سیری در حقیقت ليلة الرغائب

به گزارش خبرگزاری رسا، اولين شب جمعه ماه رجب را «ليلة الرغائب؛شب آرزوها» گويند؛ رسول خدا صلى الله عليه و آله در روايتى كه فضيلت ماه رجب را بيان مى كرد فرمود: «از اولين شب جمعه ماه رجب غافل نشويد كه فرشتگان آن را «ليلة الرغائب» ناميدند».[1] لذا اینگونه است که مومنان زمزمه می کنند: «الهى اترانى مآ اتيتك الا من حيث الامال ؛ خدایا! مرا ببین! تنها به خاطر آرزوها و امیدهایم به درگاه تو آمده ام«.[2]
تأملی در چیستی مفهوم «ليلة الرغائب»
«ليلة الرغائب» يعنى شبى كه به خاطر پاداش ها و فضيلت هاى فراوانى كه دارد، مورد ميل و رغبت فراوان است و يا به معناى« شب پاداش هاى فراوان» است، زيرا« رغائب» جمع« رغيبه» است كه هم به معناى« كار مورد رغبت» آمده است و هم به معناى پاداش و عطاى فراوان.[3]
هم چنین «رغائب » جمع «رغيبه» به معناى خواسته مهم است که از ريشه «رغبت» گرفته شده است.[4]و نیز «رغائب » جمع «رغيبه» به معناى شى ء مطلوب و امر مرغوب است.[5]
کیفیت اعمال «ليلة الرغائب» در کلام نبوی
رسول خدا صلى الله عليه و آله اعمالى را براى آن شب به اين كيفيت بيان فرمود: «روز پنج شنبه اول ماه را روزه مى گيرى، چون شب جمعه فرا رسيد، ميان نماز مغرب و عشا دوازده ركعت نماز مى گذارى (هر دو ركعت به يك سلام) و در هر ركعت از آن، يك مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه سوره قدر، و دوازده مرتبه سوره توحید را مى خوانى؛ پس از اتمام نماز هفتاد مرتبه مى گويى:«أللهم صل على محمد النبى الامى و على آله»آنگاه به سجده مى روى و هفتاد بار مى گويى:«سبوح قدوس رب الملائكة و الروح»[6].،[7]
سپس سر از سجده برمى دارى و هفتاد بار مى گويى:«رب اغفر و ارحم و تجاوز عما تعلم، إنك أنت العلى الأعظم»بار ديگر نيز به سجده مى روى و هفتاد مرتبه مى گويى:«سبوح قدوس رب الملائكة و الروح»،آنگاه حاجت خود را مى طلبى كه ان شاءالله برآورده خواهد شد.[8]
فضیلت اعمال «ليلة الرغائب»
رسول خدا صلى الله عليه و آله در فضيلت اعمال«ليلة الرغائب»  فرمود: «كسى كه چنين نمازى را بخواند، خداوند همه گناهانش را بيامرزد ... و در قيامت درباره هفتصد تن از خاندانش شفاعت مى كند، و چون شب اول قبر فرا رسد، خداوند پاداش اين نماز را به نيكوترين چهره، با رويى گشاده و درخشان و زبانى فصيح و گويا، به سوى قبر او مى فرستد، آن چهره نيكو به وى گويد: «اى حبيب من! بر تو بشارت باد! كه از هر شدت و سختى نجات يافتى» از آن چهره نورانى مى پرسد: «تو كيستى؟ من تاكنون چهره اى از تو زيباتر نديده ام و بويى از بويت خوشتر به مشامم نرسيده؟!».[9]
آن چهره نيكو پاسخ دهد: «اى حبيب من! من پاداش آن نمازى هستم كه تو در فلان شهر، فلان ماه و در فلان سال به جا آورده اى؛ من امشب به نزد تو آمدم، تا حقت را ادا كنم و مونس تنهايى تو باشم و وحشت را از تو مرتفع سازم (و همواره در كنارت بمانم) تا زمانى كه همگى در روز رستاخيز برخيزند و در عرصه قيامت بر سرت سايه بيفكنم. (خلاصه هيچ زمانى پاداش اين كار نيك از تو قطع نخواهد شد)».[10]،[11]
بهترین دعا برای لیله الرغائب
بی شک دعا بهترين رابطه خلق با خالق و زيباترين شكل نيايش و از مهم ترين عبادات است.[12] دعا نه تنها تلاشها و كوششها به خاموشى نمى گرايد، بلكه دعا اميدوارى، تحرك، آگاهى و جنبش مى بخشد؛ و به انسان براى استفاده از نيروهاى ذخيره اش آمادگى مى دهد و ميزان استقامت شخص را در برابر مشكلات بالا مى برد و او را به جبران خطاها و اشتباههاى پيشين دعوت مى كند.[13]
حال بهترين دعا آن است كه پنهانى (و از روى نهايت اخلاص) صورت گيرد[14]و از سينه پاك و قلب پرهيزگار برخيزد[15].
 بهترين دعا آن است كه از مساله ربوبيت پروردگار آغاز شود، درست است كه نام مبارك«الله» جامعترين نام­هاى خدا است ولى از آنجا كه تقاضا از محضر پر لطف او تناسب با مساله ربوبيت دارد، ربوبيتى كه از ناحيه خداوند از نخستين لحظات وجود انسان آغاز مى شود و تا آخر عمر او و بعد از آن ادامه دارد، و انسان را غرق الطاف الهى مى كند، خواندن خداوند به اين نام در آغاز دعاها از هر نام ديگر مناسبتر و شايسته تر است [16].[17]
توصیه های برای دعا در لیلة الرغائب
توبه و دعا برای رفع مشکلات  امت اسلامی
بياييد به خداوند نزديك تر شويم و از خطاها و گناهانمان توبه كنيم و از او توفيق بيشتر و سعادت بهتر را بخواهيم و براى رفع مشكلات خودمان و مردم كشورمان و ديگر كشورهاى مسلمان دعا كنيم كه خداوند دعاها را اجابت مى كند.[18]
دعا برای رفع مشکلات جوامع بشری
مسلمانان براى رفع مشكلات همه انسانها (نه فقط مسلمانها) دست نياز به سوى آن احد بى نياز دراز مى كنند.[19]
توسل به اهل بیت(ع)
امامان اهل بيت پیامبراکرم(ص) نيز در پرتو بندگى خدا و انتساب به رسول خدا صلى الله عليه و آله محبوب الهى اند و توسل به آنان نيز در استجابت دعا، رفع مشكلات و برآوردن حاجات به اذن الله و فرمان خدا بسيار مؤثر است.[20]
شکوه همدلی و نوع دوستی در دعا
در بسيارى از دعاها به حال ساير انسانها و مشكلات آنها توجه شده و براى پيروزى آنان بر مشكلات دعا مى شود، حتى در روايات اسلامى مى خوانيم، بعضى از پيشوايان در بهترين مواقع دعا، ساعتها براى ديگران دعا مى كردند[21]؛ اين گونه دعاها روح نوع دوستى را به شدت در انسان تقويت مى كند و از توقف شخصيت در مرحله فردى جلوگيرى كرده، به مرحله عالى شخصيت اجتماعى مى كشاند.[22]
دعا برای اجابت خواسته ها
در آن لحظات نورانى، بنده نيازمند، بهترين خواسته ها را از مولاى كريمش مى طلبد سلامتی مقام معظم رهبری و مراجع معظم تقلید، معاد و معاش، كرامت و عزت نفس، كفاف و قناعت، رزق حلال و تبرى از شيطان و امور مادى و معنوى ديگر و حل مشكلات اجتماعى مردم، خداى را مى خواند، و براى خود و ديگران دعا مى كند.[23]
سخن آخر: دعا برای سلامتی و تعجیل فرج امام زمان (عج)
در ارتباط با سلامتى و تعجيل ظهور امام زمان(عج) و رفع مشكلات ياران او و اين كه ما نيز از سربازان و مدافعان و شيعيان واقعى آن بزرگوار و از ملازمان او بعد از ظهورش باشيم دعا کنیم.[24]

