سینما هنر یا صنعت/بخش پایانی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، هر ساله وقتی کارنامه برنامه های فرهنگی کشور در ایام الله دهه فجر را مرور می کنیم، برگزاری جشنواره های موضوعی فجر در رشته های مختلف هنری و از این میان جشنواره فیلم فجر، پررنگ تر از هر برنامه ای در این کارنامه است. این درحالی است که در همین جشنواره که به بهانه پیروزی انقلاب اسلامی تأسیس و بنیان گذاری شده است، اثری از ردپای دلاورمردی ها و رشادت های زنان این سرزمین درعرصه های جهادی دیده نمی شود! شاید بتوان گفت امروز جذابیت سوژه های اجتماعی ذایقه و سلیقه مخاطب را نیز تغییر داده و یا شاید فراموشی آرمان های شهدا نیز بخشی ازسناریوی جایگزینی هنر نوین، به جای هنر ارزشی  است که گاه این سناریو متأسفانه از ناحیه خود هنرمندان نیز رهبری و هدایت می شود. در واقع امروز زمان آن رسیده است که واقع بینانه نسبت به موضع گیری های هنرمندان و مخاطبان گفتمان جدیدی شکل بگیرد و سینمای انقلابی باز تعریف شود.

سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع کارگردانان سینما در خردادماه 85 که به مسأله نقد اجتماعی در فیلم های سینمایی به طور مبسوط پرداخته شده را برای روشن شدن اذهان مرور می کنیم؛

فیلم هنری کارآمد با منبر قابل مقایسه نیست!

اهمیت این هنر، مسئولیت شما را هم بالا مى‌برد. من این را مى‌خواهم عرض بکنم؛ یعنى شماها یک مسئولیت سنگینى دارید. همان‌طور که دوستان گفتند، هیچ‌کس به شماها دستور نداده که بروید کارگردان یا سینماگر بشوید، این میل، استعداد و شوق شما بوده که وارد این میدان شده‌اید؛ اما حالا که وارد شده‌اید، این مسئولیت را بپذیرید. شما مى‌توانید خیلى اثر بگذارید. ببینید! من وقتى به یک واعظ، یک روحانى و یک نویسنده‌ى کتاب دینى - که او هم یک روایتگر حقایق و معارف محسوب مى‌شود - خطاب مى‌کنم و مى‌گویم آقا شما مواظب حرف زدنت، مواظب لغتى که به کار مى‌برى و مطلبى که متناسب با زمان انتخاب مى‌کنى، باش؛ اگر حرفى را که اینجا نباید بزنى، زدى، یا باید بزنى، نزدى، و به خاطر حرف تو یک جوانى به دین بى‌اعتقاد شد یا یک حقیقتى از حقایق دینى را به خاطر گفتار تو کج فهمید؛ تو پیش خداى متعال مسئولى؛ من مى‌خواهم به شما بگویم، این تذکر به شما که برادر و خواهر عزیز ما هستید و این ابزار هنرى بسیار کارآمد در اختیار شماست، طبعاً با یک ضریب خیلى بالایى مضاعف مى‌شود؛ بگویم ده برابر؛ یقیناً بیشتر؛ یعنى شما ببینید تأثیر یک فیلم هنرىِ کارآمد در مقایسه‌ى با یک منبر چقدر فاصله دارد!

