باید قانون «هزینه کربن» وضع شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، صادق واعظ‌ زاده عضو شورای عالی و رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در سومین کنفرانس اسلامی ایرانی پیشرفت واقع در کتابخانه ملی ایران در نشست توسعه و پیشرفت ضمن ارایه مقاله «واکاوی انتقادی توسعه پایدار» افزود: فرآیند صنعتی شدن، جنگ جهانی، بازسازی و استعمار که مختص چند کشور اروپایی بود به عنوان نیروهای محرک توسعه پایدار در تکوین نظریه توسعه پایدار و جهت­گیری توصیه‌های آن موثر بود.

عضو شورای عالی و رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به این‌که تک ساحتی بودن توسعه پایدار تناسبی با نیاز کلی کشورهای غیر صنعتی به توسعه و پیشرفت ندارد اظهار داشت: رویکرد حداقلی توسعه پایدار به محیط­زیست اثر بخشی آن را تضعیف می­کند.

واعظ زاده فقدان منطق استدلالی متقن را نشان‌دهنده ضعف مبانی نظری توسعه پایدار دانست و تصریح کرد: به نظر می‌رسد برای جبران اشکالات یاد شده لازم است تا احتساب حافظه تاریخی زیست­محیطی، بسط گستره شمول و ارتقا اثر بخشی از طریق اصلاح تعریف معمول توسعه پایدار مورد توجه قرار گیرد .

وی با بیان این که مصلحت سنجی ایجاب کرد که این نظریه در سال 1987 میلادی در سازمان ملل ارایه شود تشریح کرد: در این نظریه به جای تکیه بر حقوق انسانی به نیازهای انسان تکیه شده است در نتیجه از آن برداشت‌های متفاوتی شده است که نشان می د هد این نظریه ابتدا به شیوه عملی آزمایش شده سپس متفکران آکادمیک آن را به صورت نظریه ارایه کرده‌اند .

عضو شورای عالی و رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ادامه با انتقاد از برخی از سیاست‌های توسعه پایدار اذعان داشت : منتقدان می‌گویند این نظریه چارچوب تحلیلی مشخصی ندارد و از تحلیل کل نگر برای تشریح توسعه پایدار استفاده شده و مفاهیم اول مورد استفاده قرار می‌گیرد .

استاد دانشگاه تهران اشاره داشت سه چارچوب تحلیلی از این مدل با پیش فرض نیروی محرک، موقعیت و پاسخ ارایه شده است که این مدل به قدری کلی است که توجیه استفاده از آن به عهده خود مدل قرار دارد و ابراز کرد: این نیروی محرک در جامعه است که عواملی چون عوامل سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی باعث می‌شوند تا اوضاع زیست محیط تغییر یابد .

واعظ زاده بیان کرد عواملی چون شهر نشینی از عواقب این عوامل است و افزود: شهرنشینی از عواملی است که به صنعتی شدن منجر و باعث فشار به محیط زیست و تحلیل منابع می‌شود.

عضو شورای عالی و رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نحوه کنترل این عوامل را حایز اهمیت عنوان کرد و گفت: باید مدلی طراحی شود که بتواند عوامل نیروی محرکه را کنترل کند که در مدل کنونی توسعه پایدار اشکالاتی در این باره وجود دارد.

استاد دانشگاه تهران در خصوص مبانی نظری این حوزه یاد آور شد : کارهای جدید در این باره انجام شده اما تضمین‌های متعددی در توسعه پایدار باید تأمین شود .

واعظ زاده با بیان این‌که کنوانسیون‌های متعددی در این باره وضع شده است که اجرای آن به مقررات ملی بستگی دارد افزود: ماهیت توسعه پایدار ما را به سوی یک اصل استدلال شده‌ای راهنمایی می‌کند که ضمانتی نیاز دارد و و اصولاً سؤال اصلی این است که چرا باید این کار انجام شود.

وی با اشاره به این‌که اگر محیط زیست را در دوران زندگی خود رعایت کنیم به نفع ما است اما اگر در نسل آتی مطرح شود نیاز به استدلال دارد و نیز با طرح این سؤال که چرا امروز باید راهکارهای مطلوب را کنار بگذاریم و به راه‌های دشوار و پر هزینه دست بزنیم؟ توضیح داد: مبانی این نظریه اخلاق است در این نظریه کلمه «نیاز و نسل» دو کلمه مبهم و عاری از تعریف جامع هستند چرا که معلوم نیست آیا نسل آینده بخواهد از سوخت‌های فسیلی استفاده کند و یا شاید راه جدیدی برای مرتفع کردن نیاز خود بیابد.

