هیئت و هیئتی نباید سکولار باشد
رهبر معظم انقلاب در بیانات متعدد به جایگاه بی بدیل هیئات مذهبی در بین توده های مردم و پایگاه بصیرت افزایی و معرفت افزایی در جامعه اشاره کرده اند بر همین اساس خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، گفت و گویی با حجت الاسلام و المسلمین اسماعیل کاظمی زرومی از سخنرانان برتر کشور و استاد حوزه و دانشگاه داشته است.
س- جایگاه هیئات در منظومه فکری امامین انقلاب چگونه است؟
هیئت و مراسمات عزاداری اهل بیت علیهم السلام به جهت تاثیر گذاری و عمق بخشی و معرفت افزایی در بین مردم از دستگاه های پر اهمیت در تاریخ شیعه است. در نگاه امام راحل هم مراسمات عزاداری به همین جهت از اهمیت بالایی برخوردار است. در بیاناتی که رهبر معظم انقلاب در جلسات متعدد با مادحین و ذاکرین اهل بیت داشته اند بر این مساله و هویت هیئات تاکید کرده اند، یعنی هیئت محلی برای معرفت و بصیرت افزایی است.
هیئت یک واحد اجتماعی است، یک مجموعهی اجتماعی است که بر محور مودّت اهلبیت شکل میگیرد. محور این اجتماع کوچک یا بزرگ، مودّت اهلبیت (علیهم السّلام) و هدایت به سمت اهداف اهلبیت است؛ حقیقتِ هیئت این است، ماهیّت هیئت یعنی این حال این هیئت در جایگاه خودمحل جهاد تبیین است و باید در آن معارف انقلاب اسلامی تبیین شود. این کار برای زمان ما یا شما نیست از زمان اهل بیت علیهم السلام این جایگاه وجود داشته است.
س- در اندیشه رهبر معظم انقلاب، انسان سازی در بستر هیئات مذهبی چگونه رقم میخورد؟
در طول تاریخ، به جرم ولایت مداری و عزاداری برای امام حسین(ع) و جمع کردن هیت ها که مبنای اصلی آن انسان سازی است، خون ها ریخته شد و سعی کردند تا اندیشه حسینی را محدود کنند، اما اکنون می بینیم که نهضت عاشورا نه تنها محدود نشده بلکه گستره ای جهانی را در بر گرفته است و امروز نیز با اینکه دشمن عزم ریختن خون عزاداران حسینی را دارد اما عاشقان اباعبدالله الحسین(ع) و رهروان راه ولایت تحت هیچ شرایطی از جانفشانی و اهدای خون نهراسیده، چون نیاکان و اجداد و آباء خود در صحنه ی پررنگ کردن راه و رسم حسینی که راه ائمه معصومین(ع) به ویژه پیامبر اسلام(ص) و راه مطلوب خدای متعال است از هیچ کوششی دریغ نخواهد کرد و ان شاءالله از این طریق زمینه های ظهور فراهم خواهد شد.
س- ویژگی های سخنران و مداح تراز انقلاب اسلامی در هیئت تراز انقلاب اسلامی چیست؟
از شاخصه هایی که رهبر معظم انقلاب برای محقق شدن فلسفه هیئت که معرفت افزایی و بصیرت افزایی است به آن اشاره می کنند، سکولار نبودن است. هیئت باید در تمام ابعاد یک حکومت دینی و اسلامی دخالت داشته باشد و مردم را در تمامی مسائل آگاه کند. در کنار اینکه هیئتی نباید سکولار باشد، مهم آن است که فضای هیئت به گونه ای باشد که عواطف مخاطب که به صورت هنرمندانه تحریک می شود به آن نقطه معرفت و تفکر صحیح منتهی شود. اصل سخنرانی در مجالس عزاداری نقش کلاس معرفتی را دارد و باید خط بین حق و باطل و نقطه درگیری بین آن دو را تبیین کند.
خروجی مجالس اهل بیت باید اینگونه باشد. باید مسیر مبارزه و اتفاقاتی که در این مسیر برای اهل بیت علیهم السلام رخ داده است برای مخاطب تبیین شود. این یک سخنرانی تراز است.برای مداح هم همین مساله ثابت است چرا که در هیئت جایگاه ویژه ای دارد و به جهت هنرش تاثیر گذار است. خود مداح باید اهل مطالعه و مراقبت و آشنای با مقام و شان اهل بیت علیهم السلام باشد تا در مدح خود دچار خطا نشود. اشعاری هم که انتخاب میکند باید هدف هیئت تراز انقلاب اسلامی را محقق کند. اشعاری باید انتخاب شود که پرمغز و پر معنا و متناسب با شان اهل بیت علیهم السلام و منتقل کننده معارف نابی که از ایشان با ادعیه و مانند آن به ما رسیده است باشد.
