گزارشی از سومین اجلاسیه مدیران مراکز مشاوره سماح

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، سومین اجلاسیه مدیران، مسئولان فنی و مسئولان پذیرش مراکز مشاوره سماح امروز در سالن جلسات مدیریت حوزه‌های علمیه کشور برگزار شد. این نشست تخصصی با حضور مدیران ارشد حوزه‌های علمیه، معاون وزیر و رئیس سازمان بهزیستی، مدیران و کارشناسان مراکز مشاوره اسلامی سماح و پژوهشگران به بحث و بررسی مهم‌ترین چالش‌ها، دستاوردها و چشم‌اندازهای مشاوره اسلامی در کشور پرداخت.

ضرورت بازتعریف مشاوره اسلامی؛ رویکردی عالمانه و راهبردی

آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه کشور در سخنرانی خود، ضرورت بازتعریف جایگاه مشاوره اسلامی را مورد تأکید قرار داد و گفت: مشاوره اسلامی باید با تلفیق عالمانه منابع وحیانی و دانش علمی روز وارد مرحله‌ای نو از تولید فکر و نظریه شود. امروز دو نگاه افراطی وجود دارد؛ یک جریان صرفاً به مشاوره غربی اعتماد دارد و آموزه‌های دینی را نادیده می‌گیرد، و جریان دیگر یافته‌های علمی بشر را بی‌اثر می‌داند. راه سوم تعامل و پیوند سازنده میان معارف اسلامی و علوم تجربی است.

وی افزود:دین ما انسان را به کشف، تسلط بر طبیعت و حفظ کرامت انسانی دعوت کرده است و یافته‌های علمی می‌توانند به حل مسائل عمیق انسانی و پیشرفت دانش کمک کنند. مراکز مشاوره باید با رصد تحولات علمی و اجتماعی، در توسعه نظریات جدید نقش‌آفرینی نمایند.

آیت‌الله اعرافی تأکید کرد: مشاوره اسلامی باید بر فقه و فلسفه اسلامی تکیه کند، زندگی بشر نیازمند سامان‌دهی عالمانه است و حوزه باید با همکاری دانشگاه، اصول و روش‌های مشاوره اسلامی را استخراج و به عنوان مبنای درمان و اصلاح قرار دهد.

وی ضمن تأکید بر تربیت مربیان متخصص، بر ضرورت تقویت مشاوره میدانی و آسیب‌شناسی دقیق درون و برون‌سازمانی برای رشد حوزه و جامعه اشاره کرد.

مدیر حوزه‌های علمیه در بخش دیگری از سخنان خود به پیچیدگی‌های نسل جوان امروز پرداخت و اظهار داشت: این نسل در معرض طوفان‌های فکری و اجتماعی است و فهم دقیق شرایط آنان یک ضرورت راهبردی است. اگر به درستی فهمیده و هدایت شوند، ارزش و ظرفیت آنان کمتر از نسل دفاع مقدس نیست.

وی همچنین به اهمیت توجه به تحولات نوین مانند هوش مصنوعی و علوم ژنتیک اشاره کرد و گفت: روحانیت باید با نگاه عالمانه، اخلاقی و خیرخواهانه در خدمت مردم باشد و حضور فعال در عرصه بین‌الملل نیز از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر حوزه است.

سازمان بهزیستی؛ شریک راهبردی در ارتقای سلامت روانی جامعه

دکتر سید جواد حسینی، معاون وزیر و رئیس سازمان بهزیستی کشور، در سومین اجلاسیه مدیران مراکز مشاوره سماح حضور یافت و ضمن تشریح خدمات گسترده سازمان بهزیستی، بر آمادگی کامل برای همکاری با مراکز مشاوره اسلامی تأکید کرد.

وی گفت: سازمان بهزیستی محصول انقلاب اسلامی است و با هدف ارتقای سلامت اجتماعی و رفاه در کشور فعالیت می‌کند. هم‌اکنون بیش از ۶ هزار روانشناس در این سازمان فعالیت دارند و خدمات متنوع روانشناسی را به صورت رایگان یا با هزینه‌های اندک ارائه می‌دهند.

حسینی به چالش‌های سلامت روانی در جامعه اشاره کرد و گفت: سه چالش اصلی شامل افزایش اضطراب عمومی، تضادهای ارزشی گسترده و کسالت اجتماعی که نشاط را کاهش داده، سلامت روان را تهدید می‌کند.

