تشریح برنامه‌های دفتر ساماندهی امور نخبگان و استعدادهای برتر خواهران طلبه
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، همزمان با هفته پژوهش با دکتر حسین اسحاقی، مدیر کل پشتیبانی پژوهشی معاون پژوهش مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران کشور، درباره مسائل پژوهشی بانوان طلبه در زمینه‌های مختلف گفتوگو کردیم، راه‌اندازی دفتر ساماندهی امور نخبگان و استعدادهای برتر یکی از این فعالیت‌ها به شمار می‌رود، این دفتر زیر نظر مرکز امور نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه و مطابق با اساس نامه، سیاست‌ها و آیین نامه های آنان مشی می‌کند.
متن کامل این گفتوگو به شرح زیر است:
ـ اهم فعالیت‌های انجام گرفته در حوزه مدیریتیتان در سال جاری چه بوده است؟
عمده فعالیت‌های این اداره در چهار محور امور سایت و سامانه‌ها، امور کتابخانه و تأمین منابع، پشتیبانی علمی پژوهشی از استعدادهای برتر قرآنی، ساماندهی اولیه به امور نخبگان و استعدادهای برتر
جهت دهی شده است و درباره هر یک از آن‌ها پیش نیازها و تمهیداتی انجام گرفته است.
ـ درباره ساماندهی امور نخبگان و استعدادهای برتر چه تدابیر و اقداماتی به انجام رسیده است؟
در حقیقت هدف از ایجاد این دفتر در حوزه های علمیه خواهران، برنامه ریزی و سیاست‌گذاری برای شناسایی، هدایت و حمایت نخبگان و استعدادهای برتر حوزه های علمیه خواهران در راستای تولید و توسعه علوم دینی و گسترش و تعمیق فرهنگ اسلامی در سطح ملی و فراملی است.
این دفتر زیر نظر مرکز امور نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه و مطابق با اساسنامه، سیاست‌ها و آیین نامه های آنان مشی می‌کند. در حال حاضر در پی تشکیل جلسات و هم‌اندیشی‌های مقدماتی، تلاش در جهت تهیه آیین‌نامه‌های بومی شده هماهنگ با سایت‌ها و چارچوب مرکز نخبگان به انجام رسیده است.
البته پیشرفت کار این دفتر وابسته به تهیه مبانی و بنیان‌های کار است که در مرکز نخبگان با توجه به نوپدید بودن آن در حال انجام است مانند تعیین شاخصه‌ها، چگونگی حمایت و مانند آن؛ که در پرتو تدابیر دفتر امور نخبگان و استعدادهای برتر حوزه و تشریک مساعی نمایندگان معاونت‌های آموزشی، فرهنگی و امور شهرستان‌ها نهایی و اجرایی خواهد شد.
ـ چه نوع مشارکتی را معاونت‌های مرکز در راستای تقویت امور نخبگان به انجام خواهند رسانید؟
گستره انتخاب نخبگان و استعدادهای برتر در عرصه آموزشی، پژوهشی، تربیتی و مدیریتی است و همان‌گونه که مستحضرید، هر کدام از این عرصه‌ها در یکی از معاونت‌ها فعال هستند. هر چند که بر اساس سیاست‌ها و تصمیم مسؤولان، سامانه و برنامه‌ریزی این دفتر، در حوزه معاونت پژوهش استقرار می‌یابد ولی بدون همفکری، تعامل و تصمیم سازی با معاونت‌های مرتبط و حتی تصمیم سازان مرکز حوزه خواهران، برای پشتیبانی از این نهال نوپا و تأثیرگذار میسور نخواهد شد.
امروزه ما خواهران بسیار فعالی در عرصه فقه، فلسفه، کلام، اخلاق، مطالعات زنان، تاریخ اسلام و سایر رشته‌ها داریم. بحمدالله امروزه در حوزه بانوان، شاهد تعالی و رشد و فراگیری معارف دینی و ارائه تحقیقات فاخر می‌باشیم و حجم انبوه عالمان، مبلغان، محققان و مدیران امور دینی از خیل عظیم بانوان، گواه این است که آنان نسبت به تحول در حوزه‌های علمیه حساس بوده و با رصد مشکلات و معضلات علمی، اجتماعی آماده پاسخگویی و فعالیت در همه عرصه‌ها، به ویژه ساحت پرسش و شبهات هستند. آن‌ها از رهبر فرزانه خود نیک آموخته‌اند که «یکی از چیزهایی که در تحول مثبت حتماً لازم است، این است که ما خودمان را و تلاش و فعالیت علمی خودمان را با نیازها منطبق کنیم».
ـ استعدادهای برتر و طلاب نخبه چه فرقی دارند و رویکرد حوزه‌های خواهران به کدام جهت است؟
اساساً «نخبه حوزوی» به فردی برجسته و کارآمد گفته می‌شود که اثرگذاری وی در تربیت، آموزش، تولید و گسترش علوم اسلامی، انسانی، تبلیغی، هنر، فن آوری، فرهنگ سازی و مدیریت محسوس باشد و هوش، خلاقیت، کارآفرینی و نبوغ فکری وی موجب سرعت بخشیدن به رشد و توسعه علمی و رشد فضائل جامعه گردد.
