غفلت از جوانان؛ اشتباه استراتژیک هیأت‌ها
اشاره: مداحی از موضوعات مهم و استراتژی در حوزۀ سلامت معنوی است که نقش مداحان را در جامعه بسیار بااهمیت میکند. رهبر معظم انقلاب هرساله نکاتی را به این قشر تأثیرگذار گوشزد می‌کنند که این دیدارها از اهمیت مداح و مداحی پرده برداری میکند.
در کنار تمام وظایف مادحین، یکی از وظایف اصلی، تربیت و رشد مستمعین است که باید بدان اهتمام ورزیده شود؛ در این راستا، خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا با حاج جواد برزگر، ذاکر و مداح اهل‌بیت(ع) به گفت‌وگو پرداخته است.
رسا ـ جامعۀ امروز مادحین را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
طبق رصدهایی که داشتم متوجه شدم برخی از متولیان مجموعۀ مداحی معمولا ضعیف کار کرده‌اند. یکی از علت‌هایی که این نقاط ضعف را برای ما پدیدار ساخته، تکثر متولیان مداحی است. ما در شهر قم چهار الی پنج مرکز برای مداحان داریم که در عرض یکدیگر فعالیت می‌کنند؛ کانون مداحان، کانون شاعران و مداحان، دعبل، مشعر و... . اکنون شرایطی ایجاد شده که مداحان یک شهر نمی‌دانند چه کسی متولیشان است و به چه کسی باید رجوع کنند؛ این آفتی است که سال‌های سال گریبان گیر ما شده و بنده در گذشته با برخی از آن‌ها هم صحبت کردم تا شاید با هم اقدام شوند و یک خانۀ مداحی شکل بگیرد؛ اما فایده نداشت و هیچ‌کدام از این مجموعه‌ها کوتاه نیامدند.
توصیه‌های اخلاقی رهبر انقلاب درباره مداحی و هیئت‌داری
بنده معتقدم مجموعۀ مداحی بسیار مؤثر بوده و مجموعۀ مداحان در سطح کشور بسیار موفق عمل کرده‌اند. مردم از تورم و گرانی گله‌مند و ناراحت هستند ولی به برکت امام حسین(ع) و جلساتی که مداحان و واعظان برگزار می‌کنند، هر وقت زیر این پرچم می‌آیند آرام می‌شوند. هرچه جلوتر می‌روم به این حرف امام(ره) بیشتر می‌رسم که فرمود این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه می‌دارد. این امام حسین(ع) و روضه‌ها هستند که مردم را نگه می‌دارند و آرامشان می‌کنند.
حالا اگر بخواهیم ناظر به آینده مداحی در استان قم بگویم، متأسفانه هیچ نهاد یا سازمانی برای آیندۀ این قشر برنامه‌ریزی دقیقی نکرده است. ما استراتژی نداریم؛ اما غربی‌ها و امریکایی‌ها برای تعیین چشم‌انداز، سرمایه گذاری‌های کلانی را انجام می‌دهند. اینکه حضرت آقا چشم انداز 20 ساله مشخص می‌کنند، نشان از اهمیت این مسأله دارد.
عدم وجود چشم انداز در مداحی
باید یک استراتژی برای مداحی داشته باشیم ولی شما سراغ برخی بزرگترها بروید و ببینید که چه برنامه ای دارند؟ به آن‌ها بگویید که شما 20 سال دیگر به کجا می‌خواهید برسید؟ به همین نهادها هم که بگویید؛ متأسفانه کسی برنامه‌ریزی بلند مدت ندارد!
من به برخی بزرگترهای این قشر گفتم که شما جوانان را رها کرده‌اید. ما تقریبا 5 دورۀ آموزش مداحی گذاشته‌ایم؛ برای مثال نوجوانی از روستای وشنوه، که تا اینجا تقریبا یک ساعت راه است، به کلاس می‌آید و استعداد خوبی هم دارد؛ اما چه کسی باید این نفر را تربیت کند؟ کجا باید برود؟ درب خانۀ کدام مداح را می‌تواند بزند؟ اصلا درب خانۀ کدام مداح بزرگ قم به روی او باز است؟ غیر از هیأت، کجا می‌توان این ذاکرین را دید و از آن‌ها سؤال کرد؟
خیلی تلاش کردم تا هفته‌ای یکبار حضرت آیت الله جوادی آملی را بیاورم و برای مداحان درس اخلاق داشته باشند؛ اما بسیاری از مداحان در این زمینه دغدغه‌ای ندارند. ما قرار است تأثیرگذار باشیم یا نه؟ باید در دل مردم انقلاب ایجاد کنیم، پس خودمان باید کجا باشیم؟ هیأتی ها باید از
رسا ـ وضعیت امروز نوجوانانی که می‌خواهند مداح شوند را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
امروزه نوجوان و جوان ما راحت‌تر می‌تواند به مداحی دسترسی داشته باشد و اگر ما این نسل را مدیریت کنیم، غوغا می‌شود. امروزه علاقه به مداحی بیشتر شده و رشد خیلی خوبی کرده است؛ اما این نوجوانان کجا باید تربیت شوند؟ بنده با نسل‌های جوان ارتباط دارم و از اوضاع آنان با خبر هستم.
