نقش علمای بلاد به حداقل رسیده است/ متأسفانه امروز علمای بلاد وضعیت مناسبی ندارند
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام قاسم متقی‌نیا، امام جمعه موقت شهر خرم آباد است که ریأست دانشگاه آزاد اسلامی و مجمع عالی بسیج لرستان را نیز در کارنامه خود دارد. با وی گفت‌وگویی با محوریت «تعامل مردم با علما، حضور علما در جامعه و وضعیت دینی اعتقادی مردم» داشتیم که در ادامه تقدیم حضور علاقه‌مندان می‌شود؛
رساـ کمیت و کیفیت تعامل علما با مردم چگونه باید باشد؟
افتخار روحانیت شیعه این است که در طول تاریخ مردمی بوده و محل مراجعه مردم برای حل مشکلات بوده‌اند. همواره مردم برای حل مشکلات به علما مراجعه کرده و روحانیت را امین خود می‌دانسته و می‌دانند. علیرغم جوسازی‌ها و تخریب‌هایی که در طول تاریخ علیه روحانیت انجام گرفته؛ ولی روحانیت همواره جایگاه امانتداری و محلی برای رفع مشکلات مردم بوده است. علیرغم شایعه پراکنی‌هایی که در تمام مقاطع زمانی، چه پیش از قاجار و چه پس از آن بوده و اکنون نیز وجود دارد، ولی روحانیت همواره محل اعتماد مردم بوده و است.
افتخار حوزه و روحانیت شیعه در کنار، همراه و امین بودن مردم است. البته با توجه به سبک زندگی جدید و الزاماتی که زندگی ماشینی تحمیل کرده، از سوی مشکلات زندگی‌ها به گونه‌ای است که وقت کافی وجود ندارد و از سوی دیگر کمیت و کیفیت شیوه ارتباط مردم و روحانیت با یک‌دیگر فرق کرده است. در جامعه امروز، ارتباط با مردم سبک و شیوه خاص خود را می‌طلبد که امام راحل و رهبر معظم انقلاب تأکید می‌کنند: «ارتباط روحانیت با مردم شکل‌های جدیدی می‌طلبد و این زی طلبگی است که پایه‌ای از ارتباط روحانیت با مردم است.»
حال پرسش این است که آیا در شرایط فعلی جامعه، تعداد روحانیان و طلاب کافی است؟ در پاسخ باید گفت: جمعیت در هیچ صنفی مطلق نیست و در جامعه روحانیت نیز این‌گونه است. وضعیت فعلی جمعیت روحانیت از معدل مناسبی برخوردار بوده و ارتباط مردم با روحانیت نمره قبولی دارد، ولی میان وضعیت موجود با وضعیت مطلوب هنوز فاصله وجود دارد.
پرسش دیگر این است که «آیا با توجه به کشیده شدن جامعه به سمت فضای مجازی و ماهواره از نظر شما ارتباط روحانیون و مردم باید چگونه باشد؟» بنده پس از فراگیری دروس حوزوی یک دوره در قم درس زبان انگلیسی فرا گرفتم و از نظر من زبان انگلیسی ابزاری برای تعامل و ارتباط با مخاطب است. باید پذیرفت که سرعت تبادل در جهان معاصر بسیار بالا است و این می‌طلبد که در بخش‌هایی از حوزه‌های علمیه زبان‌های انگلیسی آموزش داده شود.
باید در حوزه‌های علمیه مهارت‌های لازم برای بهره‌گیری از فضای مجازی و سایبری آموزش داده شود. باید سرعت تبادل اطلاعات در جهان معاصر و انفجار بحث دهکده جهانی را درک کرد و پذیرفت. انتظار از حوزه علمیه، دانش آموختگان و تربیت شدگان حوزه علمیه بیش از وضعیت فعلی است. به عبارتی نیاز جامعه به طلاب که مسلط بر فضای مجازی است، بسیار زیاد است و حوزه علمیه نیز باید پاسخگوی این مسائل باشند.
