سرطان معده شایع‌ترین سرطان گوارشی در ایران

فرهاد زمانی، رئیس انجمن گوارش ایران، امروز در نشست خبری انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران که به مناسبت هفته سلامت گوارش برگزار شد، به نقش میکروب‌های مفید دستگاه گوارش در سلامت انسان اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از عواملی که موجب تغییر فلور میکروبی و کاهش میکروب‌های مفید می‌شود، مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌هاست. استفاده از آنتی‌بیوتیک، به‌ویژه در دوران کودکی و نوزادی، میکروب‌های مفید روده را از بین می‌برد. متأسفانه در حال حاضر مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها رو به افزایش است و این داروها موجب نابودی میلیاردها میکروب مفید دستگاه گوارش می‌شوند.

وی افزود: افراد با پیروی از یک رژیم غذایی سالم می‌توانند میکروب‌های مفید روده را حفظ کنند.

زمانی ادامه داد: سلامت دستگاه گوارش با رعایت اصول تغذیه سالم در پیشگیری از بیماری‌های گوارشی مؤثر است.

همایون واحدی، عضو هیئت‌مدیره انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران نیز در ادامه، با اشاره به افزایش شیوع سرطان‌های گوارشی در میان جوانان به‌دلیل سبک زندگی ناسالم، اظهار داشت: سرطان معده شایع‌ترین سرطان گوارشی در ایران است و پس از آن، سرطان روده بزرگ شیوع بالایی دارد. سرطان روده بزرگ در سنین کمتر از 40 سال، شیوع بیشتری یافته است.

وی افزود: آنچه اهمیت دارد، غربالگری این سرطان‌هاست. برای افراد بالای 40 یا 50 سال، آزمایشی برای بررسی وجود خون در مدفوع انجام می‌شود و در صورت مشاهده خون، انجام کولونوسکوپی توصیه می‌گردد.

در ادامه، محسن رجب‌نیا، دبیر علمی هفته سلامت گوارش، اظهار کرد: علل شایع مرگ‌ومیر در ایران، که بیش از 76 درصد از عوامل مرگ را شامل می‌شود، بیماری‌های غیرواگیر نظیر دیابت، بیماری‌های قلبی‌عروقی و سرطان‌ها هستند. در هر دو جنس زن و مرد، سرطان معده و سپس سرطان روده بزرگ، شایع‌ترین سرطان‌ها به‌شمار می‌روند.

وی ادامه داد: مهم‌ترین عامل خطر این سرطان‌ها، سبک زندگی افراد است که شامل عادات روزانه، فعالیت فیزیکی، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و... می‌شود و بر میکروبیوم روده تأثیرگذار است. خواب و استرس نیز از عوامل مؤثر بر سلامت گوارش هستند. انجام حداقل 150 دقیقه فعالیت فیزیکی در هفته و پیروی از تغذیه سالم، کمک‌کننده است.

رجب‌نیا بیان کرد: بهترین توصیه آن است که از طیف متنوعی از غذاهای سالم استفاده شود و مصرف غذاهای فرآوری‌شده، نمک و چربی کاهش یابد. با افزایش سن، نیاز کالری روزانه کاهش می‌یابد. همچنین هرچه زمان صرف غذا به خواب شبانه نزدیک‌تر باشد، احتمال بروز چاقی، عوارض ناشی از آن و مشکلات گوارشی بیشتر می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود غذا در حجم کمتر و دفعات بیشتری مصرف شود.

وی با بیان اینکه یکی از بیماری‌های شایع گوارشی، ریفلاکس است که کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، گفت: تغذیه در این بیماری نیز بسیار حائز اهمیت است و مهم‌ترین عامل خطری که می‌توان در ریفلاکس اصلاح کرد، اضافه‌وزن است. برای درمان ریفلاکس، رعایت فاصله دو تا سه‌ساعته بین صرف شام و زمان خواب ضروری است. از دیگر اقدامات درمانی، پرهیز از مصرف غذاهای سرخ‌کردنی و ادویه‌جات است. افراد مبتلا به ریفلاکس باید از دراز کشیدن تا نیم ساعت تا یک ساعت پس از صرف غذا خودداری کنند تا اسید معده به مری بازنگردد.

در ادامه این نشست، فروغ البرزی، دبیر هیئت‌مدیره انجمن متخصصین گوارش، بیان کرد: برای داشتن دستگاه گوارش سالم، باید تغذیه سالم رعایت شود. از ارکان مهم یک رژیم غذایی سالم، مصرف غلات کامل، میوه‌های رنگی، دریافت روزانه 25 تا 35 گرم فیبر، مصرف کافی سبزیجات، نوشیدن 2 تا 3 لیتر آب، مصرف روزانه روغن زیتون و... است.

وی افزود: مصرف غذا در ساعات پایانی شب موجب بروز مشکلات گوارشی متعددی می‌شود. از سوی دیگر، به‌دلیل شرایط پراسترس زندگی روزمره، بسیاری از افراد غذا را به‌درستی نمی‌جوند.

