ضرورت توجه به محتوای مناسب در فضای مجازی

دکتر محمد مسعود سعیدی نامقی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی رسا با اشاره به اهمیت زیست مومنانه در فضای مجازی گفت: بزرگترین و مهمترین عاملی که به مواجهۀ مومنان با فضای مجازی شکل و هویت می بخشد،  هدف ایشان از ورود به فضای مجازی می باشد که اگر مطابق با ارزش‌های مومنانه باشد، برخورد ایشان با فضای مجازی مومنانه خواهد بود.

وی با توجه به برخورد با فضای مجازی افزود:  البته باید این برخورد تا جایی که ممکن است  قانعانه باشد چون فضای مجازی، محیطی متکثر و متنوع است و معمولا در چنین محیطی، فرایند نسبی‌گرایی اتفاق می‌افتد که پیامد آن در افراد عادی و غیرمتخصص، شک و تردید در باورهای فرهنگی و دینی خویش است. به علاوه، صرف‌نظر از این که محتوای پیام‌ها در فضای مجازی چیست، گذران وقت بدون برنامه در فضای وب (وبگردی) سبب کاهش قدرت تأمل و تمرکز جدی و کاهش علاقه به مطالعۀ عمیق می‌شود.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان کرد: با توجه به اینکه مومنین مکلف هستند کار لغو و عبث انجام ندهند باید برخورد قانعانه با فضای مجازی  داشته باشند، یعنی با برنامه ریزی و هدفِ مبتنی بر ارزش ها ورود به این عرصه و فضا داشته باشند، همچنین  به دنبال وبگردی بی هدف نباشد چرا که اتلاف عمر و وقت را در پی دارد و براساس منابع دینی یکی از پرسش‌های مهم، پرسش از چگونگی گذران عمر است.

 دکتر سعیدی ابراز داشت: مهم تر از این مطلب توجه به این موضوع است، که آیا میشود پند‌های بالا را مستقیما به همه جامعه داد؟ مثلاً گفت که برخوردتان با فضای مجازی مؤمنانه یعنی با هدف و برنامه‌ای مطابق با ارزش‌های دینی باشد؟ شواهد عادی زندگی روزمره نشان می‌دهد که چنین پندهایی از جانب روحانیون فقط برای بخش خاصی از جامعه مقبولیت تام دارد و بی‌چند و چون پذیرفته می‌شود و متأسفانه این بخش جامعه در شرایط کنونی اکثریت جامعه نیستند.

جامعه شناس دین خاطرنشان کرد: باید محتوای مناسب و با توجه به شرایط روز در فضای مجازی و فضای حقیقی تولید کرد. محتوای مناسب محتوایی است که رفتار طرف مقابل را تعدیل کند و اصلاح رفتار پدید آورد؛  اصلاح رفتار تدریجی و طی مراحل متعدد شکل میگیرد. مکانیزم های ناخودآگاه دفاعی در روان افراد باعث می شود حرف مستقیمی را که با ایده‌های ایشان فاصلۀ زیادی دارد، نپذیرند، بلکه نظر خود را توجیه کنند و یا طرف مقابل را تخطئه نمایند و اصلاً حرف او را نشوند یا در آن تأمل نکنند.

وی در ادامه افزود: باید ابتدا فاصلۀ محتوای ارائه‌شده را با ایده‌های مخاطب کم کرد. اگر مخاطب مان عموم مردم هستند، چاره‌ای نیست جز این که نخست، ارزش‌های مشترک جامعه و فرهنگ موجود را مبنای کار قرار دهیم، نه ایده‌ها و ارزش‌های آرمانی خودمان را. برای مثال، اگر می‌خواهیم مشکلات فضای مجازی را بگوییم از برخورد مؤمنانه آغاز نکنیم، بلکه از این شروع کنیم که بی‌برنامه بودن در فضای مجازی، با قطع نظر از محتوای دینی یا غیردینیِ آن، چه آسیب‌های روانشناختی ممکن است داشته باشد.

دکتر سعیدی با اشاره به اهمیت محتوا در فضای مجازی افزود: تولید کنندگان محتوا باید اصلاح رفتار و ارزشها را نشانه بگیرند، به علاوه، فرستنده پیام نیز باید دارای ویژگی هایی باشد که احتمال تأثیرگذاری در مخاطبان را زیاد می‌کند. مهم‌ترین این گونه ویژگی‌ها قابل‌اعتماد بودن فرستندۀ پیام است که دو مؤلفه دارد؛ یکی متخصص بودن و دیگری صداقت داشتن.

دکتر سعیدی با اشاره به بحث فیلترینگ گفت: فیلتر کردن و محدودیت به شرطی و تا جایی اثرگذار است که مطابق با ارزش‌های اکثریت جامعه باشد، یعنی عرصه‌هایی برای عدم دسترسی انتخاب شود که اکثریت جامعه وجود دسترسی به آن را نمی‌پذیرد و الا عدم دسترسی بر مبنای ارزش‌هایی که فقط بخشی از جامعه قبول دارد، اگرچه  آن ارزش‌ها، دینی و مستند باشد، نظم اجتماعی و اعتماد اجتماعی را مختل می‌کند.

وی با اشاره به بحث فیلترینگ افزود: در امر مدیریت، نمی‌توان با مردم همچون کودک نابالغ رفتار کرد، اگر چه بدانیم بر مبنای ایده‌های دینی یا غیر دینی ما اشتباه می‌کنند. مهم آن است که مبلغان و مروجان دینی آگاهی مردم را چنان بالا ببرند که خود مردم با اختیار خود محدودیت دسترسی را انتخاب کنند. باید کاری کرد که مردم به سمت فیلترشکن ها  سوق داده نشوند.