نگاهی به عملکرد رسانه‌ها در کنگره جهانی تکفیر از دیدگاه علمای اسلام

رویکرد علمی به پدیده تکفیر از سوی مراجع شیعه و حضور علمای اهل سنت در کنگره جریان های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام، نقطه مثبتی است که در تاریخ باقی خواهد ماند و جای بسی تقدیر و تشکر از مراجع عالی قدر حضرت آیت الله مکارم شیرازی و حضرت آیت الله سبحانی دارد که با رفعت مقام علمی، اقدام به راه اندازی و اداره این کنگره جهانی با همکاری نهادهای مسؤل کردند.

تکفیری ها تمایل زیادی برای ورود به این وادی از خود نشان نمی دهند؛ زیرا در منطق و استدلال، توان رویارویی در این آوردگاه را ندارند. البته یکی از شبکه های ماهواره ای وهابیت، در واکنش به این اقدام روشنگرانه علما، ضمن این که از باب آیه شریفه "یَحسَبونَ کلَّ صَیحه عَلیهِم" در صدد پاسخ در آمده و شیعیان را نخستین گروهی معرفی می کند که دیگر مسلمانان را کافر شمردند و پیروان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام را به واسطه آن چه مخالفت با آیات قرآن و تمسک به تبرک و توسل و امامت و... دانست، کافر عنوان کرد. مجری این برنامه، درباره برگزاری کنگره مذکور چنین می گوید: "ایران این روزها کنفرانسی را تحت عنوان «کنگره جهانی گروه های تکفیری و افراطی از دیدگاه علمای اسلام» راه انداخته است و در صدد این است که اهل سنت را متهم به تکفیر کردن مسلمین کند". در حالی که هر مخاطب منصفی با مراجعه به اخبار کنگره یا حتی با ملاحظه پوستر تبلیغی آن، متوجه مغالطه این شبکه می شود. شبکه وهابی وصال فارسی، با نشان دادن کلیپ هایی از سخنان عالم شیعی مصر، شیخ حسن شحاته درباره توهین به برخی از رموز اهل سنت، پخش صوت مباهله این عالم شیعی با یکی از علمای اهل تسنن، اقدام به نشان دادن تصاویری از قتل وحشیانه و مثله کردن این عالم شیعی توسط افراطیون تکفیری کرد و سعی در توجیه کردن این اقدام ضد بشری داشت. سپس مجری این شبکه گفت، کسانی که مردم را دین گریز می کنند و مضمون سطحی با اسلوب متناقض، خرافات، رافضی گری و شرک از دین به مردم می دهند، مبلغ خدایی نیستند... . گناه کسانی که از دین فرار می کنند...، به گردن چنین آخوندها و چنین دعوت گرانی است!(نقل به مضمون)

در این کنگره، افراطی گری از هر گروه، مذهب و فرقه ای محکوم شد. تکفیری ها منحصر به اهل تسنن نیستند؛ بلکه در میان شیعیان نیز گروه ها و جریان های افراطی وجود دارند و محکوم شدند. جالب این که همین شبکه وهابی، چندی پیش در برابر موضع گیری نظام اسلامی نسبت به تعطیلی دفاتر شبکه های تندروی شیعی در ایران واکنش نشان داد و آن را محکوم کرد. این نشان می دهد این گروه، نه با شیعه و نه با سنی، بلکه طرفدار تکفیر و جنایت هستند.

خبرنگاران خبرگزاری رسا با حضوری پررنگ و با انگیزه بالا، سعی در انعکاس این رویداد مهم جهان اسلام، اعم از برگزاری صحن کنگره، کمیته ‌های تخصصی و راهبردی، تبارشناسی، ریشه‌یابی جریان‌های تکفیری و راه‌ های برون ‌رفت از مسئله‌ تکفیرنمودند. حدود 400 تصویر در قالب ده گزارش تصویری توسط دو عکاس، 35 خبر تولیدی و 46 خبر  و گزارش خبری پوششی از حدود 70 عالم دینی توسط خبرنگاران تحریریه اخبار داخلی، قریب به 40 خبر تولیدی توسط خبرنگاران بین الملل تهیه و در سایت فارسی، عربی، انگلیسی و اردوی خبرگزاری رسا منعکس شد. افزون بر این نزدیک به 50 مصاحبه نیز تهیه شده که در روزهای آینده در خروجی این خبرگزاری قرار خواهد گرفت.  هم چنین گروه فیلمبرداری سرویس چند رسانه ای، موفق به تهیه کلیپ های صوتی و تصویری جذابی از این کنگره علمی شد. همکاری خوب مسؤلان ستاد خبری کنگره با خبرنگاران در تسهیل تهیه و ارسال اخبار و گزارش ها جای امتنان دارد.

