طلاب قواعد حکمت اسلامی را تبیین کنند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حضرت آیت الله جوادی آملی ظهر امروز در دیدار نخبگان و اساتید علوم عقلی که به همت مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد و مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان در محل مدرسه علمیه قرآن و عترت برگزار شد، به بیان نکاتی پیرامون عقلانیت وحیانی پرداخت.

استاد برجسته تفسیر قرآن اظهار کرد: علم را عالم فرا می گیرد و عالم یک مکتب نانوشته دارد که باید علومی ارائه کند که با میزبان سازگار باشد. دین اسلام برنامه این تعلیم و تعلم را مشخص کرده و فراگیری آن را واجب کرده است اما آنچه علم را یاد می گیرد، آن چراغ درونی است که دین آن را فروزان کرده است.

وی با اشاره به روایتی که علم را به سه شاخه «آیة المحکمه»، «فریضة العاقله» و «سنة القائمه» تقسیم می کند، افزود: آیه محکمه مربوط به بود و نبود است اما فریضه عاقله و سنت قائمه مربوط به باید و نباید است.

حضرت آیت الله جوادی آملی خاطرنشان کرد: مهم ترین کاری که رهبران الهی کرده اند، شکوفایی عقل جامعه بوده است. در اولین خطبه نهج البلاغه آمده است که وحی و پیامبر(ص) آمده است تا عقل را ثوره و شکوفا کند.

استاد برجسته تفسیر قرآن گفت: خداوند ما را به صورت لوح های خالی خلق نکرده است و بسیاری از اسرار را در درون انسان نهادینه کرده است. اولین وظیفه ما این است که میهمانی به وجود خود دعوت کنیم که با صاحب خانه سازگار باشد؛ علمی که با وجود ما سازگار نباشد، اختلافی درونی در وجود انسان پدید خواهد آورد.

وی ادامه داد: آنچه خداوند تحت عنوان «فجور و تقوا» در درون ما قرار داده، درون دل های ما است؛ انبیا بخشی از آن را از راه گوش به ما شناساندند و بخشی را با ایجاد انقلاب درونی در وجود ما معرفی فرمودند. وقتی ما را عاقل کردند، به ما اجازه حرف زدن دادند؛ این همان معنای عقلانیت وحیانی است.

حضرت آیت الله جوادی آملی گفت: در بخش های پایانی سوره مبارکه نساء، ذات اقدس الهی، سخنان همین عقل شکوفا شده را قبول دارد. خداوند در این آیات می فرماید «ما انبیا را فرستادیم و هر جایی عمل اختیاری انسان ها وجود دارد، انبیا هم حضور دارند.» سپس فرمود «اگر پیامبر نمی فرستادیم بشر علیه خدا احتجاج می کرد.»

استاد برجسته تفسیر قرآن یادآور شد: اگر خداوند پیامبران را نمی فرستاد، انسان ها می گفتند «ما نه می دانیم از کجا آمده ایم، نه می دانیم به کجا می رویم و نه می دانیم در اسرار عالم چه خبر است.»

وی اظهار کرد: خداوند که در جایگاه الوهیت است، به مسأله عقلانی بودن تأکید دارد. اگر عقلانیت وحیانی تبیین شود، کلام و اصول جان می گیرد. عقل آنقدر جایگاهش بلند است که به گواهی آیات پایانی سوره نساء بتواند با خدا احتجاج کند.

حضرت آیت الله جوادی آملی گفت: قطب فرهنگی اسلام عقل است که این حرف را مرحوم کلینی مطرح کرده و مرحوم میرداماد شرح داده است. این عقلانیت وحیانی که قرآن به آن اشاره کرده، بیشترین حضور را در برابر قرآن و وحی دارد.

استاد برجسته تفسیر قرآن افزود: عقلی که مجاز است با خدا گفتگو کند، عقلی است که مورد ثوره انبیا قرار گرفته است و این عقل در مکتب تشیع فراوان است. ذوات مقدسه معصومان 14 میدان انقلاب هستند؛ همانطور که «مستثار العلم» نامیده شده اند. ملتی که میدان انقلاب دارد، نباید از کوچه پس کوچه ها حرکت کند.

وی خاطرنشان کرد: اولین وظیفه ما فرا گرفتن آیه محکمه و در کنار آن فرا گرفتن فریضه عاقله و سنت قائمه است.

حضرت آیت الله جوادی آملی  در بخش دیگری از سخنان خود به بیان مسائلی پیرامون حکمت و فلسفه پرداخت و گفت: همانطور که فقه، اصول، حدیث فنونی هستند و قواعد آن ها در کنارشان است، حکمت هم فنی است و قواعد حکمت باید در کنار آن باشد.

وی افزود: بیش از چهل حدیث فلسفی از کلمات اهل بیت(ع) استخراج شده است. این قواعد حکمت را مانند خود حدیث تدریس کنید یا خودتان اربعین بنویسید و پس از درس و بحث آن را مطرح کنید. ائمه(ع) بیش از چهل قاعده از قواعد عقلی را در کلام خود بیان فرموده اند و تبیین قواعد آن، فحوای کلام امیرمؤمنان(ع) را که فرمود «انبیا(ص) آمدند تا انقلاب عقلی ایجاد کنند»، روشن می کند.

استاد برجسته تفسیر قرآن در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: حوزه پر برکت خراسان و مشهد رضوی باید به آن جایگاه اصلی خود برگردد که بسیاری از حکمای ایران زمین از همین سرزمین برخاستند./861/پ202/ب1