درد این است آن مداح نوجوان می‌گوید که من می‌خوانم تا یک دقیقه مداحی را در اینستاگرام بگذارم. فکر و ذکر او درست کردن کلیپ یک دقیقه‌ای در اینستاگرام است و فکر نمی‌کند که قرار است تأثیرگذار باشد؛ زیرا از رسالت اصلی مداح بی‌خبر است. نوجوانان ما به شدت سراغ فضای مجازی رفته‌اند و من نمی‌خواهم صفر تا صد آن را خراب کنم، ولی حرفم این است که باید مراقب این فضا باشیم.
درد این است که بچه‌های نوجوان، کجا می‌توانند بزرگترهای ما در مداحی را ببینند؟ اینکه مجموعه یا نهادی باشد که بزرگترها بیایند و به جوان‌ترها مشورت و راهنمایی بدهند تا دست آنان را بگیرند، ضروری است.
رسا ـ آیا متولیان این عرصه هم چنین شناختی را از جامعۀ نوجوان دارند؟
مشکل در اینجا خوش فکر نبودن برخی از متولیان فرهنگی است. ما مدام غصۀ دیگران را خورده‌ایم و اینکه خودمان به کجا رسیده‌ایم برایمان مهم نیست! هم حجره‌ای شیخ ابراهیم زکزاکی به من می‌گفت ما به روستاها می‌رفتیم تا برای مردم از امام حسین(ع) بگوییم؛ اما مردم ما را کتک می‌زدند. با هم پول جمع کردیم و برای مردم روستا غذا درست کردیم، شیخ زکزاکی آنقدر این کار را تکرار کرد تا آنان کوتاه آمدند و راضی شدند ما از امام حسین(ع) صحبت کنیم. ما الآن در حالی از امام حسین(ع) سخن می‌گوییم که احتراممان می‌کنند و به ما التماس دعا می‌گویند ولی کم کاری می‌کنیم.
از طرفی هم چارچوبی برای آموزش مداحی درست نشده است و وحدت در آموزش مداحی وجود ندارد. ما این نسل را رها کرده‌ایم و خودش رشد کرده که کج هم رشد میکند، ولی هنوز هم به فکر نیستیم. متأسفانه ذائقه بچه‌های هیأتی تغییر کرده و از طرفی ما با مداحانی مواجه‌ایم که مدل ریش گذاشتن و لباس پوشیدن آنان در میان نسل جوان مقلد دارد؛ این نتایج رها کردن این نسل است که همانند سلبریتی تحت تأثیر مداحان هستند!
حضرت آقا یک تعبیری دارند مبنی بر اینکه به معنای واقعی کلمه اگر وحدت داشته باشیم کار درست می‌شود. ما به معنای واقعی کلمه وحدت نداریم؛ الان در جلسه رفیق یکدیگر هستیم ولی پشت هم نمی‌ایستیم، مثلا در سبک مداحی هنوز به یک نتیجه واحد نرسیده‌ایم. وحدت به این است که چارچوبی درست شود که چگونه باید سینه بزنیم؛ مداحان باید با هم جمع شوند و به نتیجه واحدی در سبک عزاداری برسند، متأسفانه دیگران این دوگانگی را می‌بینند. این دلیلش متولیانی است که در این زمنیه درست کار نکرده‌اند.
رسا ـ مشکلات جامعه مداحان را چه چیزهایی می‌بینید؟
تأثیرگذاری یک مداح تنها به هیأت و مراسم خودش محدود نمی‌شود؛ ما باید در محلۀ خودمان هم تأثیرگذار باشیم. یک مداح چقدر بر همسایگان خودش تأثیر گذاشته است؟ کسانی هستند که شاید مداحی نیز گوش نمی‌دهند ولی با دیدن سبک زندگی آن مداح به امام حسین(ع)، هیأت و عزاداری علاقه‌مند می‌شوند. باید برای امام حسین(ع) مشتری جمع کنیم.
یک مشکل دیگر، عدم نیرو شناسی است. ما باید نخبگان نوجوان را جذب مداحی و سپس طلبگی کنیم. ما برای مداح و طلبه نسل جدید برنامه نداریم. نگاه برخی متولیان جامع نیست برای مثال؛ تعدادی هیأت در برخی مناطق قم داشتیم که به خاطر نداشتن مکان و سرمایه تعطیل شدند ولی به برخی هیأت‌ها که مشکل مالی هم ندارند، کمک‌های کلان می‌شود، این از عدم شناسایی مسؤولان این امر نشأت می‌گیرد.
