حجت الاسلام موسوی مطرح کرد؛
اربعین؛ فرصتی تمدن‌ساز و ظرفیت بی‌نظیر برای تبیین گفتمان انقلاب اسلامی
استاد حوزه و دانشگاه راهپیمایی اربعین را فراتر از یک زیارت ساده و آیینی دانست و آن را حرکتی تمدنی و تربیتی با ظرفیت تربیت نسلی مهدوی و مقاوم معرفی کرد.
اشاره: راهپیمایی اربعین فراتر از یک زیارت فردی فرصتی بی‌نظیر برای تمدن‌سازی در جهان اسلام است که می‌تواند نسلی مقاوم، مهدوی و آماده ظهور امام زمان(عج) تربیت کند. این حرکت عظیم معنوی با عشق به امام حسین(ع) و تحمل سختی‌های مسیر نمادی از زندگی هدفمند و پرامید است.
رسانه‌ها و فعالان فرهنگی نقش مهمی در بازنمایی جهانی و انتقال پیام عدالت‌خواهی و مقاومت این حرکت دارند تا صدای حقیقی اربعین به گوش جهانیان برسد. اما بزرگ‌ترین آسیب نگاه صرف به ظواهر و نادیده گرفتن بعد تربیتی و تمدنی آن است که باید با فرهنگ‌سازی مستمر و حضور فعال نهادها و افراد پررنگ شود.
همچنین ظرفیت عظیم فرهنگی اربعین باید برای تبیین گفتمان انقلاب اسلامی و ترویج ارزش‌های مقاومت، عدالت و ایمان راستین بهره‌برداری شود تا این حرکت الهام‌بخش، زمینه‌ساز ظهور و تمدن نوین اسلامی باشد.
در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام سید نواب موسوی استاد حوزه و دانشگاه گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه تقدیم خوانندگان محترم خواهد شد:
رسا ـ راهپیمایی اربعین را چگونه می‌توان یک ظرفیت تمدن‌ساز در جهان اسلام دانست؟
اگر ما راهپیمایی اربعین را صرفاً به عنوان یک زیارت ساده و فردی نگاه کنیم در واقع کوچک‌ترین سهم و بهره را از ظرفیت عظیم این پدیده معنوی و فرهنگی برده‌ایم. حقیقت این است که اربعین بیش از هر چیز یک فرصت بزرگ تمدن‌ساز در جهان اسلام است که می‌تواند زمینه‌ساز ظهور امام زمان(ارواحنا فداه) باشد. نگاه ما به اربعین باید فراتر از یک مراسم مذهبی و زیارتی باشد و آن را به عنوان یک حرکت تمدنی و تربیتی در نظر بگیریم؛ حرکتی که می‌تواند نسلی مهدوی، مقاوم و آماده برای مواجهه با چالش‌ها و سختی‌های زندگی بسازد.
در مسیر طولانی پیاده‌روی اربعین زائران با دشواری‌ها و سختی‌های فراوانی مانند گرمای طاقت‌فرسای بیش از ۵۰ درجه، پیاده‌روی‌های طولانی و شرایط سخت مواجه می‌شوند؛ اما آنچه این مسیر را تبدیل به تجربه‌ای ماندگار و اثرگذار می‌کند عشقی است که در دل‌ها نسبت به امام حسین(ع) و زیارت آن حضرت شعله‌ور است. این عشق و انگیزه قوی است که باعث می‌شود زائران بتوانند بر تمام مشکلات غلبه کنند و با اراده‌ای استوار ادامه دهند.
این تجربه ارزشمند نشان می‌دهد که اگر ما در زندگی‌مان هدفی مقدس و متعالی داشته باشیم می‌توانیم از هر سختی و مشکلی عبور کنیم و به قله‌های معنویت و کمال برسیم. در واقع پیاده‌روی اربعین نمادی از مسیر زندگی است؛ مسیری که اگر با ایمان و عشق به هدف مقدس همراه باشد سختی‌ها نه تنها مانع نیستند بلکه به سکوی پرش ما تبدیل می‌شوند.
اربعین یک میدان تربیتی بزرگ است که می‌تواند جامعه ما را به سمت ساختن یک تمدن اسلامی بر پایه فرهنگ ایثار، مقاومت، وحدت و عشق به اهل‌بیت هدایت کند. جامعه‌ای که در آن ارزش‌های مهدوی حاکم باشد و بستر ظهور امام زمان(عج) را فراهم آورد. بنابراین راهپیمایی اربعین تنها یک حرکت زیارتی نیست بلکه یک حرکت تمدنی است که می‌تواند زمینه‌ساز تحقق آرمان‌های بلند اسلام و زمینه‌ساز ظهور منجی عالم بشریت باشد.