البته این نبوغ و استعدادها به فعالیت درآمده و می‌توانند منشأ خیر و خدمت شوند؛ اما استعداد برتر حوزوی به فردی گفته می‌شود که به صورت بالقوه نخبه بوده و زمینه های بروز استعدادهای ویژه و شناخته شدن به عنوان نخبه در او وجود دارد. همان طور که می‌دانید حوزه‌های خواهران کهن دامنی و قدمت حوزه های برادران را ندارد و بالتبع خواهران، به صورت سامان‌مند و جریانی هدایت شده، از آموزه‌ها و متون دینی به طوری که در زمینه آن در حوزه برادران وجود دارد نتوانسته‌اند، بهره‌مند شوند. با این وجود هستند بزرگانی چون «مجتهده امین» و دیگران که در پرتو همت و عزم فردی به مقام نخبگی دست یافته‌اند. امروزه نیز کم و پیش از این ذخایر گران‌سنگ و ممتاز بی بهره نیستم اما تمرکز کار ما بر روی استعدادهای برتری است که در طی مدتی که حوزه‌ها سامان‌مند شده‌اند، به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌اند و این روند رو به رشد است. اما سرمایه‌گذاری اصلی، بهره‌وری این چهره‌های ممتاز است که با تهیه تعیین شاخصه های قابل سنجشی که به واقعیت نزدیک باشد، آنان را شناسایی، حمایت و پشتیبانی کنیم. شایان ذکر است که در حال حاضر جناب آقای کرامتی در کنار مسؤولیت‌های سنگین اداری به این مهم نیز می‌پردازند که شایسته تقدیرند و ان‌شاءالله در رهگذر خدمت به حوزه‌ها از اجر صاحبان سر افراز آن مأجور خواهند بود.
ـ در زمینه کتابخانه و تأمین منابع چه اقداماتی صورت گرفته است؟
در این رابطه حدود 300 مدرسه علمیه وجود دارد که در مجموع جزء به ندرت، به کتابخانه مجهز هستند. مرکز هم دارای کتابخانه خوب و قابل استفاده ای است. پس بهتر است ابتدا درباره وضعیت کتابخانه مرکز گفتگو کنیم.
کتابخانه مرکز، با حمایت معاون محترم پژوهش و تصمیم سازان در پی تجهیز کتابخانه و هدایت آن به سمت یک کتابخانه مرکزی و در شأن حوزه های علمیه هست. این مرکز می‌تواند پاسخگوی نیازهای علمی ـ پژوهشی، مهمانان علمی از شهرستان‌ها، دانش‌پژوهان مجاور مانند مرکز تربیت مدرس حضرت صدیقه «سلام الله علیها» آموزش عالی حوزوی معصومه «سلام الله علیها» مدرسه حضرت معصومه «سلام الله علیها» جعفریه و خیل فارغ‌التحصیلان خواهری که ساکن قم هستند باشد و افزون بر آن بعضاً به خواهران دانشگاهی با گرایش معارف اسلامی نیز خدمت رسانی کند. ضمناً خود کارکنان مرکز هم می‌توانند به صورت امانی از کتابخانه استفاده کنند.
چینش کتابخانه برای فضاسازی بهتر تغییر کرده و با جذب یکی از همکاران کارآمد با تلاش خستگی ناپذیر و انگیزه‌امند جناب آقای حسن وند تغییر کرده و در پی فهرست نویسی کتاب‌ها و پایان‌نامه‌ها هستند. هم چنین درصدند که به ایجاد کتابخانه دیجیتالی همت بگمارند و مقدمات و امکانات اولیه آن را فراهم آورده‌اند و این افق روح افزا برای بهره‌وران بزودی قریب و قابل وصول خواهد بود.
در حال حاضر بروشور معرفی کتابخانه مرکز نیز جهت معرفی آماده شده که نشانگر بهره های مکتوب، دیجیتالی و برنامه ریزی فعال آن است.
ـ اگر ممکن است، کمی هم درباره کتابخانه های مراکز استانی و شهرستان‌ها توضیح بفرمایید؟
در حیطه کتابخانه های تحت پوشش، فعالیت‌های اساسی از سال‌ها قبل آغاز شده و کتابخانه‌های قابل قبولی در مراکز و شهرستان‌ها شکل گرفته که جای تقدیر از همه آنان، مدیریت پیشین و مدیر محترم اداری و مالی مرکز را دارد که بسیار فعالانه و دلسوزانه درباره تجهیز کتابخانه‌ها پی‌گیر هستند.
این کتابخانه‌ها نیاز به ساماندهی سیستم نرم افزاری، تهیه منابع مورد نیاز پس از نظرسنجی و نیاز شناسی با کمک اساتید و متخصصان فن و آموزش‌های کتابداری دارد که هر کدام از این محورها جای بحث فراوان دارد و در این مقال نمی‌گنجد. طرح‌های نیز وجود دارد که یکی از آن‌ها تمرکز بخشی به یک کتابخانه در هر استان و تجهیز کامل آن‌ها برای پاسخگویی به طلاب پژوهنده است.