برخی بزرگان آنگونه که باید دست جوانان را نگرفته‌اند. مداحان جوان ما، بچه‌های خودمان بودند که باید دستشان را می‌گرفتیم تا به این وضعیت امروز نمی‌رسیدیم. امروز نیز با نوجوانان همین کار را می‌کنیم، دستشان را نمی‌گیریم و خودشان رشد می‌کنند؛ وقتی هم رشد کردند و صاحب تریبون شدند، توقع داریم به گونه‌ای که ما میخواهیم عمل کنند و رفتارشان مطابق با ما باشد. خب مگر وقتی این نوجوان که در اول راه بود و نزد ما آمد، دستش را گرفتیم که الان از او توقع حرف شنوی داریم؟ نباید اشتباه گذشته‌مان را مجددا تکرار کنیم.
این را هم باید گفت که ما در پایین شهر قم خوب کار نکرده‌ایم. عمدۀ مداحان بزرگ قم نسبت به مناطق پایین شهر قم رغبت ندارند. مداح، مبلغ است و باید سیرۀ پیامبر(ص) را الگو خود قرار دهد. مشکل اینجاست که مناطق محروم را رها کرده‌ایم و امروز می‌بینیم آفت در آن مناطق زیاد است. در منطقه نیروگاه خیلی می‌توان کار کرد ولی متأسفانه ما توجه لازم را به این موضوع نداریم.
رسا ـ به خوش فکر نبودن برخی مسؤولان و مداحان اشاره کردید؛ دربارۀ این مطلب توضیحات بیشتری بدهید.
ما یک کسی مانند حاج منصور داریم که برایش ساخت حسینۀ بزرگتر از مسجد ارک بسیار ساده است، ولی ایشان مسجد ارک را رها نمی‌کند؛ چرا؟ زیرا هنوز اعتقاد دارد مسجد سنگر است و پای همۀ سختی‌های مسجد هم ایستاد. بسیاری از ما نمی‌توانیم با مردم بسازیم و مدام در حال عوض کردن مکان هستیم؛ این نشان از بی‌برنامه بودن و نداشتن هدف است.
اگر شما به بزرگان مداحی بگویید که قرار است 10 سال دیگر کجا باشید، عمدتا نمی‌دانند و اگر هم جوابی بدهند، می‌گویند دنبال بیشتر شدن جمعیت مستمعان هستیم! خب بر فرض اینکه مستمع زیاد شد و اصلا غالب مستمع شما نوجوان و جوان بودند، برای آنان چه طرح و برنامه‌ای دارید؟
هیأت باید به پناهگاه تبدیل شود
چرا هیئات ما برای ازدواج نوجوانان و جوانانی که به هیأت می‌آیند نباید برنامه داشته باشند تا این جوان هیأت را یک مقر و پناهگاه بداند نه اینکه صرفا برای فراموشی غم‌ها و آرامش به هیأت بیاید؟ من 15 سال پیش می‌گفتم ما در هیأت فقط به فکر دل بچه‌ها و آرام کردن دل آنان هستیم؛ برای اقتصاد آنان فکری نمی‌کنیم. اگر پول‌های اندک نوجوان و بچه‌های هیأت را جمع می‌کردیم، آنگاه می‌توانستیم با آن یک آپارتمان برای آینده آن‌ها بسازیم که بچه انقلابی و بچه هیأتی در خرج عروسی خودش نماند.
ما باید نخبگان هیأت را وارد حوزه و حتی پست‌های مدیریتی کنیم؛ متأسفانه بچه هیأتی خیلی بخواهد کار اقتصادی انجام دهد این است که وارد اسنپ می‌شود؛ درحالی که بچه هیأتی باید باسواد و متخصص باشد تا بتواند غوغا کند و یک باری را از روی دوش این ملت بردارد.
متأسفانه به این مسائل در هیئات مذهبی پرداخته نشده و اینکه می‌گویم برخی متولیان ما خوش فکر نیستند یعنی همین؛ یعنی فقط برای دل خودشان کار کرده‌اند./گ403/ق
واقعا نکات ارزنده ای بود. ممنون از خبرگزاری رسا
خداقوت به مداح جوان و خوش فکر حاج جواد برزگر عزیز
واقعا مطالب راهبردی و نکات مهم و ارزشمندی را متذکر شدید.
سایه تان مستدام
از خبرگزاری رسا میخواهیم که تا حد امکان این مطالب را در سایت ها و خبرگزاری های دیگر نیز بازنشر دهند
متشکرم
دقیقا نکات ارزشمند و مهمی، این استاد بزرگوار فرمودند.
کاش عملی و اجرا بشه
سپاس