اخلاق به معنای رفتارهای ارزشی است/ ضرورت رفع ابهام از رابطه اخلاق و سیاست

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) امشب در جلسه درس اخلاق که در دفتر رهبر معظم انقلاب در قم برگزار شد، با اشاره به رابطه اخلاق و سیاست گفت: در بسیاری از گفته ها و نوشته ها جهت ابهامی برای این مسأله وجود دارد و نه تنها در بین صاحب نظران غربی بلکه در بین خودی ها هم این مسأله درست روشن نیست.

وی افزود: گاهی در گفت وگوها شنیده می شود فلان موضوع اخلاقی بوده و ربطی به سیاست ندارد و وظیفه ای برای دست اندرکاران مدیریت کشور ایجاد نمی کند، گاهی رفتارهایی انجام می شود که می گویند که مصالح سیاسی اقتضای چنین کاری داشته است، گاهی چنین مسائلی در بین مسؤولان مطرح می شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با طرح این سؤال که در زمان تزاحم رفتار اخلاقی و سیاسی کدام یک را باید ترجیح داد، اظهار داشت: این مسأله در زندگی روزمره مورد حاجت است و گاهی اشتباه می شود و کسانی دیگران را بی جا توبیخ می کنند، وقتی انسان پیگیری می کند می بیند که این موضوع تازه نبوده و در محافل علمی دنیا مباحث جدی در این باره مطرح است.

وی ادامه داد: از دورانی که اندیشه ورزی بشر شکل جدیدی پیدا کرده و مکاتبی پدید آمده از همان موقع این مباحث کم و بیش مطرح بوده است، اگر کسی مسؤولیت سیاسی را پذیرفت باید مسائل اخلاقی را نادیده بگیرد؟ در قانون اساسی آمده که باید بر اساس قوانین اسلامی عمل شود، برای این که بتوانیم رفتاری درست داشته باشیم باید مفاهیم اخلاق و سیاست را مورد بررسی قرار داد.

آیت الله مصباح یزدی با بیان این که مفهوم اخلاق و سیاست مفاهیمی نیست که برای امورعینی وضع شده باشد، ابراز داشت: به عنوان مثال اگر پرسیده شود درخت چیست می توان نشان داد اما مفاهیم انتزاعی توسط عقل با رعایت جهاتی ساخته شود و به همین دلیل اختلافاتی صورت می گیرد.

وی عنوان کرد: درباره مفهوم اخلاق در بین افراد و مردم اختلاف است، گاهی اخلاق به رابطه به دو فرد گفته می شود که در مقام معاشرت انسان ها است، همین اخلاق در عبارات قرآنی با اصطلاح عرفی فرق دارد و دایره آن وسیع می شود، اصطلاحی هم در علم اخلاق به کار برده می شود که صحبت از ملکات نفسانی و عادات رفتاری است.

استاد برجسته حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: در اصطلاح دیگری اخلاق را مساوی با ارزش ها می دانند که باید و نباید دارد، معلومات نظری در عبارات فارسی با است ختم می شود و بخشی از معلومات ها هم مربوط به رفتار است.

وی با اشاره به وظایف متقابل مردم و مدیران نسبت به یکدیگر  اضافه کرد: مسائلی که مربوط به شخص است را اخلاق می گویند، مسائلی که فراتر می رود و خانواده، گروه و شهر را در بر می گیردند تدبیر منزل نام دارد و چیزی که مربوط به کل جامعه می شود را تدبیر امت یا سیاست می گویند.

آیت الله مصباح یزدی با بیان این که  سیاست باید و نباید های کل جامعه است، گفت: در واقع سیاست بخشی از حکمت عملی است که روابط کل جامعه با حاکمان را در نظر دارد، اخلاق به فردی، اجتماعی و عمومی(سیاست) تقسیم می شود.

وی با اشاره به رابطه اخلاق و سیاست بر اساس مفهوم افزود: اخلاق و سیاست  بر اساس تعریف بیان شده متباین هستند که جنس کلی دارند همانند انسان و شتر که هر دو حیوان به شمار می روند اما ماهیتی جدا دارند، اخلاق و سیاست هر دو مربوط به رفتار عملی است اما یکی مربوط به اخلاق نسبت به یکدیگر است و دیگری مربوط به مدیر و جامعه می شود.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) با اشاره به مفهوم های سیاست  اظهار داشت: درباره سیاست هم مفهوم عرفی وجود دارد که تقریبا با شیطنتی آمیخته است، معنای سیاسیت تدبیر امور بوده که با معنای مدیریت نزدیک است، اگر سیاست و مدیریت برای اهداف مفید باشد صحیح و مطلوب است.

وی ادامه داد: در این بحث اخلاق را نباید به بحث ملکات منحصر کرد بلکه صحبت از رفتار است، اخلاق به معنای رفتارهای ارزشی است که خوب و بد دارد، رابطه اخلاق و سیاست در اسلام باید مورد بررسی قرار گیرد، بین مفهوم اسلام و اخلاق و سیاست تباین وجود دارد اما از نظر مصادیق می توانند بر هم منطبق شوند.

استاد برجسته حوزه علمیه قم ابراز داشت: اسلام مجموعه ای از عقاید و رفتارها است، بخشی از مسائل نظری و اعتقادی است و به دنبال آن موضوعات عملی مطرح می شود، اگر اخلاق به معنای عام تری باشد که شامل احکام هم شود اسلام شامل دو مجوعه عقاید و رفتار می شود.

وی عنوان کرد: رفتارهایی که اسلام توصیه می کند مسائل فردی، اجتماعی و سیاسی را شامل می شود، اسلام رابطه خاصی برای اخلاق و سیاست تعریف می کند، البته این مباحث باید مورد بررسی بیشتری قرار گیرد تا مسائلی که امروز مطرح است جایگاه علمی خود را پیدا کرده و بر اساس متود صحیح مقبول پاسخ داده شود./1323/پ۲۰۱/ج۱