ان‌شاءالله با حمایت‌های مادی و معنوی مسؤولان و همت مدیران محترم استانی، صبح قریبی را در پیش خواهیم داشت تا بهره‌وران ناچار نباشند برای دست‌یابی به کتاب‌ها، رنج سفر را با توجه به محدودیت‌های خاص خواهران بر خود هموار کنند.
البته در آغاز راهی هستیم که به دنبال تأسیس یک کتابخانه دیجیتالی در فضای مجازی باشیم و طرح‌های اولیه به این منظور آماده شده که ان‌شاءالله با دعای خوبان، این ایده اثربخش، در آینده‌ای نه چندان دور، محقق خواهد شد و ما ناگزیر از پیمودن این راه صعب خواهیم بود.
ـ در راستای تأمین نیازهای کتابخانه از چه راه‌های اقدام می‌کنید؟
یکی از سیاست‌هایی که مسؤولان پژوهش در این باره دارند، برقراری تعامل با مراکز و نهادهای مرتبط است که عملاً به انعقاد تفاهم نامه‌هایی نیز منجر شده و مسؤولان ارشد مرکز نیز گاه و بیگاه کتابخانه‌ها را از مواهب و رایزنی‌های خود بهره‌مند می‌سازند و سالانه تعداد قابل قبولی از کتاب‌ها به بوستان‌های کتاب در جای جای مدارس خواهران افزوده می‌شود.
امسال نیز با کتابخانه‌های عمومی کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شخصیت‌های حقیقی و حقوقی و بعضی از مراکز مانند بنیاد حفظ و نشر آثار دفاع مقدس مرتبط و متنعم شده‌ایم. افزون بر آن با حمایت معاونت توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی در سال جدید، مقرر گردیده که از طریق مرکز خدمات حوزه پس از اعلام نیازها، که کارشناسی شده و به آن‌ها اعلام گردیده، در حجم قابل توجهی به تجهیز کتابخانه همت گمارند.
ـ در راستای پشتیبانی مادی و معنوی از آثار پژوهشگران خواهر و تولید آثار فاخر چه برنامه‌هایی دارید؟
جای شکر است که محصولات فاخر علمی ـ پژوهشی از قلم و هوش مناسب خواهران به بار نشسته و حجم قابل قبولی از مکتوبات آن‌ها، آماده بر تن کردن جامه نشر است. در این راستا وظیفه ما در مرحله اول شناسایی آثار فاخر و برگزیده های جشنواره های مختلف بوده که این کار به انجام رسیده. در گام دوم تشکیل شورای نشر کتاب باید انجام می‌گرفت که اعضاء و آیین نامه‌های آن در شرف نهایی شدن است و سپس تأمین اعتبار مالی است که به فضل و عنایت خداوند تعالی و نگاه ویژه مسؤولان مرکز، امیدواریم.
ان‌شاءالله نخستین سری از کتاب‌های تولید داخل برای فرهنگ سازی و معرفی به قاطبه ملت ایران و حتی با تبدیل شدن آن‌ها به نرم افزار حاصل پیام برای گستره فرا ملی خواهیم بود. البته این خود کار ارزشمندی است که برای آغاز کردن این چرخه فخیم نیاز به دقت و تأمل کافی هست تا منجر به عزّت آفرینی و اعتبار بخشی به مؤلفان خواهر و ترویج فرهنگ ناب مکتب حضرت زهرا «سلام الله علیها» باشیم.
ـ شنیده شده که این مدیریت در کنار این قبیل کارها در پی تولید یک صد و پنجاه اثر قرآنی است. در این مورد هم توضیحی بفرمایید؟
در سال جاری «دومین هم اندیشی پژوهشگران برتر» برگزار و در آن جلسه تصمیم گرفته شده این ذخایر قرآنی حوزوی، در راه تولید آثار فاخر گام بردارند. از این رو بر اساس کارشناسی‌های قرآنی حدود 150 موضوع قرآنی به آن‌ها پیشنهاد شد. البته در حین کار و تهیه طرح‌های تحقیقی، بعضی از این عناوین تغییر کرد. پس از تهیه طرح با همکاری کارشناسان قرآنی این طرح ارزیابی، اصلاح و آیین نامه نگارش آماده و حدود 90 درصد از محققان قرآنی در حال انجام تحقیق هستند. گفتنی است که هر یک از این پژوهشگران زیر نظر یک استاد راهنمای متخصص فعالیت پژوهشی می‌کند.
امیدواریم از حاصل زحمات تحقیقی آنان با طرحی واحد، سری کتابچه‌های قرآنی مرکز خواهران به چاپ رسیده و جایگاه ممتازی در بین مخاطبان داشته باشد.
شایسته است در کنار شکرگزاری از عوامل و مؤسسات این پروژه نورانی از جناب آقای کرامتی تشکر ویژه ای داشته باشیم که اگر نبود پی‌گیری‌های مجدانه و تحسین برانگیز ایشان، هیچ‌گاه ما شاهد تابش این درخشش اولیه که در پی آن به انتظار شکوفه های تولید آن نشسته‌ایم، نبودیم./917/گ403/ن