رسیدن به همگرایی یکی از مشکلات کشورهای اسلامی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، اطهری، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، امروز 26 آبان در سمینار همگرایی و واگرایی در جهان اسلام در دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد به تبیین زمینه های همگرایی و واگرایی اسلام پرداخت.

وی در ادامه با طرح این پرسش ها که آیا ما می‌توانیم از جهان اسلام سخن بگوییم؟ گفت: در حال حاضر در جهان اسلام یک جدایی طلبی در حال رخ دادن است و اگر بپذیریم جهان‌های اسلام وجود دارد، باید بگوییم قرار است با کدام یک از آنان همگرایی و با کدام یک واگرایی داشته باشیم؟

وی با بیان اینکه جهان اسلام دارای اندیشه‌های بسیاری است و یک اندیشه واحد در آن وجود ندارد، تصریح کرد: همین مسأله سبب جدایی بین قومیت‌های جهان اسلام شده است چنانچه بپذیریم جهان اسلام وجود دارد، این سوال مطرح می‌شود که کدام جهان اسلام؟ جهان اسلامی فکر یا جهان اسلامی تاریخ، سیاست و فرهنگ؟

عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد ضمن اشاره به این که کشورهای اسلامی دارای ویژگی‌های بسیاری هستند، بیان داشت: تفاوت‌های فرهنگی نخستین ویژگی جهان اسلام است به طوری که امروز وهابیت عربستان سنتی و وهابیت قطر مدرن است و نوع جدیدی از وهابیت مطرح می شود که از وهابیت قبر و قبرستان به سمت حکومت و جامعه حرکت می کند.

کشورهای اسلامی با فرهنگ های متفاوت

عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: ما در جهان اسلام کشورهایی همچون ایران، افغانستان، ترکیه، مالزی، آلبانی و دیگر کشورها را داریم که همه این ها اسلامی هستند؛ اما دارای تفاوت های فرهنگی بسیاری اند.

وی تفاوت قومی و نژادی را از دیگر ویژگی‌های جهان اسلام دانست و گفت: مشکل زبان نیز از دیگر مشکلات و ویژگی‌های جهان اسلام است که این مسأله سبب شده بسیاری از متفکران ما متفکران جهان عرب را نشناسند و به طور کلی باید گفت ما اتمسفر جهان عرب را نمی شناسیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: بر این اساس ما نمی دانیم معدل و روح افکار و اندیشه جهان عرب چیست و با توجه به این که نمی‌دانیم، نمی‌توانیم درک درستی از آن داشته باشیم.

ویژگی‌ها و مشکلات جهان اسلام

وی وجود ایدئولوژی‌های مختلف مذهبی و غیرمذهبی را از دیگر ویژگی‌های جهان اسلام نامید و خاطرنشان کرد: مشکلات اقتصادی از دیگر ویژگی‌های جهان اسلام است به طوری که مشاهده می‌کنیم اکثر کشورهای اسلامی علی رغم دارا بودن منابع بسیار فقیر هستند.

استاد دانشگاه مشکلات مرزی، مشکلات امنیتی و تفاوت های سیاسی بسیار را از دیگر ویژگی‌ها و مشکلات جهان اسلام برشمرد و گفت: با وجود این مشکلات آیا می‌توان از همگرایی جهان اسلام سخن گفت؟

باید اجازه دهیم که اسلام های مختلف در جهان های اسلام وجود داشته باشند

اطهری با بیان این که یکی از مشکلات کشورهای اسلامی در همگرایی این است که آنان سنگ بزرگی برداشته اند، به این معنا که کشورهای اسلامی هر زمانی درصدند همگرایی داشته باشند معتقدند باید در همه موارد به همگرایی برسند، افزود: این در حالی است که چنانچه این کشورها خواهان رسیدن به همگرایی هستند باید از حداقل ها به طور مثال از فرهنگ آغاز کنند.

این استاد دانشگاه ضمن تاکید بر این که جمع شدن حول محور اسلام نه، شدنی است و نه، امکان پذیر، تصریح کرد: باید اجازه دهیم که اسلام های مختلف در جهان های اسلام وجود داشته باشند و اجازه دهیم هر فردی هر طوری که می خواهد فکر کند به طور کلی باید تضارب آراء را بپذیریم.

