چرا اربعین اهمیت دارد؟
خبرگزاری رسا ـ کارشناس ارشد تاریخ اسلام گفت: آمدن اهل بیت امام حسین علیه السلام در روز اربعین به کربلا و هم چنین آمدن جناب جابر بن عبد الله انصاری، صحابی بزرگ پیامبر صلی الله علیه و آله در همان روز و عزاداری ایشان، ویژگی خاصی به این روز داده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، اربعین سالار شهیدان دارای عظمت خاصی است که زیارت امام حسین علیه السلام در این روز از علائم شیعه به‌شمار رفته است و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در رابطه با فلسفه اهمیت اربعین گفت‌و‌گویی با حجت‌الاسلام غلامحسن محرمی کارشناس ارشد تاریخ صورت گرفته که در ادامه می‌خوانیم.
رسا - اربعین چه خصوصیتی دارد که شاخص شده است؟
این‌که اربعین چه خصوصیتی دارد و عدد چهل چه ویژگی دارد، مربوط به علم اعداد از جمله علوم غریبه است؛ اما در رابطه با این که اربعین در آیات و روایات چه خصوصیتی دارد، باید گفت که در قرآن آیاتی داریم که حاکی از خصوصیتی برای عدد چهل می‌باشند. ما در قرآن می‌بینیم که تقریباً عدد چهل عدد کاملی شمرده شده است؛ خداوند در مورد میقات حضرت موسی فرموده است: «... و اتممناها بعشرٍ فتمَّ میقاتُ ربه اربعین لیلةً» خداوند، کامل شدن میقات حضرت موسی را با چهل روز معرفی می‌کند. در فرهنگ قدیم وقتی می‌خواستند از قوّت چیزی تعبیر کنند، عدد چهل را به‌کار می‌بردند. بشر در چهل سالگی عقلش به کمال می‌رسد یا پیامبر اسلام(ص) در چهل سالگی مبعوث شد.
اما در رابطه با این که چرا اربعینِ شهادت امام حسین علیه‌السلام را گرامی می‌داریم، منشأ روایی دارد. به خصوص زیارت اربعین، که سفارش بسیار شده و از امام حسن عسکری علیه‌السلام به طور خاص نقل شده و از ویژگی‌های شیعه شمرده شده است.
در آن‌زمان زیارت با عزاداری همراه بوده، اما واقعه تاریخی هم رخ داده که ویژگی بیشتری به اربعین داده و باعث گرامی‌داشت این روز شده است.
آمدن اهل بیت امام حسین علیه السلام در روز اربعین به کربلا و هم چنین آمدن جناب جابر بن عبد الله انصاری صحابی بزرگ پیامبر(ص) در همان روز و عزاداری ایشان، ویژگی خاصی به این روز داده است؛ هم‌چنان‌که رسم شدن عزاداری در دهه عاشورا، به‌خاطر روایاتی است که از ائمه علیهم السلام وارد شده است.
از امام رضا علیه السلام نقل شده که هر وقت اول محرم می‌شد، پدرم(امام هفتم) غمگین می‌شد و حالت عزا داشت تا این‌که وقتی عاشورا فرا می‌رسید، حزن و اندوهش فراوان می‌شد. خلاصه این‌که مسئله عزاداری در دهه اول محرم ریشه روایی دارد که ائمه(ع) توصیه کرده‌اند در این دهه عزاداری به پا شود. اما این‌که در سیره اهل بیت(ع) غیر از همان اربعین اول، عزاداری مرسوم بوده باشد، چیزی در این رابطه موجود نیست؛ مگر همان زیارت اربعین که این زیارت به‌نوعی حاکی از عزاداری هم می‌باشد. برای‌اینکه در آن زمان وقتی شیعیان به زیارت امام حسین علیه السلام می‌رفتند عزاداری هم در کنار حرم انجام می‌شد.