نظام با انتقاد مسئولانه در فیلم ها مشکلی ندارد

خوب، شما مى‌توانید سازنده‌ى اخلاق باشید؛ عکسش هم ممکن است. شما مى‌توانید در نسل جوان این کشور صبر، امید، شوق، انگیزش، سلامت، نجابت و همه‌ى چیزهایى که یک جامعه‌ى پیشرفته نیاز دارد، القاء کنید. مى‌شود هم به جاى امید، نومیدى القاء کرد؛ مى‌شود به جاى شوق، رکود القاء کرد. «انتقاد» که دوستان ذکر مى‌کنند و به تعبیر این دوستمان مى‌گویند انتقادگرى «نق نقو» تلقى نشود؛ نه، انتقاد، نق‌نق نیست؛ انتقاد - معناى لغوى انتقاد را نمى‌خواهیم بگوییم - یعنى همان عیب‌جویى. منظور از انتقادى که ممکن است نق‌نقو بودن از آن تلقى شود؛ یعنى عیب‌جویى کردن. دو نوع عیب‌جویى ممکن است؛ الان من و شما روبه‌روى هم نشسته‌ایم، خیلى آزادانه مى‌توانیم از هم عیب‌جویى کنیم؛ شما هم از من عیب‌جویى کنید، من هم از شما عیب‌جویى کنم. منتها این عیب‌جویى دو نوع است؛ یک وقت عیب‌جویى جنبه‌ى تحقیر، اهانت، طرف را به خاک سیاه نشاندن، از طرف انتقام گرفتن و چهره‌ى او را در نظر دیگران زشت کردن است و این کار در هیچ عرف نجیبانه‌اى - نمى‌گویم اسلامى - ممدوح نیست. یک وقت هم نه، هدف از انتقاد، دلسوزى است، تکمیل است، برطرف کردن عیب است و آیینه‌وار، نمودن عیب شخص یا نظام یا مدیر یا مردم به خود آنهاست و این ممدوح است. ممکن است این هم به نظر شنونده تلخ باشد؛ اما این تلخى، تلخى گوارایى است. این هیچ ایرادى ندارد. حالا من ادعا مى‌کنم از نظر دستگاه هم ایرادى ندارد؛ اگر شما در این تردیدى دارید، من به شما صادقانه مى‌گویم، لااقل از نظر شخص من، هیچ ایرادى ندارد.

سینما خود یک چالش و مشکل جدید برای نظام و مردم شده است

حجت الاسلام نصرالله پژمان فر، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد گفت: اگرخیلی بخواهیم به عرصه سینما و هنر نگاه مثبت داشته باشیم، اینست که سینما نتوانسته است باری از بارهای نظام را به دوش بکشد و مشکلی از مشکلات مردم را حل کند؛ بلکه خود یک چالش و مشکل جدید برای نظام و مردم شده است.        

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان این که مجلس در کنار مجموعه اجرایی، مجلس قانون گذار و سیاست گزار، اعلان آمادگی کرده است تا ساز و کارهای جدید سینما را در عصر حاضر بررسی کند و کمیته های فرهنگی نیز فعال شده است، تصریح کرد: امید است در یک فرآیند جدید با بررسی نقاط مثبت و منفی و در یک تعامل سازنده بتوان به سمت اصلاح این عرصه نیز پیش رفت.

رییس مجمع نمایندگان خراسان رضوی ابراز امیدواری کرد که بتوان از این فضا عبور کرد؛ به گونه ای که سینمای ما بتواند همه مشکلات کنونی را در عرصه های مختلف حل کند.

در عصر حاضر سینمای ارزشی  نیازمند تعریفی جدید در عرصه هنر است

محسن مؤمنی شریف، رییس حوزه هنری کشور در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد گفت: در گذشته هنر دینی با نشانه های سطحی و کلیشه ای که در فیلم به عنوان نماد دین معرفی می شدند شناخته می شد، اما خوشبختانه در شرایط حاضر هنرمندان به تعریف واقع بینانه از هنر دینی رسیده اند که دیگر در دام کلیشه نیست و تعریف هنر دینی از محدویت به وسعت رسیده است.

وی با بیان این که با دیدن بعضی از آثار هنری در ابتدا شاید نتوان آن را یک اثر دینی تلقی کرد، اما با توجه به تأثیرگذاری آن بر روی مخاطب و نمایش مفاهیم متعالی و سوق دادن مخاطب به سمت بیدارسازی فطرت، در واقع این اثر یک اثر ارزشی و دینی است که بدون پرداختن به کلیشه ها توانسته است پیام خود را القا کند و این همان زبان جدید فیلم ارزشی است.

رییس حوزه هنری با تأکید بر این مطلب که وسعت نگاه هنرمندان نیز در تعریف فیلم دینی وسعت یافته است، تصریح کرد: دین اسلام می تواند حرف هایی برای همه بشریت داشته باشد و هنرمند مسلمان وظیفه اش در حال حاضر حضور مؤثر است.

