آمریکا و عربستان در انتهای راه شراکت؟

به گزارش خبرگزاري رسا، این سقوط قیمت بسیار بیشتر از میزان پیش‌بینی‌ها برای کاهش قیمت بود و گفته شد که بسیاری از شرکت‌های اکتشاف و تولید نفت امریکا در معرض ورشکستگی قرار گرفتند. به این جهت بود که وزیر خزانه‌داری امریکا استیو منوچین حرف از خرید سهام شرکت‌های بخش انرژی برای نجات آن‌ها از این بحران زد. در این میان، مشارکت راهبردی بین امریکا و عربستان سعودی بعد از ۷۵ سال مورد توجه قرار گرفت، زیرا این مشارکت بر مبنای نفت پی‌ریزی شده بود و حالا این مشارکت با توجه به اتفاقات موجود در بازار به شدت محل تردید شده است.

کیت جانسون و رابی گرامر دو تحلیلگر از نشریه فارین‌پالیسی هستند که مقاله‌ای را مشترکاً در روز پنج شنبه گذشته منتشر کردند و از احتمال پایان یافتن شراکت راهبردی امریکا و عربستان گفتند. به نظر این دو، نقطه شروع این شراکت به فوریه ۱۹۴۵ بازمی‌گردد. رئیس‌جمهور وقت امریکا فرانکلین روزلت در چهاردهم فوریه این سال و پنج ماه قبل از پایان گرفتن جنگ جهانی دوم در کانال سوئز و روی عرشه رزمناو یواس‌اس کوئینسی با ملک عبدالعزیز آل‌سعود دیدار کرد و این دو توافق کردند امریکا امنیت آل‌سعود را تأمین کند و در مقابل اجازه استفاده از منابع نفتی عربستان را داشته باشد. به طور خلاصه، این توافقی بر مبنای امنیت در برابر نفت بود که جانسون و گرامر به درستی آن را پایه و اساس روابط دو کشور می‌دانند، اما باید به توافقی دیگر به همین اندازه اشاره کرد که در ۱۹۷۰ و زمان ریاست جمهوری ریچارد نیکسون اتفاق افتاد. توافق به این صورت بود که عربستان نفت را تنها در مقابل دلار امریکا بفروشد و امریکا نیز با ارسال تجهیزات نظامی از آن حمایت کند. از آن موقع بود که واژه پترودلار (PetroDollar) بر سر زبان‌ها افتاد و باعث شد دلار نفتی ارز حاکم و مسلط بر بازار نفت بشود.

اکنون مسئله بر سر این است که پایه‌های توافق ۱۹۴۵ آن قدر تضعیف شده که بتوان گفت زوج امریکا-آل‌سعود به پایان راه خود و طلاق از یکدیگر رسیده‌اند؟ جانسون و گرامر چنین چیزی را محتمل می‌دانند و به اظهارنظر بروس ریدل استناد کرده‌اند که معتقد است امریکا دیگر نیازی به عربستان ندارد و فقط توجه شخصی رئیس‌جمهور امریکا به آل‌سعود است که از روابط دو کشور پشتیبانی می‌کند و ممکن است این شرایط در صورت پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری ماه فوریه، به سرعت تغییر کند.

 

به نظر می‌رسد که این عقیده از نگاه حکام آل‌سعود هم دور نمانده، زیرا به نظر بسیاری از تحلیلگران، جنگ قیمت نفت سعودی‌ها با روسیه و اشباع بازار از نفت بیشتر جهت زمین زدن شرکت‌های امریکایی و به خصوص صنعت شیل امریکا بوده تا امریکا همچنان به مبنای امنیت در برابر نفت ۷۵ سال قبل متعهد بماند. با این حال، به نظر نمی‌رسد که کاهش شدید قیمت نفت و پایین نگه داشتن قیمت با تولید بالا بتواند امریکا را دوباره به قاعده امنیت در برابر نفت بازگرداند. امریکا طی ژوئن سال گذشته برای نخستین بار بزرگ‌ترین صادر‌کننده نفت شد و حتی با وجود وضعیت فعلی قیمت و اشباع بازار، استراتژی واشنگتن به حفظ این موقعیت در بازار است، هرچند که وقفه‌هایی هم در آن ایجاد شود. از سوی دیگر، واکنش به تحریم‌های امریکا علیه ایران باعث شد تا بعد از حدود نیم قرن، سلطه بی‌چون و چرای دلار بر بازار نفت مخدوش شود و توافق نیکسون با سعودی‌ها هم دیگر توان و قدرت سابق را نداشته باشد.

 

با توجه به دیگر شرایط مثل راهبرد ضدچینی امریکا یا شرایط در پیش رو بعد از بحران کرونا، به نظر نمی‌رسد که سعودی‌ها در بازی امریکایی‌ها دیگر چنان اهمیتی داشته باشند تا در ازای نفت پایبند به امنیت آن‌ها باشند، به خصوص اینکه طی دو سه سال اخیر، موضع انتقادی علیه آل‌سعود در واشنگتن به شدت تقویت شده و نمایندگان کنگره از هر دو حزب اصلی امریکا دیگر چندان نگاه خوشی به ریاض نداشته باشند. با توجه به این واقعیت‌های موجود است که می‌توان انتظار داشت شراکت راهبردی امریکا و سعودی‌ها دیگر به آخر راه رسیده و استفاده از سلاح نفتی و ایجاد شوکی مثل شوک دو شنبه گذشته هم نتواند تأثیر درازمدتی بر این واقعیت داشته باشد./1360/