زیارت رفتارگرا و رفع عوامل غفلت‌زا

حجت الاسلام محمدحسین مهدوی مهر، رییس جامعة المصطفی العالمیة واحد مشهد، در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد در مقایسه ای تطبیقی از وضعیت موجود و وضعیت مطلوب زیارت اظهار کرد: زیارت اولیا و ائمه اطهار(ع)، زیارت یک فرد با فرد دیگر نیست زیرا در این زیارت، جدا از دیدار عادی و مهمتر از آن، تجدید عهد و میثاقی است که زائر با امام و ولی خود می کند.

وی تصریح کرد: برای روشن شدن معنای این تجدید میثاق، ابتدا باید جایگاه پیامبر و ائمه طاهرین(ع) در جامعه تبیین شود؛ این که امام یک فرد عادی از افراد اجتماع نیست که بر اساس یک سری شایستگی ها از سایر مردم متمایز شده باشد بلکه شخصیتی است که هم پدر انسان ها محسوب می شود و هم حضور او در جامعه طبق روایات، نقش باران رحمت و زمین حاصلخیز است.

حضور امام در جامعه حیات آفرین است

حجت الاسلام مهدوی مهر ادامه داد: اگر خوب تأمل کنیم حضور امام در جامعه سبب حیات جامعه است از این رو می توان گفت زیارت زائر با امام، تجدید حیات و زندگی است و این سرور میان زائران به خوبی مشهود است. این نشانه ارتباط وثیق و پایدار مردم با امام به عنوان منبع حیات است، درست مانند کسی که در اوج تشنگی در کویر یک لیوان آب پیدا می کند. شخصی که در اثر فشارها در آستانه مرگ تدریجی قرار گرفته امام به او حیات می بخشد.

از امام بخواهیم ظلمت های وجودی مان اصلاح شود

وی گفت: اگر زیارت را بدین معنا بدانیم، ظرفیت شخص دریافت کننده از این اقیانوس متلاطم می تواند بسیار متفاوت باشد و زائر بسته به ظرفیت خود دریافت های متفاوت خواهد داشت. آنچه شایسته درخواست از امام است افزون بر خواست های معمول مادی این است که بخواهیم ظلمت های وجودی مان اصلاح شود و نور در وجودمان قرار گیرد و بتوانیم یک انسان خدایی و پیرو معصوم باشیم.

رییس جامعة المصطفی العالمیة واحد مشهد با تأکید بر این که زیارت تنها دست کشیدن به ضریح مطهر نیست، افزود: البته این عمل در جای خود محترم است مانند «استلام حجرالاسود» در کعبه اما در عین حال باید توجه داشت که اگر این کار محقق نشد و یا با آسایش دیگران منافات داشت به هیچ وجه مجاز به انجام آن نیستیم و حتی در مواردی می تواند حرام هم باشد چرا که سبب تضییع حق دیگران می شود.

حجت الاسلام مهدوی یادآور شد: نفس زیارت ایجاد ارتباط و علقه عاطفی میان زائر و مزور است.

رسانه ها با پشتوانه حوزه در معرفت بخشی به زائر نقش بسزایی دارند

وی در پاسخ این پرسش که چرا بیشتر به ظواهر زیارت اکتفا می شود و انتقال معرفت به زائر چگونه باید باشد، اظهار کرد: البته بنده قبول ندارم که نگاه عمده زائران به زیارت، نگاه سطحی و ظاهری باشد. به رغم هجمه دشمن و تفرقه افکنی ها، بافت معنوی جامعه رو به رشد است. اما در عین حال باید کاری کنیم که از این گنجینه الهی بهره وری بیشتر شود.

جانشین رییس جامعة المصطفی العالمیة ادامه داد: انتشار سخنان بزرگان و صاحب نفسان در مکان های مختلف بسیار موثر است. چه اشکالی دارد در رسانه های مکتوب و تصویری بخشی را خاص معرفت بخشی به زائر داشته باشیم که وقتی به زیارت می رود بداند از جنبه های مختلف چه باید بکند درست مثل حج که مناسک آموزش می دهند و زائر را آماده می کنند. زیارت امام هم طبق روایات نه تنها کمتر نیست بلکه بالاتر از حج است.

