کتاب مشروعیت عصر مدرن

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کتاب مشروعیت عصر مدرن (Legitimacy of the Modern Age) نوشته‌ی فیلسوف آلمانی هانس بلومنبرگ (Hans Blumenberg)، یکی از آثار محوری در فلسفه معاصر آلمان و مباحث مربوط به تاریخ اندیشه است. این اثر نخستین بار در سال ۱۹۶۶ منتشر شد و سپس در سال ۱۹۸۵ به زبان انگلیسی در مجموعه‌ی Studies in Contemporary German Social Thought توسط انتشارات MIT Press در دسترس قرار گرفت. پرسش اصلی بلومنبرگ این است که: آیا مدرنیته صرفاً ادامه‌ای سکولار از الهیات مسیحی است یا واجد مشروعیتی مستقل است؟ او با واکاوی تاریخی و فلسفی چند سده‌ی اخیر، به بررسی جایگاه مفاهیمی چون «پیشرفت»، «عقلانیت» و «علم» در شکل‌گیری مدرنیته می‌پردازد.

 

بخش مهمی از کتاب به نقد بلومنبرگ بر نظریه‌ی سکولاریزاسیون اختصاص دارد؛ دیدگاهی که بیش از همه با آثار کارل لوویت شناخته می‌شود. لوویت معتقد بود بسیاری از مفاهیم مدرن ــ از ایده‌ی پیشرفت تاریخی گرفته تا غایت‌مندی جهان ــ چیزی جز بازتولید سکولار آموزه‌های مسیحی درباره‌ی رستگاری و آخرالزمان نیستند. بلومنبرگ این رویکرد را رد می‌کند و آن را نوعی خطای ژنتیکی (genetic fallacy) می‌نامد: فروکاستن مفاهیم مدرن به خاستگاه الهیاتی‌شان بدون توجه به دگرگونی‌های معنایی و کارکردی آن‌ها در بستر جدید. او نشان می‌دهد که مدرنیته حاصل نوعی گسست فعال از محدودیت‌های الاهیات قرون وسطی بود. بحران‌هایی همچون مسئله‌ی «قدرت مطلقه‌ی الهی» انسان را واداشت تا به سمت خوداتکایی معرفتی و عملی حرکت کند؛ فرایندی که زمینه‌ساز علم جدید و فلسفه‌ی مدرن شد.

 

یکی از مفاهیم محوری در این اثر، ایده‌ی «اشغال مجدد موقعیت‌ها» (Reoccupation of Positions) است. بلومنبرگ استدلال می‌کند که بسیاری از پرسش‌های مدرن از سنت دینی به ارث رسیده‌اند، اما پاسخ‌های مدرن به آن‌ها واجد اصالت و استقلال هستند. بنابراین، مدرنیته نه یک تداوم مستقیم از سنت مسیحی است و نه گسستی کامل از آن؛ بلکه افقی تازه است که در آن پرسش‌های دیرینه بازاندیشی می‌شوند. به همین دلیل، او مشروعیت مدرنیته را در استقلال فکری و توانایی‌اش برای پاسخ‌گویی به مسائل تاریخی می‌بیند. اهمیت کتاب Legitimacy of the Modern Age در این است که به جای تقابل ساده‌ی «سنت» و «سکولاریسم»، تصویری چندلایه و پیچیده از مدرنیته ارائه می‌دهد. این اثر همچنان یکی از منابع مرجع برای پژوهشگران فلسفه دین، فلسفه تاریخ، نظریه اجتماعی و تاریخ اندیشه مدرن است.

 

این کتاب در انتشارات پگاه روزگار نو به ترجمه زانیار ابراهیمی و با حمایت خانه اندیشه‌ورزان منتشر شده است.