حسابرسی بر خویشتن از تذکرات مهم اخلاقی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله سیدان، استاد سطح عالی حوزه علمیه خراسان امروز در ادامه مباحث تهذیب نفس یا مدیریت بر خویشتن در جمع طلاب مدرسه علمیه مرحوم آیت الله خویی به تبیین حسابرسی بر خویشتن پرداخت.

وی حسابرسی بر خویشتن را از تذکرات اخلاقی مهم بیان و اظهار کرد: حسابرسی بر خویشتن را هر چه بیشتر بررسی کنیم، اهمیت آن در تذکرات وحیانی بیشتر مشخص می شود.
 

آیت الله سیدان افزود: در روایت و تذکرات وحیانی به این که انسان ساعتی از شبانه روز را برای محاسبه در نظر بگیرد بسیار تأکید شده است که روزی که گذرانده را بررسی کند که چگونه گذشته است و سپس تصمیم مناسب در جهت ترک نادرستی و حرکت بهتر در جهت درستی بگیرد.
 

تأکید اهل بیت به حسابرسی بر خویشتن
 

استاد عالی حوزه علمیه به تأکیدات اهل بیت درباره حسابررسی خود اشاره و ابراز کرد: پیامبر(ص) به ابوذر می فرماید: «کسی را که به حساب خود شدیدتر از آن چه که شریکی به حساب شریک می رسد، نپردازد، از متقین به شمار نمی رود.»
 

وی در ادامه به خطبه ای از امیرالمومنین(ع) اشاره و اظهار کرد: ایشان در خطبه 222 از نهج البلاغه می فرماید: «از صفات انسان های موفق که در جهت کمال خود حرکت می کنند این است که به صورت جدی در بررسی وضعیت خود وقت می گذارد و اعمال خود را بررسی دقیق می کنند تا جایی که می بینند برخی از امور که به آن ها امر شده، کوتاهی کرده و برخی چیزها که نهی شده، انجام داده اند، سخت منقلب می شوند، در پیشگاه خدا متضرع می شوند و اعلام پشیمانی می کنند.»
 

آیت الله سیدان به سخنی دیگر از امیرالمومنین در خصوص حسابرسی بر خویشتن اشاره و بیان کرد: ایشان در خطبه 90 از نهج البلاغه می فرماید: «قبل از این که به شما رسیدگی شود به حساب خود برسید و قبل از این که نفس در گلو گیر کند و مرگ به سراغ انسان بیاد با نفس راحت به خود برسید، انسان خودبه اختیار خود به سمت خیر حرکت کند قبل از این که با اجبار او را با عالم بعد بکشد، ای انسان ها بدانید اگر خود به خود نرسید کسی نیست که شما را به خوبی وا دارد بلکه باید خود، خود را نصحیت و منع از بدیها کند.»
 

پناه بردن به خدا و غفلت نکردن از مرگ کلید رسیدگی به خویشتن
 

این استاد سطح عالی حوزه علمیه پناه بردن به خدا و غفلت نکردن از مرگ را راهکار رسیدگی بر خود دانست و گفت: امیرالمومنین(ع) در خطبه 99 در نهج البلاغه می فرماید: «برای موفق شدن از مرگ غفلت نشود، نابود کننده لذات و شهوات و قطع کننده آرزو ها را یاد کنید.»

وی خاطرنشان کرد: وقتی انسان به اعمال قبیح برخورد می کند ذکر مرگ موجب می شود که از آن ها دست بکشد و خود را حفظ کند.
 

آیت الله سیدان کمک گرفتن از خدا را موجب موفق شدن مومن بیان و اظهار کرد: حضرت علی(ع) برای موفق شدن به پناهندگی به خدا توصیه می کند که با کمک گرفتن از خدا واجبات را انجام داده و و نعمت های الهیه را شکر کند.
 

اثرات حسابرسی بر خویشتن
 

این استاد عالی حوزه علمیه حسابرسی بر خویشتن را موجب متعهد شدن فرد خواند و گفت: حالت محاسبه این است که به انسان تأهل می دهد و بعد از مدتی در همه حال روح و بدن وی در حال حسابرسی بر خویشتن است و حسابرسی ملکه اش می شود.
 

وی خاطرنشان کرد: وقتی انسان محاسبه داشته باشد خود را فریب نمی دهد، اعمال خود را توجیه نمی کند، بدون توجیه نقاط ضعف خود را شناسایی و تصمیم به نقاط قوت می گیرد.

آیت الله سیدان خاطرنشان کرد: در حکمت 352 بیان شده است که مردم خودتان متولی رسیدگی به خود باشید در این صورت از تذکرات مقطعی نیز که چه به خود وی یا دیگران داده می شود، استفاده می کند جدی باشید که اصراری که نفس بر ادامه عادت های نادرست دارد را کنار گذاشته، خود را تغییر دهید که تعدیل در نفس به وجود آمده و از معاصی فاصله گیرید.
 

این استاد حوزه تأکید کرد: به وضعیت خود برسیم هر که چنین است خوشا به حالشان و کسی که این را ندارد بسیار ضرر می کند و مایه بسیار ندامت است.
 

نشانه های تکامل نفس براساس آیات و روایات
 

وی ابراز کرد: برای بررسی این که روح در ترقی و نفس در جهت تکامل است، نشانه هایی در قرآن و روایات برای خوب ها بیان شده است که در خطبه 193 از نهج البلاغه متقین آن ها را برشمرده است از جمله این نشانه هایی مواظبت از زبان، چشم، گوش و  مسائل اقتصادی است.
 

آیت الله سیدان شاکر بودن در زمان گرفتاری و نعمت را از نشانه های کمال دانست و گفت: در خطبه 193 از نهج البلاغه بیان شده است که کسی که در جهت کمال است در حالی که در گرفتاری قرار گرفته خود را در وضعیتی قرار می دهند که در راحتی باشند.
 

این استاد حوزه علمیه افزود: افراد مومن مراقب هستند که در حالت گرفتاری مانند حالت نعمت شاکر بایند، از رحمت خدا ناامید نمی شوند و در حال نعمت طغیان نمی کنند.
 

وی خاطرنشان کرد: فرد مومن گرفتاری را یا نتیجه گناه که تخفیف یافته است یا زمینه تکامل و امتحان است و یا نتیجه درگیری با دشمن خدا می داند که همه موجب خیر بوده و با این روشنی و معرفتی که پیدا کرده، شاکر است./201/1310/ب1