وی گفت: تنها تفاوتی که وجود دارد این است که آموزش در حج واجب است ولی اینجا(در مورد زیارت امام) چون وجوب ظاهری ندارد حساسیت کمتر است؛ اما این بدین معنا نیست که به اندازه حج اهمیت ندارد. چه به صورت عمومی در رسانه ها و چه به شکل خاص از طریق کتاب ها و بروشورها و غیره، باید شیوه بهره وری بهتر از زیارت را به زائر آموزش داد.

حجت الاسلام مهدوی مهر خاطرنشان کرد: در زیارت باید توجه داشته باشیم که از برخی خرافه ها که مورد سوء استفاده سایر مذاهب و ادیان قرار می گیرد به دور باشیم؛ آمیختگی زیارت با خرافه ها و انجام برخی اعمال که ایجاد سوء برداشت می کند از مشکلات عمده است، مانند عتبه بوسی که فی نفسه به جهت احترام پسندیده است اما باید توجه داشت که سجده محسوب نشود.

وی در تبیین نقش حوزه های علمیه در بخش مختوایی زیارت، گفت:  در واقع همه نقش بر عهده حوزه است یعنی حتی اگر کار در جای دیگر مانند رسانه ها می خواهد انجام شود، شارژ علمی و مبنای کار آن ها باید از سوی حوزه صورت گیرد وگرنه خود باعث انحرفات جدید خواهد شد.

وی یاداور شد: قرائت های اشتباهی که از اسلام صورت می گیرد به سبب استفاده نکردن از کارشناسان و صاحب نظران حقیقی حوزه و استفاده از کسانی است که با حداقل بضاعت علمی در این خصوص اظهار نظر می کنند.

رییس جامعة المصطفی العالمیة واحد مشهد در پاسخ این پرسش که زیارت باید چه تأثیری در زائر بگذارد تا تحقق فرهنگ شیعی را شاهد بوده و الگودهی داشته باشیم، تصریح کرد: در قرآن کریم می فرماید پیامبر(ص) برای شما اسوه است یعنی ایشان هرچه کرد و هر تعاملی داشت برای شما الگو است. کسی که خود را وابسته و منسوب به این خاندان می داند باید در رفتارش رگه هایی از شیوه رفتاری ایشان مشهود باشد و گرنه معلوم است که این ارتباط سست، سطحی، قابل خدشه و صرف ادعا خواهد بود.

هدف از زیارت امام، ایجاد تحول در زائر و زدودن آلودگی ها است

وی افزود: نکته مهم این است که هدف از زیارت امام، ایجاد تحول در زائر و زدودن آلودگی‌ها است. کسی که به محضر امام می رسد و آلودگی های رفتاری و باطنی دارد پس از زیارت باید اینها کم شده یا از بین رفته باشد در غیر این صورت اسم این عمل، زیارت نیست.

حجت الاسلام مهدوی مهر ادامه داد: اگر مردم شاهد این تحول باشند که کسی که زیارت می رود با کسی که نمی رود متفاوت است، به حقوق دیگران احترام می گذارد و یک فرد ایده آل است، برایشان مهم می شود که او در اثر ارتباط با چه کسی این گونه شده است؟ درست مانند کسی که مشکل ظاهری دارد وبا مراجعه به پزشک این عیب رفع می شود و همه می پرسند نزد کدام دکتر رفته است تا آنها نیز به او مراجعه کنند.

به گونه ای رفتار کنیم که مردم شیفته تعالیم اسلام شوند

وی یادآور شد: ائمه اطهار(ع) می فرمایند «کونوا لنا زینا و لاتکونوا لنا شینا»؛ باید به گونه ای باشیم که وقتی مردم رفتار ما را می بینند شیفته تعالیم اسلام شوند.

رییس جامعة المصطفی العالمیة واحد مشهد اضافه کرد: ما تصور می کنیم رعایت حقوق دیگران تنها نسبت به مسلمانان است در حالی که این گونه نیست. مسلمانان فقط در اولویت هستند اما رعایت حقوق مربوط به همه اعم از مسلم و غیر مسلم است چراکه موجب گرایش آنان به اسلام و حداقل دست برداشتن انان از عناد با اسلام خواهد بود./930/ت301/س