وحدت اسلامی؛ راهبرد تمدنی در اندیشه رهبر معظم انقلاب

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، از صدر اسلام تاکنون امت اسلامی همواره با چالشهای درونی و تهدیدهای بیرونی مواجه بوده است. قرآن کریم بارها بر وحدت مسلمانان تأکید کرده و تفرقه را زمینهساز سلطه دشمنان دانسته است. پیامبر اکرم(ص) نیز رسالت خود را بر محور امتسازی و ایجاد برادری میان مسلمانان بنا نهاد. در عصر حاضر رهبر معظّم انقلاب اسلامی حضرت آیتالله خامنهای با تأسی از قرآن و سنت نبوی و با ادامه دادن خط امام خمینی(ره) «وحدت اسلامی» را راهبرد اصلی بقاء امت اسلام و پیششرط تحقق تمدن نوین اسلامی میدانند.
ایشان در بیانات مختلف تأکید کردهاند که وحدت تنها یک شعار سیاسی یا تاکتیک موقتی نیست؛ بلکه یک اصل قرآنی و ضرورتی حیاتی برای عزت مسلمانان است. از این منظر وحدت اسلامی نه یک امر تشریفاتی و سمبلیک بلکه یک راهبرد تمدنی و کلان است که به آینده امت اسلام گره خورده است.
هویت مشترک فراتر از مرزها
رهبرمعظم انقلاب بارها در سخنان خود بر این نکته تأکید داشتهاند که امت اسلام، فراتر از ملیتها، قومیتها و مرزهای جغرافیایی است. امت همان هویت جمعی است که همه مسلمانان را در ذیل توحید، قرآن و ولایت پیامبر اعظم(ص) گرد هم میآورد.
از منظر ایشان یکی از توطئههای اصلی دشمنان اسلام القای هویتهای مصنوعی و جایگزین کردن «ناسیونالیسم افراطی» به جای «امت اسلامی» است. وقتی مسلمانان صرفاً خود را ایرانی، عرب، ترک یا پاکستانی بدانند به راحتی در مقابل یکدیگر قرار میگیرند و وحدت امت از میان میرود. در حالیکه قرآن کریم میفرماید: «إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ» (انبیاء/۹۲) بنابر تعالیم نورانی اسلامی احیای هویت امت اسلامی پیششرط هرگونه اتحاد و انسجام در جهان اسلام است.
وحدت اسلامی در منظومه فکری رهبری
وحدت اسلامی در اندیشه رهبر معظم انقلاب صرفاً به معنای همزیستی مسالمتآمیز میان مذاهب اسلامی نیست؛ بلکه به معنای «همگرایی فعال» در برابر دشمنان مشترک و حرکت به سمت اهداف کلان امت است.
ایشان وحدت را در سه سطح تحلیل میکنند:
- وحدت درونمذهبی: کاهش اختلافات داخلی شیعیان و پرهیز از نزاعهای غیرضروری.
- وحدت بینالمذاهب اسلامی: نزدیک کردن شیعه و سنی بر اساس مشترکات عظیم دینی.
- وحدت در برابر دشمن مشترک: همگرایی همه ملتهای مسلمان در برابر آمریکا، رژیم صهیونیستی و نظام سلطه.
به تعبیر ایشان: اختلاف بین شیعه و سنی، خواست دشمن است. ما اگر با هم متحد شوی، دشمن هیچ کاری نمیتواند بکند.
یکی از محورهای اصلی در بیانات رهبر انقلاب درباره وحدت اسلامی ضرورت دشمنشناسی است. ایشان بارها هشدار دادهاند که دشمن اصلی امت اسلام، آمریکا و صهیونیسم جهانی است که با تمام توان برای شعلهور ساختن نزاعهای قومی و مذهبی تلاش میکنند.
به تعبیر ایشان اختلافافکنی بین مسلمانان یک پروژهی برنامهریزیشده است که با استفاده از رسانهها، اندیشکدهها و سرویسهای جاسوسی دنبال میشود. در این پروژه تکفیریها و جریانهای افراطی به عنوان ابزار دشمن عمل میکنند تا چهرهی اسلام را مخدوش سازند و مسلمانان را درگیر جنگهای داخلی کنند.
رهبر معظم انقلاب راه مقابله با این توطئه را بصیرت امت اسلامی و تکیه بر مشترکات میدانند.