ان‌شاءالله که این حرکت عظیم بتواند نسلی تربیت کند که با قدرت ایمان و اراده در مسیر سختی‌ها ثابت‌قدم باشد و جامعه‌ای بسازد که زمینه‌ساز ظهور امام زمان(ارواحنا له الفداء) باشد.
رسا ـ رسانه‌ها در بازنمایی جهانی اربعین چه وظیفه‌ای بر دوش دارند؟
اربعین نه تنها یک رویداد دینی و آیینی عظیم بلکه یکی از مهم‌ترین نمادهای رسانه‌ای و عرصه‌های برجسته روایتگری در تاریخ اسلام است. اگر بخواهیم ریشه این روایتگری را دنبال کنیم کافی است به سرگذشت کاروان اسرا به سرپرستی حضرت زینب کبری(سلام‌الله‌علیها) نگاه کنیم.
آنان با تحمل سختی‌ها و مصائب بی‌شمار خود به عنوان رسانه‌های زنده و عینی قیام حسینی حقیقت قیام امام حسین(علیه‌السلام) را به جهان منتقل کردند و مانع از تحریف و فراموشی آن شدند. این نمونه تاریخی به خوبی نشان می‌دهد که روایتگری و رساندن پیام قیام عاشورا از دیرباز تاکنون نقش اساسی و حیاتی داشته است.
امروز این مسئولیت خطیر بر دوش رسانه‌ها و فعالان فرهنگی قرار دارد تا جلوه‌های بی‌نظیر اربعین را به جهانیان بازتاب دهند. رسانه‌ها بزرگ‌ترین نقش را در ثبت، روایت و معرفی این صحنه عظیم دارند، چرا که با وجود تلاش‌های گسترده و پیچیده استکبار جهانی برای سانسور و خاموش کردن صدای این حرکت عظیم، رسانه‌ها می‌توانند زبان گویای حقیقت و پیام اربعین باشند.
به واقع جریان‌های غربی و استکباری که از قدرت نرم و رسانه‌ای خود بهره می‌برند سعی دارند تصویر اربعین را تحریف کنند یا آن را نادیده بگیرند، چون می‌دانند اربعین یک حرکت ضد استکباری و ضد ظلم است که پیامی قدرتمند برای جهانیان دارد.
این حرکت بزرگ بیش از آنکه یک پیاده‌روی ساده باشد حامل یک اندیشه و فلسفه ژرف است؛ اندیشه‌ای که بر مبارزه با ظلم و ستم، حمایت از مظلومان و یاری‌رساندن به سیدالشهداء استوار است. این اندیشه تمدنی و معنوی پیام اربعین را به یک نماد جهانی تبدیل کرده است که می‌تواند الهام‌بخش آزادی‌خواهان و عدالت‌طلبان در سراسر دنیا باشد.
از این رو وظیفه همه ماست که به نحوی در این جریان رسانه‌ای سهیم باشیم. هر فردی می‌تواند به عنوان یک رسانه کوچک با انتشار حقایق تصویرسازی‌های درست و بازتاب پیام‌های عمیق اربعین به ترویج این فرهنگ عظیم کمک کند. این همدلی و همراهی با رسانه‌ها مهم‌ترین راه مقابله با تلاش‌های گسترده دشمن برای سانسور و تحریف واقعیت اربعین است. تنها با تلاش جمعی و هم‌افزایی می‌توانیم پیام حقیقی این حرکت جاودانه را به گوش جهانیان برسانیم و فرهنگ ناب مقاومت، ایثار و عشق به اهل‌بیت را به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
بازنمایی درست و دقیق اربعین در رسانه‌ها نه تنها یک وظیفه حرفه‌ای بلکه یک تکلیف دینی و فرهنگی است که می‌تواند تأثیر عمیقی در تقویت هویت اسلامی، وحدت امت اسلامی و پیشبرد اهداف تمدنی انقلاب اسلامی داشته باشد.
