كرامت نفس، ام الفضائل است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت الله مظاهری در سخنانی کرامت نفس را مورد بررسی قرار داده است و آن را ام الفضائل می داند.

آنچه که می خوانید بخشی از سخنان این مرجع تقلید است:

اين فضيلت، از فضايلي است كه داراي آثاري چند است و بر اثر آن، از دنيا و آنچه در آن است، بهتر است. مانند ثبات و پايداري، تحمل سختي ها و ناملايمات. انسان برخوردار از اين فضيلت، چون كوه استواري است كه بادها نمي‌توانند او را به لرزه در آورند. از ديگر آثار آن، همت بلند است كه انسان را در دنيا و آخرت به درجات بلند و والا مي‌رساند و به هيچ مقام و درجه‌اي بسنده نمي‌كند، بلكه پس از نيل به هر درجه‌اي، به درجه بالاتر و عاليتر نظر دارد و پيوسته پيش مي‌رود و به آنچه بدان رسيده، دل نمي‌بندد. از اين‌رو هيچ‌گاه دچار عجب و خودپسندي نمي‌شود و به خاطر درجاتي كه به آن دست يافت، بر ديگران فخر نمي‌فروشد. چه، عجب و تكبر، ناشي از كوچكي نفس و همت پست است كه درباره آن سخن خواهيم گفت.

از ديگر آثار بزرگي نفس، تواضع و فروتني در برابر افرادي است كه شايسته آنند، و تكبر در برابر كساني است كه سزاوار آنند. چنان كه خداي متعال مي‌فرمايد: هر كه از دينش بازگردد، پس خداوند به زودي گروهي را مي‌آورد كه آنان را دوست دارد و آنها نيز خدا را دوست دارند. در برابر كافران، سرافراز و عزيز و در برابر مؤمنان، فروتن هستند و در راه خدا، جهاد مي‌كنند و از سرزنش هيچ نكوهشگري بيم ندارد.

از ديگر آثار آن، سعه صدر است كه انسان را به تحمل و هضم مشكلات توانا مي‌سازد و مشكلات را بر او آسان مي‌كند و اراده‌اي قوي در او ايجاد مي‌كند.

به طور كلي، اين فضيلت داراي آثاري است و هر اثر آن به نوبه خود داراي آثاري ديگر است و اگر بگوييم اين فضيلت، ام‌الفضايل است، سخن به گزاف نگفته‌ايم. اگر اين فضيلت، جز آزادگي و عدم قبول سلطه طواغيت انس و جن، اثري نداشت، براي فضيلت آن كافي بود. قرآن‌كريم براي مؤمني كه به سلطه بيگانگان تن داده باشد، كرامت و شخصيتي قائل نيست.

بزرگي نفس و شخصيت، مانند ديگر فضايل از مقوله باب تشكيك است و اقسام مختلفي ندارد. بلكه امري واحد است كه داراي مراتبي از شدت و ضعف است. مرتبه ضعيف آن مطلوب است و مرتبه شديدتر آن مطلوبيت بيشتر دارد و اين شدت تا آنجا ادامه مي‌يابد كه به عقل كل، حضرت ختمي مرتبت (ص) مي‌رسد.

البته شخصيت به اعتبار اضافه به غير آن، داراي سه قسم است: شخصيت فردي، شخصيت اجتماعي، و شخصيت ديني.

شخصيت فردي: منظور از شخصيت فردي، آن است كه انسان خود را بشناسد و براي خود شخصيتي قائل باشد و از آن لذت ببرد و در پرتو آن، از دست آلودن به كارهاي پست از نظر عرف و شرع خودداري ورزد.

شخصيت اجتماعي: منظور از شخصيت اجتماعي، درك شخصيت فرد از سوي جامعه است و اين همان امري است كه در آيه‌اي از قرآن به «ود» تعبير شده است» :انّ الذين آمنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمن وداً»، همانا كساني كه ايمان آورند و كارهاي شايسته انجام دادند، خداي رحمان، آنها را محبوب مي‌گرداند. در جاي ديگري از قرآن، اين امر به وجاهت تعبير شده است.

شخصيت ديني: منظور از شخصيت ديني، مورد تأييد قرار گرفتن شخصيت انسان از نظر شرع است و در فرهنگ قرآن، هيچ كس جز انسان پرهيزكار، با كرامت شمرده نمي‌شود «انّ اكرمكم عند الله اتقاكم ،همانا گرامي‌ترين شما نزد خدا، پرهيزكارترين شماست/۱۳۲۴/«.ت۳۰۳/ی