[1] كليات مفاتيح نوين ؛ ص635.
[2] بخشی از دعای صباح؛ مفاتیح نوین، ص 95.
[3] كليات مفاتيح نوين ؛ ص635.
[4] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج 8 ؛ ص485.
[5] همان ؛ ج 9 ؛ ص622.
[6] پاک و منزه است خداوند و پروردگار فرشتگان و روح القدس.
[7] كليات مفاتيح نوين ؛ ص636.
[8] همان ؛ ص635.
[9] همان ؛ ص636.
[10] اقبال؛ ص 632؛ مرحوم علامه حلى در اجازه اش براى« بنى زهره» اين روايت را به طور مشروح نقل كرده است؛ر.ک:بحارالانوار؛ ج 104؛ ص125.
[11] كليات مفاتيح نوين ؛ ص636.
[12] كليات مفاتيح نوين ؛ ص1099.
[13] پيدايش مذاهب ؛ ص107.
[14] تفسير نمونه ؛ ج 5 ؛ ص281.
[15] همان ؛ ج 15 ؛ ص175.
[16] تفسير كبير فخر رازى ذيل آيات آخر سورۀ آل عمران.
[17] تفسير نمونه ؛ ج 20 ؛ ص34.
[18] داستان ياران: مجموعه بحث هاى تفسيرى حضرت آيت الله العظمى مكارم شيرازى (مدظله) ؛ ص276.
[19] والاترين بندگان ؛ ص33.
[20] توسل: توحيد يا شرك ؟ ؛ ص45.
[21]  اصول كافى، ج 2، ابواب دعا.
[22] پيدايش مذاهب ؛ ص103.
[23] كليات مفاتيح نوين ؛ ص1002.
[24] همان ؛ ص521.

/1323/د102/ص