 وی افزود: در شرایطی که غرب در جنگی خاموش به دنبال تغییر ارزش ها و ایجاد شبهه در اعتقادات مردم است، هنرمند مسلمان نیز نباید سکوت کند که این همان میدان دادن به دشمن و پذیرش شکست است.

رییس حوزه هنری کشور با بیان این که تعریف کلیشه ای و سطحی از هنر دینی امروز تغییر یافته است، تصریح کرد: در عصر حاضر سینمای ارزشی به تعریفی جدید در عرصه هنر رسیده است.

وی در ادامه با تأکید بر این مطلب که مخاطب هنر اسلامی فطرت انسان است که به مبارزه با غفلت ها برخاسته است، تصریح کرد: در واقع مهمترین پیام هنر دینی امید است و در آن ظلمات و تاریکی معنایی ندارد که این تعریف ازهنر اسلامی در مقابل هنر غربی قرار می گیرد.

انتقاد آیت الله علم الهدی از وضعیت هنر در کشور 

آیت الله علم الهدی، امام جمعه مشهد مقدس با انتقاد از روند کنونی هنر در کشور و با بیان این که هیچ کس با اصل هنر مخالف نیست، اظهار داشت: متأسفانه از اول انقلاب هنر در راستای ارزش ها استفاده نشد و اکنون به جریانی برای توسعه ناهنجاری ها تبدیل شده است. 

وی درادامه به تبیین هنر ارزشی و تأثیرگذار در جامعه پرداخت و اظهار داشت: هنری که در استخدام دین باشد و به طرف ارزش ها جهت داده شود، گوهر گران بهایی برای اسلام می شود.

وی با بیان این که هیچ کس دنبال این نیست که هنر طرد شود و یا از بین  برود، تصریح کرد: در واقع منظور از مخالفت با هنر، هنری است که در خدمت ترویج ناهنجاری ها و فساد باشد.

امام جمعه مشهد با انتقاد از این موضوع که هنر در کشور جهت دهی نشده است، تصریح کرد: اگر از اول انقلاب از هنر در راستای توسعه و ترویج ارزش ها استفاده می شد الآن در این نقطه قرار نمی گرفت که هنر در کشور به عنوان یک جریان توسعه ناهنجاری ها و فحشا در بیاید.

امام جمعه مشهد با بیان این که فضا سازی برای ارائه تولیدات هنری ارزشی نیازمند فراهم سازی بازار کاری برای هنرمندان است، اظهار داشت: نباید هنر به صورت ابزاری در حاشیه قرار گیرد؛ به گونه ای که هنرمندان احساس کنند نمی توانند درست کار انجام دهند و به فکر جدا شدن از فضای هنر بیافتند؛ چرا که برخی از هنرمندان انسان های متدینی هستند و از سویی جهت دادن هنرمندان به سمت تولید آثار ارزشی، در واقع یک جهاد عظیم است.

امام جمعه مشهد در ادامه به جریان هنر در قبل از انقلاب  پرداخت و اظهار داشت: قبل از انقلاب هنر توسعه نداشت و در خدمت ترویج فساد و فحشا بود و این درحالی است که اگر یک فیلم و سریال در راستای ترویج ارزش های دینی ساخته شود، به اندازه صدها کتاب و خطابه تأثیرگذار است.

دانشگاه سینما تعطیل شد

کلام آخر: امروز در حالی شاهد اکران فیلم های تنها جشنواره هنری دهه فجر در کشور هستیم که برخلاف سال های گذشته، در شهرستان ها استقبال از این جشنواره به سردی گراییده است و مخاطب میل و رغبت چندانی به تماشای فیلم های این دوره از جشنواره نشان نمی دهد! در این شرایط این سؤال به ذهن متبادر می شود که دلیل این سردی مخاطب نسبت به فیلم ها از کیفیت پایین فیلم های ارایه شده ناشی می شود و یا مشکلات اقتصادی و اجتماعی مثل گرانی و سالم نبودن فضای سینماها خانواده ها را مجبور به حذف این سرگرمی از برنامه های روزانه شان کرده است؟!

/934/703/ر