انقلاب اسلامی مدل نگاه کلان به انسان و جهان است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران شب گذشته در نشست اندیشه ورزی ظرفیت های تمدنی انقلاب اسلامی که در محل قرارگاه فرهنگی ولی امر برگزار شد، گفت: تمدن به معنای مجموعه دستاوردهای نرم افزاری و سخت افزاری بشری و شامل مؤلفه هایی چون فلسفه، اخلاق، معنویت، سیاست، علم، تکنولوژی، رسانه و معیشت است.

وی با بیان این که جامعه متمدن جامعه ای است که از همه این مؤلفه ها در سطح بالایی برخوردار باشد، افزود: ممکن است جامعه در برخی مؤلفه ها اسلامی باشد و در برخی دیگر غیراسلامی.

اسلامی بودن تمدن، منوط به اسلامی بودن مبانی، ارزش ها و مقاصد آن است

 حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه، تمدن اسلامی را زاییده مبانی، ارزش ها و مقاصد اسلامی دانست و با اشاره به پیشینه تمدن اسلامی در طول تاریخ اظهار کرد: در قرون 3 تا پنج، هفت و هشت شخصیت هایی چون علامه حلی و خواجه نصیرالدین طوسی زمینه تمدن سازی را فراهم کردند، در قرون 11 و 12 نیز شیخ بهایی در دولت صفویه یک نظام فکری ارائه داد.

این استاد حوزه و دانشگاه با طرح این سؤال که آیا با گذشت سه دهه از انقلاب اسلامی، کشور ما تمدن سازی داشته یا خیر، ادامه داد: تمدن ها بیشتر از یک مکان جغرافیایی آغاز می شود ولی به همان محدود نمی شود.

ظرفیت های تمدنی انقلاب اسلامی

وی در ادامه به تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: پس از انقلاب اسلامی در کنار رشد مادی و بالارفتن ظرفیت اقتصادی مردم و با وجود بحران معنویت و هویت در جهان، شاهد اقبال به مسائل معنوی و رشد مطالبات دینی مردم بوده ایم.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه در ادامه به ظرفیت‌های تمدنی انقلاب اسلامی اشاره و تصریح کرد: داشتن پیشینه تمدنی در ایران از مهم‌ترین ظرفیت ها است چرا که مانند برخی کشورها تازه تصمیم به ساخت تمدن نگرفته است.

تمدن سازی در گرو بیداری است

این پژوهشگر حوزوی، تحقق بخشی بیداری اسلامی در جهان را از دیگر ظرفیت های تمدنی انقلاب برشمرد و افزود: در هر تمدنی تا بیداری محقق نشود، تمدن محقق نمی شود؛ پیش از انقلاب اسلامی، وقتی صحبت از استبداد می شد متدینان بحث قضا و قدر الهی را مطرح کرده و می گفتند این سرنوشت دینی ما است و باید امام زمان(عج) بیایند.

مدل انقلاب اسلامی، مدل عقلانی و نگرش کلان به آدم و عالم  است

وی ادامه داد: غیرمتدینان هم می گفتند ما باید کاملا تابع استعمار غرب باشیم و جز پذیرش آن چاره ای نداریم اما انقلاب اسلامی بیداری ای پدید آورد که امروز همه جنبش ها و تحرک ها از آن نشأت می گیرد.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه، عقلانیت اسلامی را از دیگر ظرفیت های تمدنی انقلاب اسلامی عنوان و تصریح کرد: مدل انقلاب اسلامی، مدل عقلانی و نگرش کلان به آدم و عالم  است در حالی که برخی نگرششان عقلانیت طولی و فقط رابطه انسان با خدا را می بینند و برخی دیگر نگرش عرضی دارند و رابطه انسان با پدیده ها را می نگرند.

رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران اضافه کرد: در دوره انحطاط در جوامع اسلامی، صوفیان و سلفی ها با گرایش عقلانیت طولی روی کار آمدند که در نتیجه آن، علم و دانش و کتابخانه ها بی ارزش و کنار زده شد و تمدن مدرن نیز تنها به عقلانیت عرضی پرداخت.