در بحث شعر، حضرت آقا میفرمایند شعری را قبول داریم و میگوییم که این شعر برای مجلس امام حسین علیهالسلام خوب است که واجد چند خصوصیت باشد. فرمودهاند شعر باید «محکم»، «قوی»، «خوشمضمون» و «قانعکننده» باشد: «شعر شما باید خوب، محکم، قوی، خوش مضمون و قانعکننده باشد. گاهى قصیدهاى که شما مىخوانید، به اندازهی چند منبرِ یک منبرىِ خوش بیان تأثیر مىگذارد. گاهى یک بیت شعرِ بجا به قدر یک کتاب قیمت دارد. اینها آسان و مجانى بهدست نمىآید. انسان باید زحمت بکشد، کار و تلاش کند، شعر خوب را بیابد، آن را حفظ کند و بخواند.» (۱۳۷۷/۷/۱۹)
درباره نقش دستگاه موسیقی مدح اهل بیت در حفظ موسیقی اصیل ایرانی به گفته حضرت آقا در جمع ما هیتی ها ما در قدیم از زبان موسیقیدانهای معروف شنیده بودیم که میگفتند موسیقی اصیل ایرانی را نوحهخوان و شبیهخوانها حفظ کردهاند؛ موافقخوان، مخالفخوان، علیاکبرخوان، قاسمخوان. هر کدام یک دستگاهی را به اینها میدادند که باید در آن دستگاه بخوانند. این موجب شد که موسیقی نانوشتهی ایرانی - که نه نُت داشت، نه نوشته داشت و نه چیز دیگری داشت - بتواند برسد به دست کسانی که اینها را با نُت و شیوههای جدید بتوانند ثبت و ضبط کنند.
س- چه ویژگی در هیئت باعث شد که به تعبیر مقام معظم رهبری عامل اصلی گسترش فرهنگ اسلامی در بین مردم و نهادینه کردن آن بوده اند؟
هیئتهای مذهبی در طول تاریخ بهخصوص در طول تاریخ تشیع در ایران، عامل اصلی گسترش فرهنگ اسلامی در بین مردم و نهادینه کردن آن بودهاند. رهبر معظم انقلاب راجع به این موضوع فرمودهاند: «ما مسلمانها و بهخصوص ما شیعیان، امتیازی داریم که دیگر ملیتها و ادیان این امتیاز را به قدر ما ندارند و آن عبارت است از اجتماعات دینی که به شکل روبهرو، چهره به چهره، نفس به نفس تشکیل میشود که این را در جاهای دیگر دنیا و در ادیان دیگر کمتر میشود پیدا کرد. هست؛ نه به این قوّت، نه به این وسعت، نه به این تأثیرگذاری و محتواهای راقی.»
«معرفتزایی» و «شناخت» باید از مهمترین کارکردهای هیئت باشد. رهبر انقلاب فرمودهاند: «فهمیدن قضیهی عاشورا فقط در تاریخ نیست، در هر زمانی باید دید عناصر تشکیلدهندهی هویت یزیدی کجا پیدا میشود؟ آنگاه در مقابلش باید عناصر تشکیل دهندهی هویت حسینی را به میدان آورد. منبر باید انسانساز باشد، اندیشهساز باشد. روضه و نوحه و سینهزنی باید فضا را از مسائل زندهی حسینی، معرفت و آگاهی پر کند.»
خصوصیت دیگر، جوان گرایی و اهمیت به این موضوع است و اینکه هیئتهای مذهبی در جبهه فرهنگی باید ادامه دهنده راه عاشورا باشند. این تشکلهای دینی وظیفه مهمی در راستای مقابله با تهاجمات فرهنگی دشمنان دارند چرا که امروز شاکله اصلی هیئتها و تشکلها را جوانان تشکیل میدهند. هیئتهای مذهبی باید با جذب جوانان، دسیسههای شوم دشمنان اسلام و بدخواهان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را نقش برآب کنند.
رهبر معظم انقلاب نقش هیئت اینگونه تبیین می کنند: هیئتهاى مذهبى در حقیقت ارکان حفظ ایمان و شوق ملّت بزرگ ما به خاندان پیغمبر هستند؛ از جملهى پیوندهاى مستحکم میان امروز و روز عاشوراى حسینى هستند. (۱۳۷۳/۰۵/۱۲)
س- وظیفه هیئت ها در قبال جهاد تبیین چیست؟
هیئت به جهت جایگاه تاثیرگذار و پرمخاطب ترین بخش فرهنگی و مذهبی وظیفه سنگین تری نیز در قبال جایگاه تبیین دارد. رهبر معظم انقلاب در این رابطه بیاناتی دارند که تبلیغات میتواند جای شمر و امام حسین را در ذهن ها تغییر دهد. لذا هیئت ها با ابزار خوبی که در اختیار دارند، مانند منبر ها و مدح اهل بیت وظیفه اساسی در جهاد تبیین دارند تا مسیر حق و باطل به درستی ترسیم و تبیین شود. تلاش دشمن هم این است که دستگاه محاسباتی و فکری مردم به خصوص جوانان را آشفته و تغییر دهد. از این مساله نباید هیئات غافل شوند چرا که کارکرد بسیار بالایی در خنثی سازی توطئه دشمنان دارند.