نزدیک شدن به خدا در بهبود روان درمانی مؤثر است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، محمد حسین شریفی نیا، عضو هیأت علمی پژوهشکده حوزه و دانشگاه در سلسله نشست های درآمدی بر روان شناسی اسلامی که عصر امروز در موسسه جوانان آستان قدس برگزار شد، اظهار کرد: روان شناسی از بدو تولد و پیدایش تا کنون، فراز و نشیب های زیادی داشته است؛ بخش روان درمانی یا مشاوره از مهمترین بخش های انسانی آن به شمار می رود و درواقع نتایج روان شناسی در روان درمانی با تکنولوژی درمان مرتبط می شود.

وی با بیان این که تا کنون حدود 140سال از پیدایش روانشناسی می گذرد، افزود: در ابتدای روانشناسی نوعی فرار از بخش معنوی انسان وجود داشت و آن ها بر این عقیده بودند که این بخش، باعث افزایش تنش های روحی و روانی می شود ولی پژوهش هایی که در چند دهه اخیر در این حوزه انجام و گسترش یافت سبب شد که این تفکر که باید به این بخش معنوی در فرایند روان درمانی توجه شود تا به نتیجه رسید، به یک تفکر عمومی در بین روان شناسان تبدیل شود.

عضو هیأت علمی حوزه و دانشگاه با اشاره به این که بر اساس این تفکر عمومی، دو تحول در فضای روان شناسی شروع و رشد کرد، گفت: همه روان شناسان به این نتیجه رسیدند که رویکرد های تک مکتبی به حل مشکلات اساسی مراجعان کمک نمی کند و دیدگاه دیگر این که، انسان را فارغ از فرهنگ، ارزش ها و عقاید دینی اش، نمی توان مورد درمان قرار داد.

شریفی نیا ادامه داد: افزون بر این که سازمان بهداشت جهانی و عموم انسان شناسان به این نتیجه رسیدند که در کنار ابعاد زیستی، روان شناختی و اجتماعی باید به بعد معنوی نیز توجه شود، همه این ها سبب شد که به تدریج رویکرد یکپارچه در دنیا ایجاد شوند.

وی با بیان این که روان درمانی یکپارچه توحیدی، یک رویکرد جامع و چند وجهی است، تصریح کرد: این رویکرد با ادغام فنون رفتاری، شناختی، تحلیلی و رشدی در آموزه های توحیدی تلاش می کند با تقویت دل بستگی مراجعین به خدواند متعال در فرایند درمان، ارزش هایی را در فرد احیا نماید که توان یکپارچه سازی و انسجام بخشی به ابعاد مختلف شخصیت مراجعین را داشته باشد و بتواند او را به سوی رشد، بهبودی و تعالی سوق دهد.

عضو هیأت علمی حوزه و دانشگاه با اشاره به سوره یوسف(ع) در قرآن و داستان تعبیر خواب دو زندانی از سوی ایشان و این که در ابتدای امر آن ها را به توحید و قبول یگانگی خدا دعوت کرد، تصریح کرد: همین امر بعدها مبنای فلسفی پیدا کرد که جهان یکپارچه و از منبع واحدی ایجاد شده است و در جهان هستی نیز همه امور با هم ارتباط متقابل دارند.

شریفی نیا در ادامه گفت: در روان درمانی اگر بتوانیم ابعاد مختلف و تعارضات مراجعین را حل کنیم و به وجود وحدت یافته او را نزدیک کنیم، بخش قابل توجهی از مشکلات او را حل خواهیم کرد.

وی برای رویکرد یکپارچگی سه سطح روح، خود(نفس) و بدن را عنوان کرد، افزود: مجموع در هم تنیده روح بدن، نفس می شود و درواقع نفس انسانی که همه خطاب ها(خدا) به او صورت می گیرد در مجموع نفس انسان است که قابل تفکیک از روح نیست؛ روح پس از تکمیل انسان به او اعطا شد و این روح منشا الهی دارد یعنی افاضه شده از خداوند است پس نمی تواند بد باشد ولی جسم این گونه نیست.

عضو هیأت علمی حوزه و دانشگاه با بیان این که در نظریه یکپارچه، انسان موجودی چهار بعدی بوده که تمام اجزا آن(ابعاد زیستی، روانی، اجتماعی و روحی) در هم تنیده است و بر هم مؤثرند، همه این ها در بعد معنوی اثر می گذارند و بر عکس، بنابراین همان طور که در بین اجزا انسان یکپارچگی و در هم تنیده گی وجود دارد در درمان نیز نمی توان آن ها را از یکدیگر جدا کرد که در غیر این صورت به نتیجه نخواهد رسید.