وی با بیان اینکه ۸۰ درصد عوامل مؤثر در سلامت روانی مربوط به مسائل اجتماعی و فرهنگی است، اظهار داشت: در حالی که سهم اعتبارات و نیروی انسانی این حوزه کمتر از یک درصد است، این نابرابری باید اصلاح شود.

رئیس سازمان بهزیستی به تصویب آیین‌نامه جدیدی در دولت اشاره کرد که سازمان بهزیستی و وزارت ورزش و جوانان را مراجع رسمی صدور مجوزهای صنفی روانشناسی و مشاوره تعیین کرده است و این فرصتی برای استانداردسازی خدمات محسوب می‌شود.

وی در پایان سخنان خود اظهار کرد: سازمان بهزیستی آماده همکاری همه‌جانبه با مراکز مشاوره اسلامی سماح است تا بتوانیم خدمات روانشناسی مبتنی بر معارف اسلامی و متناسب با نیازهای جامعه را توسعه دهیم.

شبکه علمی سماح؛ استانداردسازی و آموزش گسترده در سراسر کشور

حجت‌الاسلام محمود حسنی‌نژاد، مدیر اداره مشاوره و خانواده حوزه‌های علمیه، از اجرای برنامه‌ای گسترده برای استانداردسازی خدمات مشاوره اسلامی در سراسر کشور خبر داد.

وی گفت: شبکه علمی ـ تخصصی مراکز مشاوره سماح، امروز یکی از کم‌نظیرترین مجموعه‌های علمی کشور در حوزه مشاوره اسلامی است. گروه‌های علمی سماح ستون‌های راهبردی ارائه خدمات تخصصی محسوب می‌شوند که وظیفه ارزیابی خدمات، تقویت مراکز، ارتقای مهارت مشاوران و به‌روزرسانی دانش آنان را بر عهده دارند.

حجت الاسلام حسنی‌نژاد با اشاره به تشکیل گروه‌های تخصصی در حوزه‌های روانشناسی، خانواده، ازدواج، استعدادیابی، کودک، نوجوان، درمان معنوی، تحصیلی و حقوقی، افزود: اعضای این گروه‌ها عمدتاً از فضلای برجسته حوزه و اساتید متخصص دکتری هستند که مأمور تحقق اهداف کلان مشاوره اسلامی می‌باشند.

وی با ارائه گزارشی از عملکرد آموزشی سال گذشته اعلام کرد: ۵۹۰ دانش‌پژوه در ۱۹ استان کشور در دوره‌های مهارتی تحت مدیریت علمی گروه‌ها آموزش دیده‌اند که ۳۴۶ نفر مرد و ۴۴۴ نفر زن بودند. سهم آموزش‌های ارائه‌شده در گروه‌ها نیز به شرح زیر است:

حجت الاسلام حسنی‌نژاد تاکید کرد: تلفیق علوم اسلامی و دانش روان‌شناختی روز، هویت مشاوره اسلامی را شکل داده است اما هنوز برخی نهادها به اهمیت شبکه علمی سماح توجه کافی ندارند. محدودیت‌های ساختاری نیز بخشی از روند توسعه را کند کرده است.

وی در پایان خواستار حمایت جدی مدیران حوزه برای ارتقای نظام مشاوره اسلامی شد.

گزینش سخت‌گیرانه و رشد مراکز مشاوره سماح

حجت‌الاسلام علی‌اکبر شورورزی، مسئول مراکز مشاوره سماح، سیاست گزینش سخت‌گیرانه مشاوران بر اساس هویت دینی و تخصص علمی را مهم‌ترین اصل فعالیت مراکز دانست و گفت: ورود مشاوران صرفاً بر اساس مدرک تحصیلی نیست؛ مصاحبه عمومی، آزمون استعدادسنجی، تعیین حوزه تخصصی، دوره آموزشی شش‌ماهه و مصاحبه تخصصی از مراحل پذیرش است که بسیاری در آن پذیرفته نمی‌شوند.

وی با اعلام وجود ۳۱ مرکز فعال و ۱۵ مرکز در دست راه‌اندازی، گفت: ۳۸۰ استاد مشاور (۲۳۰ مرد و ۱۵۰ زن) در مراکز سماح فعالیت می‌کنند و در سال ۱۴۰۳ بیش از ۵۳ هزار جلسه مشاوره برگزار شده است.

حجت الاسلام شورورزی بیشترین مراجعه را به حوزه خانواده اعلام کرد و افزود: مرکز مشاوره قم به‌تنهایی بیش از ۲۱ هزار جلسه مشاوره داشته و در برخی استان‌ها شعب جدید راه‌اندازی می‌شود.

