نقشه‌ راه تمدن‌سازی و جهانی‌شدن اسلام در آیه ۲۸ سوره فتح

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، دویست و هشتاد و سومین نشست از سلسله کرسی‌های آزاداندیشی با موضوع «گفتمان مقاومت» و هجدهمین جلسه تفسیر سوره فتح، با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن مهاجرنیا، رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در دانشگاه طلوع مهر برگزار شد.

این استاد حوزه و دانشگاه در ابتدای این نشست با اشاره به شرایط نزول این آیه گفت: در اواخر سوره فتح و پس از شرایط بحرانی صلح حدیبیه که مسلمانان با نوعی صلح تحمیلی مواجه بودند، خداوند بحث جهانی شدن دین را مطرح می‌کند. یعنی در حالی که آن‌ها هنوز از بحران خارج نشده‌اند، خداوند خبر می‌دهد که پیامبر را با هدایت و دین حق فرستاده است تا اسلام را بر همه ادیان آشکار و غالب گرداند.

وی افزود: عبارت «لِيُظْهِرَهُ» در آیه بسیار ظریف است. به جای آنکه بگوید پیامبر با جنگ و جدال پیروز می‌شود، می‌فرماید دین را «آشکار» می‌کند. شاید مفسران گذشته نمی‌توانستند این را بفهمند، اما امروز در دوره جنگ نرم و جنگ شناختی، این مفهوم کاملاً قابل فهم است. یعنی اسلام نه با شمشیر، بلکه با منطق شناخت، فرهنگ و تفکر غالب می‌شود.

حجت الاسلام والمسلمین مهاجرنیا با تأکید بر اینکه جنگ در اسلام یک امر عارضی است، اظهار داشت: اساساً جنگ جزو رسالت انبیا نیست؛ جنگ فقط برای برداشتن موانع است. جهاد ابتدایی نیز مشروط به دعوت است؛ یعنی ابتدا باید با زبان و منطق مردم را به دین دعوت کرد و اگر حاکمان مستبد مانع شدند، آنگاه باید با آن‌ها جنگید، نه با توده مردم.
نقشه راه تمدن‌سازی و امیدآفرینی در بحران

وی این آیه را «نقشه راه تمدن‌سازی» خواند و تصریح کرد: خداوند پیامبر را فرستاده و گفته است بر اساس این نقشه حق و درست، این دین را جهانی کن. این وعده، یک وعده واقعی و هستی‌شناختی است، نه یک آرمان‌گرایی تخیلی. جالب است که این آیه با همین مضمون در سه سوره توبه، صف و فتح تکرار شده و بر اراده قطعی الهی برای تکمیل این نقشه تأکید می‌کند.

عضو هیئت مدیره انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران ادامه داد: این آیه در آن شرایط دشوار، به مؤمنین و مسلمانان بشارت می‌دهد و آنان را به تاب‌آوری و مقاومت دعوت می‌کند. به آن‌ها امید می‌دهد که بایستید، پایان راه و پیروزی با شماست و خدا کنارتان ایستاده است. این امیدآفرینی در شرایط ضعف، پیام بسیار بزرگی دارد.
انتظار فعال و نقش تاریخی ایرانیان

وی با اشاره به وظیفه مسلمانان در طول تاریخ گفت: این آیه به ما «انتظار فعال» را می‌آموزد. یعنی پس از پیامبر، جامعه اسلامی باید به صورت فعال منتظر این غلبه دین باشد. عالمان دین به لحاظ علمی و توده مردم به لحاظ عملی باید برای تحقق این حاکمیت منطق دین تلاش کنند. این انتظار، یک وظیفه فرا تاریخی است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی در رد ادعای مسلمان شدن اجباری ایرانیان خاطرنشان کرد: برخی دامن می‌زنند که ما را به زور مسلمان کردند. این دروغ است. تمام فرهنگ زیبای قرآنی و دینی را ما ایرانی‌ها نوشتیم. منابع چهارگانه شیعه توسط شیخ صدوق (ری)، کلینی (ری) و شیخ طوسی (طوس) نوشته شده که همگی ایرانی بودند. حتی منابع اصلی مذاهب چهارگانه اهل سنت را نیز ایرانیان تدوین کردند. اگر ملتی دین را قبول نداشته باشد، این‌گونه در آن غرق نمی‌شود و آن را ترویج نمی‌کند.

حجت الاسلام والمسلمین مهاجرنیا افزود: خداوند در سوره مائده وعده می‌دهد که اگر عده‌ای از دین برگردند، قومی را خواهد آورد که دینش را با دست آن‌ها حفظ می‌کند. وقتی از پیامبر(ص) پرسیدند این قوم چه کسانی هستند، ایشان دست بر شانه سلمان فارسی گذاشتند و فرمودند از تبار این مرد هستند. این حدیث متواتر نشان می‌دهد که خداوند دینش را رها نمی‌کند و ایرانیان در این مسیر نقش ویژه‌ای دارند.
این استاد حوزه دانشگاه، پیام سیاسی آیه را تشریح کرد و گفت: این آیه وعده حکمرانی و حاکمیت دین حق را می‌دهد. قرآن به مثابه قانون اساسی این حکمرانی، بر همه ادیان غالب خواهد شد. این پیام در تقابل مستقیم با کثرت‌گرایی دینی (پلورالیسم) و نسبی‌گرایی است و تأکید می‌کند که راه حق و حقیقی، اسلام است و پروژه جهانی‌سازی توحیدی در مقابل جهانی‌سازی لیبرالیسم غربی قرار دارد.

وی در پایان با اشاره به نمونه‌های امروزی نصرت الهی اظهار داشت: خداوند به مؤمنان قدرت درونی و بیرونی می‌دهد. شاهد آن، جنگ دوازده روزه بود که یک جنگ تکنولوژی‌محور بود. در شرایطی که ظاهراً همه‌چیز از دست رفته بود، خداوند خودش به میدان آمد و با زبان رهبری به مردم امید داد و شرایط جنگ را به نفع ما تغییر داد. این‌ها همان امدادهای غیبی است که قرآن وعده آن را داده و نشان می‌دهد خداوند حافظ دین خود و یاری‌رسان مؤمنان است.