‌سو، نمی‌توان به موفقیت‌های چشمگیری دست یافت و هوش مصنوعی می‌تواند نقش مهمی در تسهیل همکاری‌ها داشته باشد.

 

وی درباره عدالت اجتماعی و نقش هوش مصنوعی در تخصیص یارانه‌ها افزود: هوش مصنوعی توانایی قابل توجهی در زمینه عدالت اجتماعی دارد و می‌تواند نقش مؤثری ایفا کند.

 

 

حجت‌الاسلام چگینی در بخش تهدیدها،  به استعمار داده‌ای و وابستگی زیرساختی اشاره کرد و گفت: زیرساخت‌های کشور به شدت وابسته است و با وجود تولید داده‌های فراوان، بهره‌برداری از آن‌ها در اختیار شرکت‌های بزرگ خارجی است. به طوری که حتی یک رویداد کوچک در ایران می‌تواند به سرعت در جهان منتشر شود.

 

وی همچنین درباره تأثیر الگوریتم‌ها بر فرهنگ‌های محلی هشدار داد و بیان داشت: الگوریتم‌ها معمولاً به‌صورت هدفمند ارزش‌ها و نگرش‌های سکولار خود را تحمیل می‌کنند که این امر تهدیدی جدی برای فرهنگ‌های محلی به شمار می‌رود و ممکن است آن‌ها را از بین ببرد.

 

حجت‌الاسلام چگینی در پایان پیشنهاد کرد: برای هوش مصنوعی باید اخلاق و فلسفه‌ای مبتنی بر علوم انسانی و فرهنگ خودمان تدوین کنیم، زیرا این می‌تواند مزیت رقابتی ما باشد. مرزهای جغرافیایی سنتی جای خود را به پلتفرم‌ها داده‌اند و هوش مصنوعی بهترین زمینه برای همکاری حوزه و دانشگاه است تا با مشارکت هم بتوانیم در مسیر توسعه و بهره‌برداری مؤثر گام برداریم.

 

این نشست با حضور کارشناسان و پژوهشگران حوزه هوش مصنوعی و علوم انسانی برگزار شد و بر اهمیت حکمرانی هوش مصنوعی مبتنی بر فرهنگ و تمدن اسلامی تأکید گردید.