وی ادامه داد: در رویکرد توحیدی یکپارچه، جنبه زیستی و شناختی تحلیلی، کمکی هم به شمار می روند، نه نافی یکدیگر یعنی اگر بخواهیم به یک انسان کمک کنیم باید به تمام ابعاد توجه داشته باشیم.

شریفی نیا با اشاره به این که رویکرد توحید یکپارچگی ابعاد در سطوح معرفت نیازمند در هم تنیدگی است و دارای روش های تجربی(علوم)، روش وحیانی(دین) و روش برهانی(فلسفه)است، افزود: بخش عظیمی از وجود انسان در رویکرد وحیانی است که به هیچ وجه با روش تجربی قابل وصول نیست که اگر بخواهیم در درمان حذف کنیم مثل این باشد که ابتدا و انتهای آن را قطع کردیم.

وی خاطرنشان کرد: این نگاه که انسان آغازی داشته، عالم ذر، زندگی دنیوی و پس از آن در عالم آخرت و رسیدن به هدف متعال ادامه دارد، دیدگاه انسان را عوض می کند که در رفتار، نحوه پذیرش فرد و رفتارهای خود کنترلی تاثیر می گذارد که همین در رفتار درمانی موثر است.

عضو هیأت علمی حوزه و دانشگاه چهار پیش فرض را برای دیدگاه یکپارچه توحیدی معرفی و تصریح کرد: جهان و انسان آفریده خدا است و نه محصول تصادف، آفرینش انسان و جهان هدفمند و هستی بر اساس طرح و نقشه معینی خلق شده است، انسان موجودی پویا و نه، ایستا و بر اساس حرکت جوهری همواره در حال رشد و تغییر است، نفس یا خود حاصل یکپارچگی نفس و روح است که قابل تفکیک نیستند.

شریفی نیا در ادامه گفت: مشکلات رفتاری هیچ کدام دارای علل واحد نیستند بلکه عوامل متعددی دارند؛ ایمان به خداوند و ارتباط با او که در هر زمانی میسر است، می تواند برای بهبود در روان درمانی مورد استفاده قرار گیرد.

وی به برخی از اهداف روان درمانی در رویکرد یکپارچه توحیدی اشاره و تصریح کرد: اصلاح باورها، شناخت و نگرش های معیوب و آسیب زا، شناخت توانمندی ها و استعداد های خویش و حرکت به سوی خود شکوفایی و نیز پرورش فضایل اخلاقی و نزدیک شدن به من آرمانی، معنوی و گسترش سعه وجودی و تلاش برای نزدیک شدن به خداوند متعال از جمله این اهداف هستند.

عضو هیت علمی حوزه و دانشگاه خاطر نشان کرد: رویکرد توحیدی یکپارچه این امکان که مراجعین می تواند بسیار خودش را با خدا یکپارچه ببیند و به راحتی با او ارتباط پیدا کند چرا که من فرا رونده، جهتش نزدیکی صمیمانه با خداوند است را به آن ها متذکر می شود که این باعث احیای امید در دل او می شود؛ آموزش مراحل توبه نیز برای انسانی که از خدا دور شده است باعث محبوب شدن او در نزد خدا می شود.

شریفی نیا با بیان این که بدون اعتماد به روش درمانی، آن روش اجرا نمی شود، اظهار کرد: مراجعین باید برای کاهش فشارهای روحی و روانی، دست یابی به رشد و کمال و رسیدن به خود شکوفایی، راه مشاوره و روان درمانی را انتخاب کرده و شایسته احترام و تکریم است.

وی به رابطه بین علم تجربی و علوم الهی اشاره و تصریح کرد: رابطه این دو در طول هم است؛ خداوند در قرآن، تمام آموزه ها را در جهت عبودیت به کار می برد و نیز اثبات این که اگر انسان خدا را بندگی کند به سعادت می رسد و این رابطه خدا با بنده نیز در طول هم قرار دارد.

عضو هیأت علمی حوزه و دانشگاه با یادآور شدن این که وقتی بنده احساس نزدیک تری به خدا پیدا کند به بهبود روان درمانی اش کمک می کند، افزود: همان طور که مراجعین باید به روش خود اطمینان داشته باشند، اگر درمان گر نیز عامل نباشد و باورهای الهی و معنوی را قبول نداشته باشد نخواهد توانست به مراجعین این باورها را منتقل کند و تاثیر گذار باشد./844/پ201/ح