رسا - دلیل وارد شدن زیارت در این روز، به‌خاطر ویژگی عدد چهل است یا ورود اهل بیت به کربلا؟
هر دو مورد نقش دارد؛ بالأخره شیعه می‌خواهد که روزی به زیارت برود، چه روزی بهتر است؟ همان روزی که امام معصوم(امام سجاد علیه‌السلام) به همراه اهل بیت امام حسین علیهم‌السلام به زیارت رفت! هم‌چنین صحابی بزرگ پیامبر برای اولین بار به زیارت مشرف می‌شود. همین امر کافی است که خصوصیت پیدا کند؛ علاوه بر توصیه‌ای که به آن شده است.
رسا - آیا اراده اهل بیت(ع) این بوده که روز چهلم در کربلا باشند یا اتفاقی بوده؟
خودِ شهادت امام حسین علیه‌السلام در عاشورا، با شرایط عادی بر اساس اتفاق بوده و این‌گونه نبوده که امام فرموده باشد حتماً باید در عاشورا شهید شود! حادثه شهادت در این روز باعث ویژگی خاص این روز شده است. خیلی از روزها این‌گونه بوده و به‌خاطر وقوع حادثه‌ای در آن روز، امتیاز پیدا کرده است. مثلا جنگ بدر در روزی اتفاق افتاد و آن روز عزیز شد؛ خدای متعال در قرآن از این روز یاد می کند :«لقد نصرکم الله ببدر؛ خداوند شما را در جنگ بدر یاری کرد».
رسا - چرا در مورد سایر ائمه(ع)، اربعین مطرح نیست؟
قضیه امام حسین علیه السلام مانند سایر ائمه(ع) نیست و ما فقط یادشان را گرامی می‌داریم، برای این‌که عمدهٔ روایات، غالباً سفارش به عزاداری و گریستن برای سید الشهدا علیه السلام کرده‌اند.
رسا - در سیره ائمه(ع)، عزاداری برای امام حسین علیه‌السلام از اول محرم تا عاشورا بوده یا اربعین؟
در روایات داریم که مثلاً هر وقت ذکر امام حسین علیه السلام نزد امام صادق و امام سجاد علیهما‌السلام می‌شد، ایشان گریه می‌کردند، ولی آن‌چه که به عنوان عزاداری وارد شده، دهه اول، به‌خصوص روز عاشورا است و عزاداری تا اربعین، رسمی پسندیده در بین شیعیان است.
رسا - اهل بیت(ع) در چه زمانی و چگونه از شام به سمت کربلا حرکت کردند؟
یزید علیه‌اللعنة که اوضاع را مناسب ندید، به این نتیجه رسید که باید ایشان را به مدینه برگرداند و در اوایل ماه صفر به همراه راهنماهایی با عزت و احترام بازگرداند. ایشان در بین راه که به سمت مدینه می‌رفتند، تغییر مسیر داده و به سمت کربلا رفتند. هر چند که عراق سر راهشان بود و طبیعتاً باید از آن‌جا می‌گذشتند؛ ولی در روایت هست که خودشان، مسیرشان را تغییر داده و به سمت کربلا رفتند.
رسا - ورود اهل بیت(ع) به کربلا در اربعین اول بوده یا دوم؟
مشهور میان شیعه اربعین اول است، ولی مهم‌ترین کسی که گفته اربعین اول نیست، محدث نوری می‌باشد که در کتاب «لؤلؤ و مرجان» در این مسئله تشکیک کرده است. به‌خصوص کتاب لهوف را که به این مطلب پرداخته مورد نقد قرار داده و بیان کرده که از نظر وقوعی، امکان ندارد اهل بیت(ع) در روز اربعین به کربلا رسیده باشند. در مقابل، مرحوم قاضی طباطبایی در کتاب «تحقیقی در اربعین» امکان این مطلب را ثابت کرده و بعد از این‌که امکانش را ثابت می‌کند، سند احادیث و گزارش‌هایی را که در غیر از لهوف ذکر شده، بررسی کرده و از نظر متنی و سندی این مطلب را تقویت می‌کند. با توجه به امکانات آن زمان و با توجه به حرکت اهل بیت(ع) در اوایل ماه صفر، رسیدن آنها در روز اربعین به کربلا امکان‌پذیر بوده و قول صحیح هم همین است.
/925/403/ر
ارسال نظرات