وی همکاری مراکز سماح با نهادهای دولتی از جمله اداره بخش مشاوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن را نمونه‌ای از اعتماد ملی دانست و بیان کرد: مراکز سماح رتبه برتر مشاوره کشور را کسب کرده‌اند و پیام تبریک حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی به مناسبت روز روان‌شناس نشان‌دهنده اعتماد مراجع عظام است.

حجت الاسلام شورورزی به ارائه خدمات مشاوره‌ای در دوران جنگ اخیر نیز اشاره و بیان کرد: ۱۱۳ مشاور سماح در سامانه ۴۰۳۰ مشاوره تلفنی رایگان ارائه دادند و مشاوره حضوری در بهشت زهرا تهران نیز انجام شد.

وی از انعقاد تفاهم‌نامه با مرکز خدمات حوزه‌های علمیه و معاونت منابع انسانی حوزه خبر داد و گفت: در کنار فعالیت‌های اجرایی، برنامه‌های علمی و تربیتی همچون درس اخلاق مشاوران، حدیث‌خوانی تخصصی خانواده و دوره‌های تخصصی تکمیلی نیز برگزار می‌شود.

توسعه پژوهش‌های کاربردی در مرکز سماح

حجت‌الاسلام عماد رحیمی، معاون پژوهش مرکز مشاوره اسلامی سماح، فعالیت‌های پژوهشی مرکز را مبتنی بر حل مسائل واقعی جامعه و نیازهای فرهنگی-اسلامی دانست و گفت: ظرفیت بالای متون دینی در حوزه مشاوره می‌تواند حتی روانشناسی تجربی را غنا بخشد و جامعه مذهبی نیازمند مداخلات روانشناختی متناسب است که باید از درون حوزه‌ها پاسخ داده شود.

وی به تولید بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب مهارتی و روانشناسی با رویکرد اسلامی اشاره کرد و گفت: در سال‌های اخیر کتاب‌های کاربردی متعددی مانند تعدیل کمال‌گرایی، مهارت خودآگاهی، رهایی از اهمال‌کاری و پاسخ به شبهات روانشناختی منتشر شده است.

معاون پژوهش سماح به توسعه سامانه هوشمند مشاوره اسلامی با رویکرد هوش مصنوعی اشاره و اعلام کرد: این سامانه در سه مرحله طراحی شده است: چت‌بات پاسخگو، دستیار مشاوره برای کمک به مشاوران و در افق ده ساله، مشاوری هوشمند با رویکرد ایرانی-اسلامی.

حجت الاسلام رحیمی همچنین از انجام پژوهش‌های آسیب‌شناسی روانشناختی خانواده طلاب و طرح‌های مشابه در حوزه‌های تحصیلی و شخصیتی خبر داد و بر نیاز به فرآیندهای چابک‌تر در قراردادها و تعاملات مالی و ارتباطی تأکید کرد.

نتیجه‌گیری

سومین اجلاسیه مدیران، مسئولان فنی و مسئولان پذیرش مراکز مشاوره سماح نقطه عطفی در مسیر توسعه مشاوره اسلامی کشور است. بازتعریف جایگاه مشاوره اسلامی، استانداردسازی خدمات، آموزش نیروی متخصص، پژوهش‌های کاربردی و همکاری نزدیک با سازمان بهزیستی، چشم‌اندازی روشن برای ارتقای سلامت روانی و اجتماعی جامعه ایران ترسیم می‌کند.

همراهی عالمانه فقه و علوم تجربی، توجه راهبردی به نسل جوان و استفاده از فناوری‌های نوین، بسترهای تحقق یک نظام مشاوره اسلامی علمی و موثر را فراهم ساخته است.

امید است با حمایت مسئولان حوزه و نهادهای دولتی، مراکز مشاوره سماح بتوانند خدمات گسترده‌تر، تخصصی‌تر و علمی‌تری ارائه دهند و سلامت روان جامعه را در سطحی کیفی و پایدار تضمین کنند.

در پایان این مراسم خبر خوشی به گوش رسید که نشان از عزم جدی و اراده مشترک دو نهاد مهم فرهنگی و اجتماعی کشور برای تقویت و توسعه نظام مشاوره اسلامی دارد؛ تفاهم‌نامه‌ای راهبردی بین حوزه‌های علمیه و سازمان بهزیستی کشور به امضا رسید که نویدبخش فصل تازه‌ای از همکاری‌های علمی، آموزشی و خدماتی در حوزه سلامت روانی و اجتماعی است.