رسا ـ از نظر شما مهم‌ترین آسیب فرهنگی در این مسیر چیست و چه راهکاری پیشنهاد می‌کنید؟
در مسیر برگزاری و گسترش راهپیمایی اربعین بی‌شک آسیب‌های فرهنگی مختلفی وجود دارد که می‌تواند تأثیر منفی بر این حرکت عظیم معنوی و تمدنی بگذارد. اما یکی از مهم‌ترین و جدی‌ترین آسیب‌هایی که حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای نیز بر آن تأکید کرده‌اند این است که ما به گونه‌ای رفتار کنیم که اربعین صرفاً متعلق به برادران عراقی باقی بماند و ما در کنار آنها فقط نقش مهمان یا تسهیل‌گر را ایفا کنیم. این نگرش اگر تداوم پیدا کند باعث می‌شود که سهم واقعی و مؤثر خودمان در شکل‌گیری و هدایت این پدیده عظیم نادیده گرفته شود و به مرور زمان اربعین از ظرفیت بالای تمدنی و تربیتی خود فاصله بگیرد.
از سوی دیگر یکی از خطرناک‌ترین آسیب‌های فرهنگی در این مسیر توجه صرف به ظواهر و جنبه‌های ظاهری اربعین است؛ یعنی تمرکز بیش از حد بر پیاده‌روی، جمعیت میلیونی، فضای هیجانی و جنبه‌های تفریحی و سیاحتی بدون آنکه به عمق معنایی و پیام‌های عمیق این حرکت توجه شود. وقتی که این رویکرد غالب شود اربعین از یک حرکت معنوی و تمدنی به صرف یک رویداد بزرگ تبدیل می‌شود و پیام‌های حیاتی آن در لابه‌لای هیاهو و ظواهر گم خواهد شد.
اربعین باید به عنوان یک آموزه فرهنگی، تربیتی و الهام‌بخش در دل زائران و شرکت‌کنندگان جا بیفتد؛ آموزه‌ای که در آن هر فرد زائر به عنوان سفیر و پیام‌رسانی مسئولیت‌پذیر شناخته شود که حامل پیام عدالت‌خواهی، ایثار، مقاومت و حمایت از مظلومان است. این مهم تنها با فرهنگ‌سازی عمیق و مستمر ممکن می‌شود؛ فرهنگ‌سازی‌ای که از طریق موکب‌داران، گروه‌های جهادی، رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی صورت می‌گیرد تا زائران علاوه بر تجربه زیارتی با اهداف و ارزش‌های واقعی اربعین آشنا شوند و آن را در زندگی خود جاری کنند.
موکب‌داران و فعالان فرهنگی نقش اصلی در انتقال این پیام دارند و باید فراتر از خدمت‌رسانی به زائران به تربیت و آگاه‌سازی آنها نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند. هر زائر باید بداند که حضور او در این راهپیمایی تنها یک حرکت جسمانی نیست بلکه رسالتی معنوی و اجتماعی است؛ رسالتی که او را به سفیری برای نشر فرهنگ عاشورایی و تمدن اسلامی تبدیل می‌کند. بنابراین آسیب اصلی زمانی رخ می‌دهد که این بعد تربیتی و تمدنی اربعین مغفول بماند و صرفاً به ظواهر و جنبه‌های بیرونی توجه شود.
برای مقابله با این آسیب‌ها و حفظ اصالت و عمق معنوی اربعین لازم است همه نهادهای فرهنگی، رسانه‌ها، مسئولان و مردم با هم‌افزایی و همکاری گسترده، برنامه‌ریزی و اقدامات جدی در زمینه آموزش، اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی انجام دهند تا اربعین به عنوان یک حرکت تمدنی زنده و پویا نقش خود را در تحکیم هویت اسلامی، تقویت وحدت امت و زمینه‌سازی برای ظهور حضرت ولی‌عصر (عج) به بهترین شکل ایفا کند.
رسا ـ آیا فعالیت‌های فرهنگی در اربعین پاسخگوی نیاز زائران است؟ چه خلأهایی احساس می‌کنید؟
برای پاسخ به این سوال که آیا فعالیت‌های فرهنگی در اربعین به‌طور کامل نیاز زائران را پوشش می‌دهد باید ابتدا به آمار و اطلاعات دقیق دست پیدا کنیم تا بتوانیم ارزیابی درستی داشته باشیم. اما بر اساس مشاهدات و اطلاعات موجود هرچند تلاش‌هایی در این زمینه انجام شده اما همچنان فاصله و خلأهای قابل توجهی وجود دارد.
یکی از نکات بسیار مهم این است که امام حسین(علیه‌السلام) دست جوانان را در دست ما گذاشته تا بتوانیم با آنها ارتباط برقرار کنیم و پاسخگوی سوالات و گره‌های ذهنی‌شان باشیم. در این مسیر حضور روحانیون، طلاب و حتی فعالان فرهنگی دانشگاهی که زبان گویایی برای تعامل با نسل جوان دارند بسیار حیاتی است. باید در طول مسیر پیاده‌روی اربعین این فرصت فراهم شود که با جوانان ارتباط برقرار شود و به دغدغه‌ها و سوالات آنان پاسخ داده شود.
