تدوین درختواره رشته های تخصصی حوزه/ هر نوع تحول باید برمبنای روش اجتهادی اصیل باشد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نوزدهمین اجلاسیه اساتید سطح عالی و خارج حوزه علمیه قم با تأکید بر «فقه و نیازهای جامعه و نظام» پیش از ظهر امروز در سالن همایش های مدرسه امام کاظم(ع) برگزار شد.

آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور در این اجلاسیه با بیان این که اساتید پرچم داران تعلیم و تربیت و مشعل داران هدایت طلاب هستند، ابراز داشت: جا دارد همواره یاد و خاطره همه پیشگامان انقلاب و بویژه بزرگ استاد حوزه یعنی امام راحل را گرامی بداریم و خدمات ارزنده و بی بدیل اساتید گرانقدر در حوزه را مورد ستایش قرار دهیم.

وی با بیان این که باید دبیرخانه اجلاسیه اساتید حوزه فعال و دائمی باشد، ابراز داشت: بدون تردید استادان حوزه جامعه ای فاخر و ذی قیمت هستند که زعامت و تربیت انسان های بزرگ را بردوش گرفته اند و هر اقدام و حرکتی که می خواهد درحوزه رقم بخورد پس از بهره مندی از رهبری و مراجع بزرگوار باید ریشه در اندیشه و فکر استادان گرانقدر داشته باشد.

ضرورت حفظ رابطه قدیمی استادی و شاگردی

وی تأکید کرد: ما باید نظام قدیم و کهنسال استادی و شاگردی حوزه را صیانت کرده و ارتقاء ببخشیم و تأکید می کنیم که نظام استادی در حوزه نظامی ویژه است که با مشخصات، عناصر ومؤلفه های خاص خود همراه است؛ بله قبول داریم باید از تجارب بشری استفاده کنیم ولی نکته مهم این است که در داد و ستد با تجربه های گوناگون اولا باید داشته ها و سرمایه های خود را عمیقا بشناسیم و نکات برداشت شده از اندیشه های ناب اسلامی را مورد اهمیت قرار دهیم.

رییس جامعة المصطفی العامیة با بیان این که قوام حوزه و هر نظام آموزشی به عناصر و مؤلفه هایی است که در آن نظام وجود دارد، خاطرنشان کرد: یکی از مؤلفه های مهم استاد است و از طرفی حوزه با سابقه بیش از هزار ساله تجربه مهمی در عرصه های مختلف از جمله در تبلیغ دارد که باید نظریه پردازی و منقح بشود که در این صورت قابل عرضه در دنیا است، چراکه نرم افزار اداره دنیا همین علوم انسانی است.

وی افزود: حال نظام استادی در حوزه همان سبک و سیاق قدیمی حوزه است که یک تئوری و نظریه است که ما باید آن را بشناسیم و ارتقاء بدهیم؛ استادی درحوزه چند نقش مهم دارد که نخست جامع، فراگیر و هدایت گر بودن او در همه ساحت های فکری و تعلیم و تربیت است و استادی در حوزه صرفا انتقال دهنده معلومات نیست بلکه استاد ما پژوهش محور و اخلاق محور است و نقش سرپرستی حتی نسبت به معیشت و خانواده طلبه دارد و هرچند نمی توان همه اینها را با هم جمع کرد ولی بحث ما در این است که استاد تنها در نقش انتقال دهنده معلومات قرار نگیرد.

نقش فراگیر استاد در زندگی طلبه

وی عنوان داشت: در نظام حوزه استاد تا آخر زندگی معنوی و اخلاقی و علمی فرد حضور دارد و گاهی با اینکه فرد از استاد عبور کرده ولی بازهم استاد جایگاه خود را دارد و علاوه بر این نقش فراگیر باید همراه با آداب استادی و شاگردی باشد.

مدیر حوزه های علمیه با تأکید براین که در نظریه استادی حوزه، تعامل استاد و شاگرد بر پایه پول و مزد استوار نشده است، یادآور شد: استاد روی عشق و وظیفه کار می کند هرچند مزد گرفتن اشکال شرعی ندارد ولی استادی در حوزه در سطحی است که این سنت محترم شمرده است هرچند مدیریت حوزه نیز وظیفه دارد حداقل های زندگی استاد را فراهم کند که مراجع نظام و رهبری هم باید عنایت ویژه ای روی این مسأله داشته باشند.