محور وحدت اسلامی
از دیدگاه رهبر معظم انقلاب مسئله فلسطین مهمترین محور وحدت امت اسلامی است. فلسطین صرفاً یک مسئله عربی یا منطقهای نیست بلکه آزمون واقعی وحدت مسلمانان در برابر دشمن مشترک است.
رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کردهاند که هر کس به وحدت اسلامی ایمان دارد باید در کنار ملت مظلوم فلسطین بایستد. حمایت از مقاومت فلسطین نه یک امر سیاسی بلکه یک تکلیف اسلامی و انسانی است.
بدین ترتیب آرمان فلسطین بهمثابه شاخص وحدت و معیار سنجش صداقت کشورها و جریانهای اسلامی معرفی میشود.
رهبر معظم انقلاب وحدت را صرفاً برای رفع مشکلات کوتاهمدت نمیدانند؛ بلکه آن را شرط لازم برای ساخت تمدن نوین اسلامی معرفی میکنند.
ایشان در گام دوم انقلاب اسلامی تأکید کردهاند که آینده امت اسلام، آیندهای روشن و مملو از پیشرفت علمی، اقتصادی و سیاسی است؛ اما این آینده تنها زمانی محقق خواهد شد که مسلمانان از اختلافات بیهوده پرهیز کنند و سرمایههای عظیم خود را در مسیر مشترک به کار گیرند.
تمدن نوین اسلامی به معنای الگوسازی برای بشریت است؛ الگویی که بر عدالت، معنویت، عقلانیت و پیشرفت علمی استوار باشد. وحدت اسلامی ستون اصلی این تمدن است.
چالشهای وحدت اسلامی
رهبر معظم انقلاب در عین تأکید بر ضرورت وحدت موانع و چالشهای آن را نیز برشمردهاند:
- نفوذ دشمن: تلاش قدرتهای استکباری برای شعلهور ساختن اختلافات.
- افراطگرایی مذهبی: جریانهای تکفیری که وحدت را تخریب میکنند.
- غفلت نخبگان: برخی از علما و روشنفکران اسلامی که در برابر پروژههای تفرقهافکنانه سکوت میکنند.
- رسانههای وابسته: تبلیغات رسانهای برای برجسته کردن اختلافات کوچک.
ایشان راه عبور از این چالشها را هوشیاری علما، وحدت نخبگان و آگاهی عمومی امت اسلامی میدانند.
رهبر معظم انقلاب خود را ادامهدهندهی راه امام خمینی(ره) در مسئله وحدت میدانند. امام خمینی(ره) از ابتدای نهضت اسلامی وحدت مسلمین را یک اصل بنیادین معرفی کرده بود و روز جهانی قدس را بهعنوان نماد وحدت امت تعیین نمود.
رهبر معظم انقلاب این خط را با قدرت ادامه دادهاند و در مناسبتهای مختلف مانند هفته وحدت، کنفرانسهای بینالمللی وحدت اسلامی و مواضع صریح در حمایت از فلسطین تلاش کردهاند این اصل را زنده نگاه دارند.
از نگاه رهبر معظم انقلاب جمهوری اسلامی ایران خود یک الگوی وحدت اسلامی است. حضور برادران اهل سنت در مجلس، ارتش، سپاه و مسئولیتهای کلان، نشاندهنده عملی بودن وحدت است.
ایشان معتقدند که اگر این تجربه به جهان اسلام منتقل شود بسیاری از نزاعهای قومی و مذهبی پایان خواهد یافت. به همین دلیل دشمنان بیشترین فشارها را بر ایران وارد میکنند تا این الگو را تخریب کنند.
نتیجهگیری
وحدت اسلامی در اندیشه رهبر معظم انقلاب نه یک تاکتیک سیاسی موقت بلکه یک راهبرد کلان و تمدنی است. ایشان با تأکید بر هویت امت اسلام، دشمنشناسی، حمایت از فلسطین و حرکت به سوی تمدن نوین اسلامی چارچوبی جامع برای تحقق وحدت ارائه دادهاند.
امروز که امت اسلام با بحرانهای متعددی روبهروست، بازخوانی این اندیشهها میتواند چراغ راه باشد. اگر مسلمانان به توصیههای رهبر معظم انقلاب عمل کنند و اختلافات جزئی را کنار بگذارند امت اسلام بار دیگر به جایگاه حقیقی خود در جهان بازخواهد گشت و پرچم عزت و عدالت در سایه وحدت برافراشته خواهد شد.