رئیس انجمن گوارش ایران با تأکید بر اینکه باید حداقل یک وعده غذایی گرم در روز مصرف شود، گفت: ورزش منظم، یوگا و مدیتیشن به آرامش ذهن و بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند. همچنین، معنویت در افراد مذهبی نقش مهمی در آرامش و سلامت گوارش دارد. حتی فعالیت‌های هنری که افراد را از دغدغه‌های روزمره دور می‌کند، می‌تواند در کاهش اختلالاتی نظیر سندرم روده تحریک‌پذیر مؤثر باشد. متأسفانه اکثر جوانان، خواب کافی و فعالیت بدنی مناسب ندارند و باید برای حفظ سلامت گوارش، سبک زندگی خود را اصلاح کنند.

وی با بیان اینکه افراد بالای 45 سال باید کولونوسکوپی انجام دهند، زیرا سرطان روده یکی از شایع‌ترین سرطان‌های گوارشی است، گفت: تشخیص زودهنگام، نقش مؤثری در درمان به‌موقع این بیماری دارد. همچنین هلیکوباکتر پیلوری، عامل زخم معده، شایع‌ترین عامل قابل پیشگیری سرطان معده است؛ بنابراین افراد مبتلا باید سلامت معده خود را به‌طور منظم پایش کنند.

رئیس انجمن گوارش ایران درباره مصرف بی‌رویه مکمل‌ها گفت: در جوانان، در صورتی که فرد گیاه‌خوار باشد، مصرف برخی مکمل‌ها ضروری است. اما در افراد سالمی که از تنوع غذایی برخوردارند، استفاده از هیچ مکملی توصیه نمی‌شود. پس از 60 سالگی نیز مصرف برخی مکمل‌ها مانند ویتامین B12 و سایر ویتامین‌ها با تجویز پزشک پیشنهاد می‌شود.

وی کبد چرب را از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی دانست و گفت: کبد چرب داروی قطعی ندارد و بی‌تحرکی و رژیم غذایی ناسالم از عوامل اصلی ایجاد آن هستند. افرادی که قند، شکر و کربوهیدرات زیاد مصرف می‌کنند، چاق و کم‌تحرک‌اند، در معرض خطر کبد چرب قرار دارند.

رئیس انجمن گوارش ایران ادامه داد: تنها راه درمان کبد چرب، انجام فعالیت بدنی تند به‌مدت حداقل نیم ساعت در روز و کاهش مصرف کربوهیدرات است. مصرف نان‌های سبوس‌دار و کاهش مصرف برنج برای مبتلایان به کبد چرب توصیه می‌شود.

در ادامه این نشست، دکتر ناصر ابراهیمی دریانی، متخصص گوارش، با بیان اینکه امروزه یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در بروز بسیاری از بیماری‌ها، تغییر فلور روده است، اظهار کرد: این تغییرات از دوران کودکی تا بلوغ و تحت تأثیر عوامل محیطی و رژیم غذایی رخ می‌دهد. متأسفانه امروزه بسیاری از بیماری‌هایی که در کشورهای غربی شایع‌اند، در ایران نیز در حال گسترش‌اند که یکی از دلایل آن، از بین رفتن فرهنگ مصرف غذاهای سنتی است. در گذشته استفاده از انواع آش و سوپ‌های مقوی رواج داشت، اما اکنون غذاهای فرآوری‌شده جایگزین آن‌ها شده‌اند و این امر موجب تغییر فلور میکروبی روده از میکروب‌های مفید به میکروب‌های مضر شده است.

وی با اشاره به افزایش شیوع سرطان روده بزرگ به‌ویژه در میان جوانان، تصریح کرد: پیش‌تر سن غربالگری این بیماری بالای 50 سال در نظر گرفته می‌شد، اما اکنون این سن در حال کاهش است.

این متخصص گوارش، با بیان اینکه فلور میکروبی روده بر بیماری‌هایی نظیر زوال عقل، دیابت و... تأثیرگذار است، گفت: امروزه کودکان به‌جای مصرف غذاها و میوه‌های سالم، از شکلات و شیرینی استفاده می‌کنند که این امر در آینده با خطر بروز دیابت و اختلالات شناختی همراه است. بنابراین به خانواده‌ها توصیه می‌شود وعده‌های غذایی سالم را جایگزین خوراکی‌های ناسالم کنند. همچنین به مادران توصیه می‌شود از شیر خود برای تغذیه نوزادان استفاده کنند، چرا که مطالعات نشان داده نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، کمتر در معرض بیماری‌های التهابی روده قرار دارند.

وی درباره سرطان روده بزرگ گفت: نگرانی همیشگی ما، جنبه ژنتیکی این بیماری است و افرادی که در اقوام درجه‌یک خود سابقه ابتلا به سرطان روده دارند، باید مراقب بوده و غربالگری را جدی بگیرند. گاهی اوقات بیماران، خونریزی از مقعد را با بواسیر اشتباه می‌گیرند و آن را جدی نمی‌گیرند، در حالی که مشاهده هرگونه خونریزی از مقعد باید به‌سرعت مورد بررسی پزشکی قرار گیرد.