افطاری باید ساده باشد

«یک سنت خوب هم امسال بیش از سال های دیگر دیده شد، که خوب است مورد توجه قرار بگیرد و آن، افطاری دادن های ساده و بی‌پیرایه در مساجد و در خیابان ها بود در بیشتر شهرهای کشور - که بسیار کار شایسته‌ای است - در مقابل افطاری‌های مسرفانه‌ای که شنیده شد، دانسته شد که بعضی‌ها به بهانه‌ی افطار، حرکات و عمل مسرفانه انجام میدهند و به جای اینکه در ماه رمضان وسیله‌ای بشوند برای نزدیکی روحی به فقرا و مستمندان، با این عمل، با این حرکت، خود را در لذات جسمانی غرق می کنند. نمی خواهیم بگوئیم که اگر در افطار، کسی غذای مطبوعی مصرف کرد، این کار ممنوع است؛ نه، در شرع اینها ممنوع نیست؛ اسراف ممنوع است، زیاده‌روی ممنوع است، ریخت‌وپاش فراوانی که گاهی در اینجور مجالس انجام میگیرد، ممنوع است. چه بهتر که کسانی که می خواهند افطاری بدهند، با همین سنتی که رائج شده است، افطاری بدهند؛ که مردم را، رهگذران را و کسانی را که مایلند از افطاری استفاده کنند، در این سفره‌های رایگان و با بذل و بخشش و گشاده‌دستی، در کوچه‌ها، در خیابان ها، در حسینیه‌ها، افطاری می دهند».  خطبه های نماز عید فطر 18/5/1392

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، این روزها شاهد هستیم به رغم توصیه های اکید آموزه های دینی و رهنمودهای امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب، تکلف، تجمل و تشریفات همچون اسبی چموش بر عرصه های مختلف زندگی ما مسلمانان می تازد و هر روز عرصه ای جدید را فتح می کند. این ترکتازی ها تا آنجا پیشرفته که حتی سفره های افطار ماه رمضان هم(که اصولا فلسفه وجودی شان، ترویج ساده زیستی و پرهیز از اسراف و کمک به محرومان است)، از آن بی نصیب نمانده و روز به روز تشریفاتی تر می شود به گونه ای که مردم با وجود علم به ثواب بسیار افطاری دادن، به خاطر هزینه های سنگین، از اسم آن هم هراس دارند.

این در حالی است که رهبر معظم انقلاب به عنوان فقیهی عالم و بصیر، همواره بر توسعه افطاری ساده و همگانی به عنوان یکی از موارد شکل دهنده سبک زندگی اسلامی تأکید داشته(1) و می فرمایند: «آن چیزی که در آنجا(غرب) نیست، همگانی و همه‌گیر بودن این روحیه(نیکوکاری) است. یک روز در کشور ما و سایر کشورهای اسلامی این روحیه همه‌گیر بوده است؛ یعنی هرکسی موظف بوده که پولی برای انفاق کنار بگذارد؛ یا رایج بوده که در ماه رمضان به نیازمندان افطاری بدهند؛ نباید بگذاریم این کارها کم بشود»(2).  

در این میان اما هستند کسانی که ندای دین و رهبرشان را لبیک گفته و چه در منزل و چه اماکن عمومی سفره های ساده و صمیمی افطار می گسترانند و نمی گذارند این سنت حسنه کمرنگ شود؛ سفره هایی که گذشته از ثواب بالای آن، به فرموده رهبری، روحیه تعاون(3) و انفاق(4) را در میان مردم تقویت کرده و از نشانه‌های رحمت الهی(5) و ادای حق ماه مبارک رمضان(6) به شمار می رود. 

افطاری های ساده؛ اقدامی انقلابی در برابر افطاری های طاغوتی

حجت الاسلام حجت گنابادی نژاد، مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی که در بیش از 40 بقعه متبرکه استان، سفره افطاری ساده گسترده است، در این باره به روایتی از امیرمؤمنان علی(ع) که می فرمایند «افطاری دادن به برادر مسلمان از روزه داشتن، افضل است»، اشاره و خاطرنشان می کند: پیامبر اسلام(ص) نیز می فرمایند «هر کس یک مؤمن روزه دار را در این ماه افطاری دهد، پاداشی برابر با آزاد کردن یک بنده نزد خدا دارد و مایه آمرزش گناهان گذشته اش می شود».