وی افزود: مسأله چهارم پویایی و مطالعه درس توسط استاد است که هربار نکات جدیدی بر آن می افزاید و پنجم ارتباط با انسانهای برجسته در آن علم است و از گذشته افرای که رابطه خاص علمی و تحقیقی با استاد داشتند، ممتاز شده و به قله های رفیع دست پیدا کردند و ششم سنت تحقیق و تقریر و نه جزوه نویسی است که باید احیا شود.

لزوم احیای سنت تقریر نویسی

آیت الله اعرافی با بیان این که سنت تقریر نویسی هم استاد و هم طلبه را رشد می دهد به آزادی سؤال و پاسخ و روانی اعتراض علمی به عنوان ویژگی هشتم نظام استادی حوزه اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: رشد ارتقاء استاد در یک فضای آزاد طبیعی بر مبنای اخلاق و علم صورت می گیرد.

وی تأکید کرد: ده ها طرح و ایده از جانب استادان حوزه به مدیریت حوزه رسیده است که در سازمان مرکزی حوزه که بخش های متعددی برای آن تدوین شده و در نهایت یک برنامه بلند و پنج ساله خواهیم داشت همین مسائل راهنمای حرکت ما خواهد بود.

رییس جامعة المصطفی العامیة با بیان این که مجمع عمومی جامعه مدرسین جلسه ای پیرامون فقه برگزار کردند، یادآور شد: ما ضمن اینکه در شورای گسترش درختواره رشته های تخصصی حوزه را تدوین کرده ایم از جایگاه ممتاز فقه غافل نشده ایم و در 12 حوزه دانشی که مبنای رشته های حوزه می شود بخش فقه و اصول ویژه در نظر گرفته شده است.

وی با بیان این که هر نوع تحول و پیشرفت و توسعه مرزهای دانش باید برمبنای منهج و روش اجتهادی اصیل باشد، خاطرنشان کرد: ما امروز در حوزه فقه مقالات و گفته های زیادی می بینیم که بسیاری از آنها اصالت کافی را ندارند، چراکه این حرف را باید یک فردی بزند که حداقل نصاب اجتهاد را داشته باشد، بنابراین ما هیچ توسعه ای در ابعاد و اجزای فقه را بدون این منهج اصولی و فقهی ریشه دار نمی توانیم بپذیریم.

ضرورت رسیدگی فقه به نیازهای روز

آیت الله اعرافی با اشاره به این که در توسعه مرزهای فقه باید به سمت پاسخ به نیازهای جامعه امروز برویم، ابراز داشت: یکی از مسائل مهم امروز در فقه داشتن رویکرد اجتماعی است؛ حوزه ها در گذشته درگیر مسائل جتماعی نبوده است ولی امروز این گونه نیست و همچنین رویکرد موضوع شناسی و شناخت دنیای امروز بسیار مهم است و ما اگرمی خواهیم فقه پاسخ گوی جهان باشد باید معادلات جهان امروز را بشناسد.

وی با تأکید بر این که علم حقوق محور علوم انسانی امروز است، یادآور شد: این حقوق همان فقه است و ما در همه ابعاد حقوقی حرف برای گفتن داریم و غنای زیاد ما در فقه در حقوق تأثیر گذار است، بنابراین رویکرد تطبیق با نظامات حقوقی بسیار مورد اهمیت است.

مدیر حوزه های علمیه با اشاره به ضرورت رویکرد مقارن فقه با مکاتب دیگر، ابراز داشت: حوزه نمی تواند فقه خود را بسط بدهد مگر اینکه مکاتب دیگر را بشناسد و گاهی در گذشته یک فقیه شیعه نسبت به مکتب دیگر از خود اهل آن مکاتب آشنا تر بوده است و این تقابل و تعامل می تواند اثر زیادی داشته باشد و همچنین قواعد فقه در حوزه های اجتماعی و سیاسی و نو جای کار دارد و در حوزه روش شناسی هم باید ورود جدی داشته باشیم.

وی در پایان تأکید کرد: در موضوع علم اصول هم باید بگوییم ما اصلا تورم در اصول را قبول نداریم ولی قبول داریم که باید ساماندهی بشود و حتی بخش هایی از آن باید توسعه هم پیدا کند؛ ما معتقدیم در حوزه آزاد و توسط اساتید برجسته و بر اساس منهج اصیل اجتهادی باید به این مسائل پرداخته شود تا شاهد پویایی روز افزون فقه در عرصه های مختلف باشیم./1330/پ۲۰۱/ج