در گفت‌وگو با پژوهشگر مرکز اخلاق و تربیت اسلامی مطرح شد؛
بررسی شباهت‌های گزاره‌های فقهی و اخلاقی
خبرگزاری رسا ـ پژوهشگر مرکز اخلاق و تربیت اسلامی گفت: همان‌طور که در اخلاق، رفتارهای آدمی با موازین اخلاقی ارزیابی می‌گردد و بعضی از آن‌ها درست یا خوب و بعضی نادرست یا بد ارزیابی و بدین جهت، مجاز یا ممنوع اعلام می‌شود، در فقه نیز افعال مکلفین با موازین فقهی بررسی و برخی از آن‌ها مجاز و برخی ممنوع اعلام می‌شود.
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجتالاسلام مهدی احمدپور پژوهشگر مرکز اخلاق و تربیت اسلامی در بحث مقایسه گزاره های فقهی و اخلاقی ،به بیان شباهت‌های این گزاره‌ها در سه ناحیه‌ی موضوعات ، محمولات و مسائل پرداخت.
این پژوهشگر مرکز اخلاق و تربیت اسلامی، در ابتدای صحبت‌های خود به ناحیه موضوعات این گزاره‌ها اشاره کرد و گفت: فقه و اخلاق در این معنا که هر دو اعمال جوارحی آدمی را بررسی می‌کنند و برخی را مُجاز و برخی را ممنوع اعلام می‌کنند، مشترک‌اند. به عبارت دیگر همان‌طور که در اخلاق، رفتارهای آدمی با موازین اخلاقی ارزیابی می‌گردد و بعضی از آن‌ها درست یا خوب و بعضی نادرست یا بد ارزیابی و بدین جهت، مجاز یا ممنوع اعلام می‌شود، در فقه نیز افعال مکلفین با موازین فقهی بررسی و برخی از آن‌ها مجاز و برخی ممنوع اعلام می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین فقه همانند اخلاق، احیاناً علاوه بر افعال جوارحی به اعمال جوانحی از قبیل انگیزه و نیت، تفکر و تخیل و رضایت و کراهت قلبی، توجه و برای آن‌ها حکم فقهی صادر می‌کند. مثلاً، فقها فقدان نیت و نیت فاسد،مانند قصد ریا را مبطل نماز، خیال‌پردازی در باره نامحرم را غیرمجاز و انکار و کراهت قلبی نسبت به منکر را در نهی از منکر واجب دانسته‌اند.
حجت الاسلام احمدپور در رابطه با شباهت گزاره های فقهی و اخلاقی در ناحیه محمولات نیز گفت: هر دو قسم محمولات فقهی (مانند وجوب و حرمت) و اخلاقی (مانند خوب و بد) از سنخ مفاهیم موسوم به «معقولات ثانی فلسفی» هستند که از ملاحظه رابطه انجام عمل یا اتصاف به صفتی خاص با نتیجه‌ای معین، مثل نیل به ثواب در فقه و نیل به کمال در اخلاق، انتزاع می‌شود که البته این ملاحظه در اخلاق، بیشتر مستند به عقل و در فقه، بیشتر مستند به نقل است.
وی با بیان اینکه سنخ محمولات و تعداد آن‌ها در فقه و اخلاق هم‌خوانی دارد اذعان داشت: همان‌طورکه در قضیه فقهی، به واسطه محمول، فعل یا ترکِ عملی، الزامی یا جایز اعلام می‌شود، در هر قضیه اخلاقی فعل یا ترک عملی یا اتصاف به صفتی، الزامی یا جایز شمرده می‌شود.
این پژوهشگر حوزه اخلاق و تربیت در رابطه با شباهت‌های گزاره های فقهی و اخلاقی در ناحیه مسائل هم بیان نمود: در مقابل گزاره‌های کلامی که به حوزه عقاید آدمی مربوط می‌شوند و در شاخه حکمت نظری قرار می‌گیرند، گزاره‌های فقهی و گزاره‌های اخلاقی به حوزه عمل آدمی مربوط می‌شوند و از این جهت در شاخه حکمت عملی جای می‌گیرند.
وی تشریح کرد: در احکام فقهی و اخلاقی همانند طریقه عقلا در مقام تنظیم قوانین اجتماعی، اولاً احکام و آموزه‌ها بر اساس اغراض عقلایی و مصالح متعالی تشریع گردیده، ثانیاً روش و منش شایسته و بایسته، مورد تحسین و تأیید و صفات و رفتار قبیح و ناپسند، مورد تحذیر و تقبیح قرار گرفته و ثالثاً جزای مناسب هم برای آنان که با انتخاب صحیح، صلاح و اصلاح پیشه کنند و هم برای آنان که طریق بدی و نادرستی پیش گیرند، تعریف شده است./9191/د102/ن
ارسال نظرات