عضو شورای عالی و رییس مرکز پیشرفت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سؤالات مطرح در این نظریه را بی‌پاسخ دانست و ابراز کرد: ایرادت مطرح شده باعث می‌شود تا نظریه با مشکلاتی روبرو بوده و انتقادهایی را به سوی خود بکشاند اما اگر از این نقدهای کوچک بگذریم شاید ایراد اصلی این باشد که موضوع توسعه پایدار تنها در چند کشور اروپایی شکل گرفته و باعث به وجود آمدن انقلاب صنعتی و جنگ‌های اول و دوم شده است.

واعظ زاده با بیان این‌که دیگر کشورها با این موضوع مواجه نبوده‌اند ادامه داد: توسعه پایدار به عنوان یک مقاله عمومی در سازمان ملل مطرح شد این در حالی بود که بسیاری از کشورهای جهان با این موضوع مواجهه نبودند، جنگ جهانی باعث شد که ضایعات زیادی ایجاد شده و فضاهای زیستی با تخریب گسترده‌ای مواجه شوند بعد هم که طرح مارشال و ساختن بی‌رویه کشورها محیط‌زیست را مجدداً در خطر قرار داد همه این‌ها در حالی صورت می‌گرفت که به جز ژاپن در کشورهای دیگر آسیا موضوع توسعه پایدار و تخریب محیط‌زیست مطرح نبود و خیلی از کشورها که هنوز به پیشرفت نرسیده بودند با این موضوع بیگانه بوده و نمی‌دانستند این توسعه پایدار چیست.

وی با اشاره به آن که اثر بخشی این نظریه محدود است عنوان کرد: محدودیت این نظریه به این دلیل است که تنها به نقطه سر به سری اشاره کرده و تنها دنبال این است که بخشی از محیط‌زیست و سوخت‌های فسیلی را برای نسل بعد اندوخته کند اما هیچ‌گاه راه‌حلی ارایه نمی‌دهد تا کمبود آن‌ها را که طی سالیان دراز در اثر استفاده بشر از آن‌ها ایجاد شده است را جبران کند.

استاد دانشگاه تهران اشاره داشت که در ژاپن و آلمان تقریباً هیچ جای خالی وجود ندارد و تخریب عظیمی در محیط زیست صورت گرفته است و افزود: بر همین اساس باید سهم هر کشور در تخریب محیط زیست مشخص و هزینه آن را بپردازد و این چیزی است که اکنون در روابط کشورها وجود ندارد .

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به این‌که در تعالیم اسلامی انسان به عنوان اشرف مخلوقات معرفی شده است خاطر نشان کرد: با این شرط هم انسان نمی‌تواند به تخریب محیط‌زیست بپردازد چرا که در تعالیم اسلام محیط‌زیست مخلوق خداوند بوده و شایسته احترام است و دارای حقی است این نکته‌ای است که در توسعه پایدار مطرح شده تا کنون در جهان گنجانده نشده است.

واعظ زاده پیشنهاد طرح قانون «هزینه کربن» اذعان داشت: برای از میان برداشتن این بی‌عدالتی لازم است که دنیای صنعتی در کشورهای متفاوت قانونی را به عنوان هزینه کربن وضع کرده و هر کدام سهمی را که در تخریب محیط‌زیست دارند بپردازند.

عضو مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت چنین سهمی را قابل معامله دانست و گفت: اجرای این کار در جامعه ملل کار ساده‌ای نیست اما باید مثل روابط که بین شرکت‌ها وجود دارد چنین روابطی میان کشورها ایجاد شود، توسعه پایدار قابل تلفیق با نظریه‌های دیگر است که نباید آن را به عنوان نظریه مستقل مطرح کرد.

استاد دانشگاه تهران در تعریف جدید خود از این موضوع اظهار داشت: می‌تواند تعریف توسعه پایدار این باشد که نیازهای نسل حاضر تأمین و به احتمال نیازهای آینده کمک شود.

عضو شورای عالی و رییس مرکز پیشرفت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت چنین موضوعی را منطبق با فرهنگ ایرانی و اسلامی دانست و پیشنهاد داد: به لحاظ نظری باید برای انسان و طبیعت اصالت نسبی قائل شویم و رابطه آن را با فضای معنوی بسنجیم تا تعریفی حداقلی نباشد./9667/پ202/ن