جوانان به واسطه محبت و عشق به امام حسین(علیه‌السلام) دور هم جمع شده‌اند و برای یک هدف مقدس یعنی تقویت محور مقاومت و حرکت به سمت قله ظهور همراهی می‌کنند. این یک ظرفیت عظیم فرهنگی است که باید جدی گرفته شود به‌ویژه با حضور زائرانی از کشورهای مختلف که ممکن است صرفاً برای تجربه یک سفر معنوی آمده باشند و شناخت عمیقی از اسلام و فرهنگ عاشورایی نداشته باشند.
وظیفه نیروهای فرهنگی ماست که در این فرصت بی‌نظیر اسلام حقیقی و واقعی را به این زائران معرفی کنند؛ اسلامی که دین بی‌تفاوتی نسبت به مظلومان نیست بلکه دین پیگیری عدالت و حمایت از حق است. در مقابل برخی افرادی که در ظاهر مراسم دینی مانند حج شرکت می‌کنند اما همزمان از رژیم‌هایی حمایت می‌کنند که ظلم و جور را ترویج می‌کنند باید به جوانان توضیح داده شود که اسلام واقعی اسلام حسین بن علی (علیه‌السلام) است؛ اسلامی که از مکه به سوی کربلا حرکت کرد تا دین را زنده نگه دارد و عدالت را برقرار سازد.
اربعین یک ظرفیت عظیم فرهنگی و تربیتی است که باید از آن به بهترین نحو استفاده شود تا پیام و حقیقت اسلام ناب محمدی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و قیام عاشورا به همه زائران منتقل شود و این فرصت پلی برای گسترش فرهنگ مقاومت، عدالت‌خواهی و ایمان راستین گردد.
رسا ـ چگونه می‌توان از ظرفیت اربعین در تبیین گفتمان انقلاب اسلامی بهره برد؟
گفتمان انقلاب اسلامی ما با گذشت سال‌ها و به ویژه تجربه‌ی جنگ ۸ ساله به یک قدرت تاثیرگذار و الهام‌بخش تبدیل شده است؛ به‌طوری که دشمنان و همچنین دل‌های بسیاری در منطقه و جهان به سمت آن گرایش پیدا کرده‌اند. امسال در صحنه عظیم اربعین شاهد بودیم که بسیاری از موکب‌ها نه تنها بی‌تفاوت نبودند بلکه تمثال شهدای عزیز و تصاویر رهبر معظم انقلاب را نصب کرده بودند نشان‌دهنده رشد احساس تعلق و گرایش قلبی به انقلاب اسلامی است.
در این راهپیمایی عظیم شاهد بودیم که بسیاری از زائران و موکب‌داران با افتخار از توان موشکی ایران صحبت می‌کردند و پیام‌های قوی مقاومت را به دشمنان به ویژه رژیم صهیونیستی منتقل می‌کردند؛ به گونه‌ای که شعارهایی مانند «آسمان ما برای موشک‌هایتان و زمین ما برای زائران» در موکب‌ها به چشم می‌خورد. این نشان‌دهنده افزایش علاقه و وفاداری به انقلاب اسلامی و اهداف آن است.
انقلاب ما انقلاب تمدن‌ساز است؛ انقلابی که قرار است رهبری و هدایت محور مقاومت در جهان اسلام را به عهده بگیرد. در این راستا وظیفه ما این است که «حسین زمان» یعنی امام زمان (عج) را به مردم معرفی کنیم و در مقابل «یزید زمان» را نیز برای آنها روشن سازیم تا مردم بتوانند انتخاب آگاهانه خود را انجام دهند و طرفدار حسین زمان باشند.
ظرفیت عظیم اربعین باید به بهترین نحو برای معرفی گفتمان انقلاب اسلامی و آرمان‌های بلند آن به کار گرفته شود. این آرمان‌ها که در سخنان امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب به‌وضوح بیان شده‌اند، باید به زائران و مردم منتقل شوند تا آنها با این اندیشه‌ها آشنا شوند و خود به مبلغان و حافظان این گفتمان تبدیل گردند. به این ترتیب مردم به صورت خودجوش و آگاهانه حامل و پاسدار این ارزش‌ها خواهند بود.
ارسال نظرات