برخی سوء تفاهم‌ها در باب معنای زندگی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، امیر عباس علی زمانی، دانشیار گروه فلسفه دین دانشگاه تهران صبح امروز سه شنبه بیست و چهارم دی ماه در «دومین کنفرانس بین‌المللی فلسفه دین معاصر» که به همت انجمن علمی فلسفه دین ایران و با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این پژوهشگاه واقع در اتوبان کردستان تهران در حال برگزاری است، به سخنرانی با عنوان «برخی سوء تفاهم‌ها در باب معنای زندگی» پرداخت.

وی با اشاره به این‌که برخی سوء فهم‌ها در این بحث به سوء فهم در باب خود پرسش از معنای زندگی برمی‌گردد، ابراز داشت: حلقه وین و پوزیتیویست‌های منطقی پرسش از معنای زندگی را "بی‌معنا" می‌دانند، کانتی‌ها پرسش از معنای زندگی را "غیر قابل پاسخ" می‌دانند، فرویدی‌ها پرسش از معنای زندگی را "ناشی از اختلال روانی" می‌دانند، نیچه پرسش از معنای زندگی را "خطرناک و مانع زندگی" می‌داند، برخی پرسش از معنای زندگی را ساده، روشن و پیش پا افتاده تلقی می‌کنند، برخی پرسش از معنای زندگی را پرسشی بسیط و بی نیاز از تحلیل می‌دانند، برخی دیگر از این سوء فهم‌ها به دلیل عدم توجه کافی به زمینه‌های تاریخی، فرهنگی فلسفی و اجتماعی طرح این پرسش در چهار قرن اخیر و به ویژه در پنجاه سال اخیر برمی‌گردد.

علی زمانی اظهار داشت: به دلیل عدم توجه به این زمینه‌ها، برخی این پرسش را با پرسش از سعادت، پرسش از خوشبختی و مسائل دیگر اشتباه می‌گیرند.

دانشیار گروه فلسفه دین دانشگاه تهران با اشاره به این‌که هنگامی که پرسش می‌شود "معنا زندگی چیست" به طور ضمنی دو پیش فرض به ذهن می‌رسد، ابراز داشت: این‌که زندگی یک معنا بیشتر ندارد، معنای زندگی از جنس چیستی است و نه هستی، درحالی‌که هردوی این پیش فرض‌ها را می‌توان مورد مناقشه قرارداد.

علی زمانی اظهار داشت: خطای دیگری که اغلب در بحث معنای زندگی رخ می‌دهد، این است که برخی معنای زندگی را به منزله غایت زندگی و غایت زندگی را امری بیرون از زندگی و فراتر از آن می شمارند و به همین دلیل زندگی به منزله ابزاری برای رسیدن به آن غایت قلمداد می‌شود.

دانشیار گروه فلسفه دین دانشگاه تهران گفت: پرواضح است که تلقی ابزاری از ابزار انگاری در باب زندگی موجب سلب ارزش ذاتی و معنای عینی از زندگی است و این امر مستلزم بی معنا شدن پروسه زندگی است.

وی با اشاره به این‌که تأیید یک سویه بر جنبه‌های درونی و انفسی معنا خطای دیگری است که اغلب رخ می‌دهد همان‌گونه که تأکید یک سویه بر جنبه‌های بیرونی و عینی معنا نیز نادرست است، ابراز داشت: در یک دیدگاه واقع‌بینانه و جامع در باب معنای زندگی هم به جنبه‌های انفسی معنا باید توجه شود و هم به جنبه‌های آفاقی معنا، معنا محصول نوعی تعامل بین عین و ذهن است.

علی زمانی با اشاره به این‌که ما نباید نگاهی صفر و صد به معنای زندگی داشته باشیم به طوری که گمان می‌کنیم یا زندگی به‌طورکامل بی معنا است و یا به‌طورکامل معنادار است، اظهار داشت: ما می‌توانیم از مراتب مختلف معنا سخن بگوییم، نمی‌توانیم معنا را به منزله خط پایان مسابقه‌ای در نظر بگیریم که با رسیدن به آن معنا به پایان می‌رسد بلکه باید نوعی سلوک در مراتب معنا را مطرح کنیم که با رسیدن به هر مرحله‌ای زمینه برای رسیدن به مرتبه بالاتر فراهم خواهند شد.

دانشیار گروه فلسفه دین دانشگاه تهران بیان داشت: سرانجام این‌که نباید بحث معنای زندگی را صرفاً به بحثی انتزاعی، آکادمیک و فارغ‌دلانه و ذهنی تلقی کنیم، این بحث باید به‌طور عینی لوازم و نتایج عملی خاصی برای مواجهه با مشکلات و رنج‌های معین زندگی و معنادار کردن آنها داشته باشد./956/پ202/ن