امکان ندارد بدون حکومت به تمدن برسیم؛ مخالفان حکومت در واقع با تمدن مخالف و طرفدار انحطاط هستند

وی افزود: در این میان، با انقلاب اسلامی امام خمینی(ره) فرمود ما به هر دو عقلانیت طولی و عرضی نیاز داریم و اصولا هر علمی برای جامعه مفید باشد یادگیری آن واجب است و از آن طرف هر که علم توحید بخواند برای منافع شخصی اش، علم نافع نیست.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با بیان این این که عقلانیت اسلامی در برابر عقلانیت سلفی و صوفیانه، عقلانیتی است که می تواند انقلاب کند و تمدن بسازد، تشکیل حکومت اسلامی را نیز از ظرفیت های انقلاب برشمرد و گفت: امکان ندارد بدون حکومت به تمدن برسیم بنابراین آن ها که با حکومت مخالف هستند در واقع مخالف تمدن و طرفدار انحطاط هستند.

به رغم روند پیش از انقلاب، امروز امکان حکومت دینی امری بدیهی است

وی با بیان این که انقلاب اسلامی در این سال ها نه تنها تداوم یافته بلکه اثرگذار هم بوده است، افزود: حکومت اسلامی در شرایطی با وجود یک عالم دینی در رأس آن شکل گرفت و استمرار یافت که جدایی دین و سیاست و سکولاریزاسیون بدیهی بود اما اکنون، میلیون ها کتاب و مقاله به زبان های مختلف در مورد رابطه دین با زمینه های مختلف منتشر و به رغم گذشته، امکان حکومت دینی را بدیهی می دانند.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: امروز کاتولیک ها می گویند ما باید از انقلاب اسلامی مدل بگیریم و ببینیم چگونه دین مسیحی می تواند در سیاست دخالت کند؟.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با اشاره به تلاش های اندیشمندانی چون شهید بهشتی، مطهری، طباطبایی، جوادی آملی، مصباح یزدی و .... در تدوین و نگارش مبانی تمدن اسلامی، گفت: اکنون در مبانی معرفت شناختی چشم اندیشمندان سایر کشورها به ایران است و گام بعدی ما بیان نحوه کاربرد این مبانی در علم و صنعت و تکنولوژی است.

 وی، نگرش غرب گزینی انتقادی را از مهمترین ظرفیت های تمدنی انقلاب اسلامی معرفی و خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی غرب گرا نیست چرا که غربگرایی تمدن نمی سازد بلکه وابستگی می آورد، غرب ستیز هم نیست که بگوید غرب هرچه دارد غلط است(بالاخره یک مولفه تمدن، علم است و علم در غرب مدرن رشد کرده و باید این را داشت تا بتوان علم با مبانی اسلامی تولید کرد).

انقلاب اسلامی بر مبنای عقلانیت اسلامی رویکرد غرب گزینی دارد

 رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با بیان این که انقلاب اسلامی فقط با استعمار و استبداد مخالف است، افزود: انقلاب ما مانند برخی جریانات سنتی غرب گریز هم نیست بلکه غرب گزین انتقادی است یعنی ابتدا باید غرب را دقیق شناخت و در گام بعد نکات مثبت آن را گزینش و نهایتا آن را بومی و توسعه داد.

وی با بیان این که هر تمدنی باپشتوانه سایر تمدن ها رشد می کند، اظهار کرد: انقلاب اسلامی، روح حاکم بر تمدن غرب یعنی عقل خودبنیاد بریده از آسمان را قبول ندارد بلکه عقل استدلالگر را در کنار نقل دینی می پذیرد و درست به همین دلیل غرب گزین(استفاده بدون وابستگی)  است.

 حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه گفت: باید با اقتضائات تمدن جدید، تمدن نوین اسلامی بسازیم که مبانی، ارزش ها و مقاصد آن هم اسلامی باشد؛ آن گاه فیزیک هم اسلامی می شود  البته نه به معنای تغییر فرمول های علمی بلکه بدین معنا که الکترون و سلول و طبیعت شناسی هم خلقت شناسی می شود.

وی با بیان این که تمدن اسلامی ایده آل تنها در عصر حکومت امام مهدی(عج) تحقق می یابد، افزود: با تشکیل اتحادیه جهانی اساتید مسلمان از کشورهای مختلف، نقشه راه تمدن اسلامی در رشته های مختلف در حال تدوین است./930/پ201/س