حضور خبرنگاران در روز اول کنگره، به لحاظ سخت گیری های امنیتی و حفاظتی، قدری با مشکل روبرو بود. ظاهرا ستاد خبری کنگره با همکاری دفتر یکی از خبرگزاری ها در قم، اخبار داخلی کنگره را پوشش داد، سایت کنگره با مشکلاتی روبرو بود و سیستم ترجمه ستاد خبری کنگره در انعکاس اخبار به زبان عربی و در برخی از ابعاد خبری دیگر، در راستای در نظر گرفتن اخلاق حرفه ای و کارآمدی رسانه ای می توانست بهتر عمل کند.

هر چند رسانه ملی با چند تیم در این مراسم حضور پررنگی داشت و ده ها تیم خبری داخلی و بین المللی در محل کنگره مستقر بودند، اما جا داشت گروه های خبری بین المللی بیشتری در این کنگره حضور می یافتند تا رسانه های کشورهای اسلامی و غربی نسبت به انعکاس اخبار این نوع اقدامات فعالانه تر عمل می کردند. چه این که مخابره این رویداد علمی قم از خبرگزاری های مطرح جهان، باعث می شود مخاطبان این رسانه ها در کشورهای اسلامی از فضای ضد تشیّع و سیاستمداران و مردم مغرب زمین از شرطی شدن بین اسلام و خشونت بیرون بیایند.

برگزاری کنگره ضد تکفیر در قم، شهر علم و تقوا، ظرفیت های قم را بیشتر متبلور و شائبه سیاسی بودن آن را نفی کرد و نشان داد امروز مساله تکفیر دغدغه علما و اندیشمندان اسلامی شده است.

علما و سخنرانان این کنگره، نگاه ویژه ای به رویکرد رسانه ای برای رویارویی با پدیده تکفیر داشتند. حضرت آیت الله مکارم شیرازی در سخنان آغازین این کنگره گفت: تکفیری ها اسلام را که آیین رأفت و رحمت حتی نسبت به غیر مسلمانان است، آیین خشونت معرفی کردند. ما باید به دنیا اثبات کنیم که روش آنها از اسلام بیگانه است... . مبارزه نظامی با این گروه های منحرف، لازم است ولی کافی نیست؛ بلکه باید ریشه فکری این ها به وسیله علمای اسلام خشکانده شود. حضرت آیت الله جعفر  سبحانی، دبیر علمی  کنگره در سخنرانی پایانی، خواستار آگاه کردن مسلمانان از رهگذر رسانه های گروهی و منابر مساجد نسبت به گرایشات تکفیری شد و گفت: رسانه ها باید نظرات علما را به اطلاع جوانان برسانند. آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری، مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور در دومین روز از کنگره جهانی گفت: نخست باید کار فرهنگی کنیم؛ این امر مهم بر عهده علمای اسلام است. این کنفرانس نیز با این هدف برگزار می شود. علما اگر اذهان مردم را روشن نکنند، دامنه تکفیری ها گسترش یافته و نسل جوان که سرمایه امت اسلامی هستند، دچار این ویروس مهلک می شوند. جامعه را باید از نقشه های دشمنان آگاه کنیم؛ همچنین باید فتاوای صریح و روشنی درباره حرام بودن کار تکفیری ها داشته باشیم و فرهنگ مودت را میان مذاهب اسلامی ترویج کنیم. مولوی سلامی، نماینده اهل سنت سیستان و بلوچستان در مجلس خبرگان رهبری در پاسخ به سؤالی درباره راهکارهای غیر نظامی مقابله با تکفیری‌ها گفت: اگر رسانه های دینی شیعه و اهل‌سنت، در پوشش اخبار دینی و حوزوی با یکدیگر تعامل بیشتری داشته باشند، وحدت و اتحاد بیشتری میان امت ‌های اسلامی به وجود می ‌آید و بسیاری از مشکلات و دشمنی ‌های به وجود آمده، حل خواهد شد.

این همه، با حضور مهمانان کنگره جهانی ضد تکفیر در نزد مقام معظم رهبری و بهرمندی از رهنمودهای حکیمانه معظم له تکمیل شد. نگاه ویژه رسانه ای حضرت آیت الله خامنه ای در این زمینه، تحسین برانگیز است. چه آن جا که رهبر معظم انقلاب برگزاری این کنگره را شکل ‌دهی یک جریان علمی فراگیر در میان علمای جهان اسلام در خصوص رویارویی با جریان تکفیری دانستند و چه آن قسمت از بیاناتشان که اقدامات خبیثانه‌ جریان تکفیر را باعث مخدوش کردن چهره‌ اسلامِ رحمت و تعقل و منطق از طریق نشان دادن تصاویر جنایاتی همچون زیر شمشیر نشاندن انسان ‌های بی‌ گناه یا درآوردن قلب یک مسلمان و به ‌دندان گرفتن آن در مقابل دوربین و به نام اسلام ارزیابی کردند، یا آن قسمت از سخنانشان که وظیفه علمای مذاهب اسلامی را ایجاد نهضتی علمی، منطقی و فراگیر برای ریشه‌ کن کردن جریان تکفیر و روشنگری نسبت به سیاست ‌های آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی در احیای جریان تکفیری خواندند./901/702/

حجت الاسلام محمد مهدی محققی

مدیر عامل