لزوم بررسی فقهی ابعاد مختلف مسأله انتخابات

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام روح الله شریعتی در کرسی نقد «انتخابات از نگاه فقه» که ظهر امروز در مرکز همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی قم برگزار شد، اظهار داشت: انتخابات از نگاه فقه یک مبحث نوینی است.

عضو گروه فقه سیاسی پژوهشکده اندیشه اسلامی بیان کرد: انتخابات از زمان مشروطه وارد کشور ما شد و امروز که 110 سال از آن می‌گذرد، مباحث مختلفی از سوی فقها و اندیشمندان حوزوی درباره آن مطرح شده است؛ اما تاکنون جمع بندی کاملی نسبت به نگاه فقه درباره انتخابات انجام نشده بود.

وی با اشاره به لزوم بررسی موضوعات جدید در حوزه علمیه، ابراز کرد: برخی از موضوعات جدید قبل از اینکه مورد بررسی فقهی قرار گیرد، وارد عرصه سیاست شده و گاهی دچار سوء استفاده قرار می‌گیرند.

حجت‌الاسلام شریعتی با بیان این‌که مباحث جدیدی همچون انتخابات باید در موضوعات فقهی شیعه جای بگیرند، ادامه داد: عده بسیاری نگاه حداقلی به فقه دارند اما بر اساس نظریه حداکثری فقه، باید مباحثی همچون انتخابات را نیز مورد نظر و بررسی قرار داد.

وی افزود: انتخاب کننده و انتخاب شونده همواره با این سؤال مواجه می‌شود که از نظر شرع بر من لازم است که در انتخابات شرکت کنم یا خیر. این کتاب به دنبال این است که انتخابات را به عنوان یک حکم شرعی بررسی کند.

عضو گروه فقه سیاسی پژوهشکده اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد:‌ این کتاب نخستین گام در عرصه مبانی فقهی انتخابات است و امکان دارد با اشکالاتی مواجه باشد اما با بررسی و نقد کتاب از سوی اندیشمندان و فقها، می‌توان اشکالات آن را برطرف کرد.

وی یادآور شد: حضور مردم در گذشته و صدر اسلام، مشورت گونه بود اما در عصر کنونی که ارتباطات گسترش یافته و ابزار جدیدی پدید آمده است، باید لوازم آن را نیز از نظر  شرع بررسی کرد.

حجت‌الاسلام شریعتی تأکید کرد: در بخش نخست کتاب «انتخابات از نگاه فقه» با عنوان «کلیات و مفاهیم»، ابتدا مفاهیمی از نگاه لغوی و اصطلاحی بررسی شده و سپس به بررسی کلیاتی درباره انتخابات از قبیل پیشینه، اشکال انتخابات، نظام‌های انتخاباتی، فوائد و آثار انتخابات، موارد متعارف انتخابات، و حق یا تکلیف بودن رأی پرداخته شده است.

وی گفت: در بخش دوم کتاب با عنوان «مبانی فقهی انتخابات» ابتدا اعتبار رأی اکثریت با نگاه دینی مورد بحث قرار گرفته و سپس مشورت و بیعت با نگاه مبنا بودن برای انتخابات بحث شده است.

عضو گروه فقه سیاسی پژوهشکده اندیشه اسلامی تصریح کرد:‌ در بخش سوم با عنوان «عرصه‌های انتخابات» در سه فصل همه پرسی، انتخاب قانون گذار و سپس انتخاب حاکم با نگاه فقهی مورد کنکاش قرار گرفته است و نظرات مخالف و موافق آمده تا نظر مطلوب همراه با استدلال ثابت شود.

وی تأکید کرد:‌ در بخش چهارم در چند فصل به مسائلی همچون شرایط انتخاب کننده و انتخاب شونده و نیز برخی از فروعات انتخابات با نگاه فقهی پرداخته شده است.

حجت‌الاسلام شریعتی عنوان کرد: علنی یا مخفی بودن رأی، حکم شرعی شرکت در انتخابات، مبارزه انتخاباتی، حوزه‌های انتخاباتی، نظارت بر انتخابات، انتخابات صوری، و حزب و انتخابات برخی از فروعات فقهی انتخابات هستند که در کتاب مورد بحث و تحلیل فقهی قرار گرفته‌اند.

وی اظهار داشت:‌ در این کتاب کوشیده شده تا با نگاه فقهی به استناد آیات و روایاتی که مردم را در حکومت دارای نقش می‌دانند، انتخاب به عنوان حقی برای مردم به رسمیت شناخته شود.

عضو گروه فقه سیاسی پژوهشکده اندیشه اسلامی بیان کرد: از جمله مستنداتی که برای حق بودن انتخاب آمده است می‌توان به آیات و روایات راجع به شورا، آیات و روایات راجع به بیعت مردم با حاکم، آیات و روایات راجع به تکالیف عمومی و امر به معروف و از منکر و روایاتی از خطب و نامه‌های حضرت امیر(ع) که بر نقش مهم مردم در تعیین حاکم وارد شده، اشاره کرد.

وی ادامه داد: قواعد فقی سلطنت، عدالت، عدم ولایت، مصلحت، حفظ نظام، من له الغنم، آثار و فوائد انتخاب مردم و بنای عقلا بر انتخابات مردم، مستنداتی است که برای جواز انتخابات مطرح شده است.

حجت‌الاسلام شریعتی در پایان برخی از نقدهای ناقدان نشست از جمله ضعف روش شناسی را پذیرفت و به برخی از ابهامات پاسخ داد.

شایان ذکر است، کتاب «انتخابات از نگاه فقه» از سوی حجت‌الاسلام روح الله شریعتی دانش آموخته حوزه علمیه قم و دارای مدرک کارشناسی ارشد حقوق بین الملل و عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به مدت دو سال تألیف شده است.

وی عضو گروه فقه سیاسی پژوهشکده اندیشه اسلامی بوده و این کتاب به سفارش آن پژوهشکده تألیف شده است./997/پ202/ف