رسیدن به یک همگرایی اقتصادی ناممکن است

عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: برخی در مسیر رسیدن به همگرایی سخن از وابستگی‌های متقابل اقتصادی می‌زنند؛ این در حالی است که در مبانی اقتصادی صرف نمی‌توانیم به همگرایی برسیم زیرا تا زمانی که نگاه جهان اسلام به حوزه بین الملل است رسیدن به یک همگرایی اقتصادی ناممکن است ما زمانی می‌توانیم در این رابطه همگرایی داشته باشیم که به منافع خود بیندیشیم.

اطهری در پایان گفت: یکی از ویژگی هایی که در جهان اسلام وجود دارد این است که کشورهای اسلامی منابع خود را در تعارض با یکدیگر می‌دانند و اصولا دارای یک نگاه امنیتی نسبت به یکدیگر هستند.

بیان علل ظهور داعش و پایان بهار عربی  

تقوی، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه به بیان علل ظهور داعش و پایان بهار عربی پرداخت.

وی با اشاره به این که از 20 خرداد 93 داعش تبدیل به یک بازیگر مهم منطقه ای و حتی جهانی شده است، گفت: سه دسته نظریه در رابطه با علت پیدایش این گروه ها عنوان شده است؛ یک دسته معتقدند داعش یک گروه مذهبی است، دسته دیگری بر این اعتقادند که این گروه آلت دست کشورهایی مانند آمریکا می‌باشد و استناداتی را نیز در این رابطه ارائه می‌دهند و دسته سوم بر این باورند که ریشه های داعش نه در فرهنگ عرب و نه اسلام و نه آمریکاست.

وی ریشه‌های تشکیل این گروه را در حوادث سیاسی دانست و گفت: این حوادث سبب شده برخی اهل سنت به دلیل ریشه‌های تبعیضی دست به ایجاد داعش بزنند.

تقوی در ادامه به ایجاد بهار عربی در کشورهای اسلامی اشاره کرد و افزود: بهار عربی جنبش مسالمت آمیزی بود که هدفش از بین بردن رژیم های قدیمی و ایجاد دموکراسی بود که در پی این بهار سوریه دستخوش جنگ داخلی و سرنگونی چهار حکومت دیگر در کشورهای عربی شد.

تقوی با طرح این پرسش که چه ارتباطی می‌توان بین بهار عربی و شکست آن با گسترش داعش پیدا کرد؟ بیان داشت: ارتباط علنی قابل توجهی میان شکست بهار عربی و اوج گیری قدرت داعش و سرازیر شدن موج نیروهای جوان به سمت آن وجود دارد.

تونس نقطه آغاز

وی با بیان این که تونس نقطه آغاز این جنبش بود که بهار عربی در آن به دنبال خودسوزی فردی آغاز می‌شود که در پی این جریان ابن علی سقوط می‌کند، اظهار کرد: در نتیجه بهار عربی در این کشور به پیروزی نسبی می‌رسد که در نهایت دولتی ائتلافی به شیوه دموکراتیک؛ اما برگرفته از اندیشه‌های سابق بر روی کار می‌آید.

این استاد دانشگاه گفت: در یمن نیز اواسط ژانویه 2011 نیز جنبش بهار عربی آغاز و قدرت واگذار می‌شود که نتیجه بهار عربی در این کشور روی کار آمدن یک دولت ناکارآمد است که در نهایت منجر به ایجاد یک جنگ داخلی در این کشور می‌شود.

تقوی با بیان این که در عربستان نیز بهار عربی با اعطای امتیازات پولی آغاز می‌شود، خاطرنشان کرد:  نتیجه آن همان گونه که مشاهد می کنید تداوم وضع موجود است.

وی با اشاره به این که مصر مهم ترین کشوری است که بهار عربی در آن رخ داده است، گفت: این خیزش در سال 2011 آغاز و منجر به استعفای مبارک و در نتیجه آن کودتای سیاسی در سوم جولای 2013 می‌شود.

داعش پدیده ای سیاسی

عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد کفت: پیدایی داعش ریشه در علل سیاسی دارد و نه فرهنگی و دینی، داعش پدیده ای سیاسی است که راه حل سیاسی نیز می طلبد.

وی با بیان این که بهار عربی جایی در کشور عراق نداشت؛ زیرا در عراق انتخابات دموکراتیک برگزار می‌شود، با اشاره به گروه تروریستی داعش، گفت: آمارها نشان می‌دهد که تعداد پیوستگان به داعش از سال 2007، 300 نفر بوده است که این آمار در سال 2014 به حدود 16 هزار نفر می‌رسد که تعداد عرب‌های پیوسته به این گروه 10 هزار نفر است./934/200/ب1