وی، سفره های ساده افطار را، نوعی تعظیم شعائر و اقدامی انقلابی در برابر افطاری های طاغوتی و تشریفاتی معرفی می کند و درباره برکات آن می گوید: با برپایی سفره های ساده افطار، افزون بر بهره مندی از ثواب اطعام روزه داران، فرصتی برای خدمت به محرومان و افراد بی بضاعت نیز فراهم و سنت حسنه صله رحم، اجتماعات مذهبی و انقلابی و عمق و گستره فعالیت های فرهنگی مساجد، کانون ها، امامزادگان و غیره تقویت می شود.

نماز با عطر ریحان

در ادامه سری می زنیم به برخی مساجد که مروج سنت حسنه افطاری ساده هستند؛ مسجد حضرت ابالفضل(ع) خیابان بهار از مساجدی است که با سفره ای ساده اما پر برکت به میزبانی روزه داران می رود؛ نماز ظهر و عصر که تمام می شود، بوی نعناع و ریحان تازه فضا را آکنده می کند؛ تا نگاه می کنی می بینی ده بیست نفر از خانم ها دور هم نشسته و دارند سبزی افطار را پاک می کنند، ثواب تعقیبات نماز را با ثواب مشارکت در تهیه افطاری گره زده اند و در همین حین، به سخنرانی پس از نماز هم گوش می دهند...

هم تأمین اعتبار و هم تهیه افطاری به همت خود مردم صورت می گیرد

حجت الاسلام مهدی حسن زاده، امام جماعت جوان و فعال این مسجد در این باره می گوید: با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب در خصوص ساده بودن افطاری ها و پرهیز از تشریفات، از سه سال گذشته به همت نمازگزاران، سفره های افطاری در این مسجد پهن و هر شب حداقل 500 خواهر و برادر روزه دار پذیرایی می شوند.

وی با بیان اینکه مسجد یک ریال درآمد یا موقوفه ندارد و هم تأمین اعتبار و هم تهیه افطاری به همت خود مردم صورت می گیرد، ادامه می دهد: افطاری مسجد شامل نان، پنیر، سبزی، خرما و سوپ است و به جز شب های قدر که سحری هم میزبان مردم هستیم، از برنج استفاده نمی شود. با توجه به اینکه برخی خانواده های مؤمن نیازمند، محتاج همین افطاری ساده هستند، غذا به قدری آماده می شود که کسانی که نیاز دارند با خود به منزل ببرند.

مشارکت پرشور جوانان و نوجوانان

امام جماعت مسجد حضرت ابالفضل(ع)، شور و شوق جوانانی که سال های اول روزه داری شان را می گذرانند و رنگ و رویشان پریده اما برای کمک به تهیه افطاری سر از پا نمی شناسند از بهترین خاطرات خود عنوان و تصریح می کند: در تهیه افطاری این مسجد، حدود 50 نفر مشارکت دارند که از ظهر مشغول به کار می شوند.

حتی کسانی که توانمندی چندانی ندارند برای سهیم شدن از هم سبقت می گیرند

وی، تقویت حس نوعدوستی و تعامل اقشار مختلف مردم با هم، حاکمیت روح معنویت، عمل به سفارش اولیای دین نسبت به اهتمام به افطاری را از برکات سفره های افطار عمومی معرفی و اضافه می کند: این گونه سفره ها باعث می شود تعلقات مادی انسان کم شود؛ به گونه ای که می بینیم کسانی هم که توانمندی چندانی ندارند به حد وسع خود در این ثواب عظیم سهیم می شوند و از هم سبقت می گیرند. همچنین افطاری عمومی، به دلیل دستگیری از نیازمندان و محرومان، دعای خیر آنان را در پی دارد که سبب گشایش گره های زندگی می شود.

حجت الاسلام حسن زاده ادامه می دهد: بسیاری از بچه های کوچک به واسطه افطاری جذب شده و با قبول مسؤولیت در کارها مشارکت می کنند؛ همچنین نحوه برخورد افراد مسن با با کوچکترها که قبلا مناسب نبود، بسیار بهتر شده است.

مسجدی کوچک اما بزرگ

مسجد حضرت رقیه بنت الحسین(ع) محله طلاب نیز یکی دیگر از مکان های بهره مند از سفره های ساده و پر مهر افطاری است که هر شب با پنیر، سبزی، خرما و سوپ(یا آش) از 150 تا 200 روزه دار پذیرایی می کند. وارد که می شوم، دیگ افطاری در حیات کوچک مسجد خودنمایی می کند و کتری روی اجاق دیگری در حال جوش است. در داخل خانم ها با کمک هم مشغول پهن کردن سفره هستند و در قسمت برادران هم، مراسم جزء خوانی در حال برگزاری است. فضای مسقف مسجد نسبت به حیات، خیلی بزرگتر نیست اما با همین حال بدون محدودیت پذیرای عموم روزه داران و نمازگزاران برای افطار است.

سه سال میزبانی از روزه داران

غلامرضا قائنی، رییس هیأت امنای این مسجد می گوید: زمین این مسجد از سال 57 توسط خیّری به نام آقای اسدالله زاده وقف و توسط خود ایشان که معمار بوده، ساخته می شود و اکنون سه سال است که باتوجه به ثواب دادن افطاری آن هم در منطقه ای نسبتا محروم، افزون بر سایر مناسبت ها، در ماه رمضان نیز میزبان نمازگزاران روزه دار است.

وی با بیان اینکه هزینه افطاری هر شب 250 هزار تومان است که توسط خیّران و گاها خود مردم تأمین می شود، ادامه می دهد: خریدها توسط هیأت امنا انجام و هر شب پس از افطار، مواد لازم برای افطار روز بعد نم می شود و از ساعت 9 صبح روز بعد، خانم ها می آیند برای پاک کردن سبزی و گوشت و بارگذاشتن غذا که تا ساعت هفت عصر آماده می شود. بعد هم جوانان و نوجوانان برای کمک به توزیع، جمع آوری و شست و شو از راه می رسند.

معنویت افطاری ساده بیشتر است

قائنی، سالم، مقرون به صرفه، ساده و متبرک بودن غذا را از مزایای افطاری مساجد عنوان و اظهار می کند: اینگونه افطاری ها گذشته از ثواب بسیار آن، بی ریا و پرهیز از تجملات و تشریفات و بهره مند از معنویت بیشتر است؛ افطاری ساده در مساجد و مکان های عمومی باعث فرهنگسازی این امر میان خانواده ها می شود.

برکات سفره افطاری ساده و دسته جمعی

رییس هیأت امنای مسجد حضرت رقیه بنت الحسین(ع)، افزایش تعداد نمازگزاران، بهره وری فرهنگی از جمعیت حاضر در مراسم افطار و استقبال بیشتر نوجوانان از مسجد را از برکات سفره افطاری مسجد عنوان می کند و می گوید: امام جماعت هم برای تشویق هر چه بیشتر کودکان و نوجوانان سر سفره آنان می نشینند و افطار می کنند.

وی با اشاره به باز بودن درب مسجد افزون بر اوقات نماز و فعالیت های فرهنگی گسترده آن از جمله در ماه مبارک رمضان، خاطرنشان می کند: روز عید فطر نیز نماز عید، با حضور بیش از 300 نفر در داخل و مقابل مسجد برگزار و طبق هماهنگی انجام شده با دفاتر مراجع، فطریه جمع آوری شده با نظارت امام جماعت برای ایتام و مستمندان محل صرف می شود.

افطاری مسجد؛ فرهنگساز افطاری ساده میان مردم

محمدمهدی اکبری، امام جماعت مسجد حضرت رقیه(س) نیز که 15 سال است امامت جماعت آن را برعهده دارد، افطاری ساده را فرهنگساز و الگوسازی برای مردم معرفی و تصریح می کند: طرح افطاری مسجد از همان ابتدا مورد استقبال مردم بوده و توسط خود آنان اجرا می شود.

در حال خروج از مسجد، با نجمه و فاطمه که سال ها همسایه مسجد و از فعال ترین دست اندکاران مراسم افطاری آن هستند، رو به رو می شوم. آن ها درباره انگیزه شان از مشارکت در تهیه افطاری می گویند: به خاطر ارادت و عشق خاصی که به حضرت رقیه(س) داریم هر خدمتی بتوانیم در این مسجد که به نام ایشان است، انجام می دهیم. از سوی دیگر، با کمک به تهیه و توزیع افطار در ثواب افطار روزه داران شریک می شویم./704/930/ب1

زهرا شریعتی

1:خطبه های فطر 7مرداد 93
2: 14اسفند70
3:خطبه های عیدفطر10/7/87
4:خطبه‌‌های نماز عید سعید فطر 21/7/86
5: 27تیر 94
6: نماز جمعه 29/6/87