رسا ـ برای حضور هر چه بیشتر مردم در نماز‌های جمعه و تجمع‌های انقلابی چه کاری باید کرد؟
این بحث به سه بخش تقسیم می‌شود. بخش نخست، مربوط به امام جمعه، ستاد نماز جمعه و محل برگزاری نماز است. باید تسهیلاتی برای مکان برگزاری نماز، کوتاه بودن خطبه‌ها، مفید بودن محتوای خطبه و تسهیلاتی برای ایاب و ذهاب در نظر گرفته شود. بخش دوم، به شیوه‌های اطلاع رسانی در برگزاری نماز و دعوت مؤثر است، باید در این زمینه تغییراتی داده شود. بخش سوم، ایجاد فرهنگ حضور در نماز جمعه است که باید به عنوان فرهنگ عمومی ایجاد شود. درست است که نماز ارتباط شخصی از طرف فرد و از عمق جانش تا خدا و خالق است، ولی نماز بخش اجتماعی نیز دارد. برکاتی در نماز وجود دارد که در سایه نماز جمعه و جماعت حاصل می‌شود.
ترویج فرهنگ فضیلت خواهی، عمل به توصیه قرآن و ائمه اطهار(ع) از مسائلی است که در نماز جمعه می‌توان انجام داد. باید ایجاد شبکه‌ها و کارهای گروهی برای حضور در نماز جمعه مورد توجه قرار گیرد. در کارهای همایشی گروه‌های برنامه‌ریزی، پشتیبانی و اعضای فعال حضور دارند و چه همایشی بالاتر از نماز جمعه؟ ایجاد کارهای گروهی از راه‌هایی است که می‌توان بر افزایش کمیت و کیفیت نماز جمعه بی‌افزاید.
رسا ـ علمای بلاد چه وضعیتی دارند، آیا حمایت‌های لازم از آن‌ها صورت می‌گیرد؟
علمای بلاد وضعیت مناسبی ندارد. در گذشته در هر شهر و استانی تعداد زیادی مجتهد حاکم شهر داشتیم، ولی وضعیت امروز متناسب با نیاز جامعه نیست. خلأ این مسأله مخصوص است و سبب عوارض و مشکلاتی شده که با حضور علمای بلاد مشکلات به حداقل می‌رسد. تحلیل من این است که نقش علمای بلاد به حداقل رسیده و بخشی از آن به حوزه می‌رسد که یا در تربیت و یا در ساماندهی و اعزام روحانیان به بلاد موفق نبوده است.
در مقایسه وضعیت علمای بلاد امروز نسبت به گذشته می‌بینیم که در گذشته مسائل سیاسی و اقتصادی بر وضعیت علما تأثیرگذار نبوده است. نتیجه این است که وضعیت علما نسبت به وضیعت گذشته افت پیدا کرده است.
رسا ـ برای حضور در بلاد، طلاب به چه علوم و توانایی‌هایی باید مجهز باشند؟
وضعیت جامعه نسبت به گذشته متفاوت است. تجهیز طلاب و روحانیان به مهارت‌ها و علومی که پاسخگوی نیاز روز باشد، ضروری است. طلاب افزون‌بر محتوای قرآن که اصل است، باید روانشناسی ارتباط با جوان و نوجوان را بگذرانند. طلاب باید بخش‌هایی از ارتباط جامع شناسی را ببینند. شیوه‌های ارتباط‌گیری را باید یاد بگیرند و مختصری از بحث مدیریت را بدانند. طلاب هرجا بروند با انبوهی از مخاطب روبرو هستند؛ از این‌رو گذراندن دوره مدیریتی ضروری است.
اگر به طور خلاصه بخواهم بگویم، طلاب باید تسلط نسبی بر کامپیوتر، رایانه، فضای سایبری و اینترنت داشته باشند. در کنار محتوای فقه، اصول و تفسیر؛ مهارت‌هایی همانند روانشناسی، جامعه شناسی، مدیریت و کامپیوتر را فراگیرند.
رسا ـ اکنون وضعیت دینی اعتقادی مردم در مقایسه با اوایل انقلاب چگونه است؟
اکنون وضعیت دینی عمیق‌تر شده است. معرفت، روحیه پرسش‌گری و اقناع معارف دینی بیشتر شده و باورها و اعتقادات نیز رشد قابل توجهی پیدا کرده است. انجام آیین‌ها و مراسم دینی رشد کمی و کیفی مضاعفی پیدا کرده است. اکنون می‌بینیم که پس از امامزاده‌ها و حرم ائمه اطهار(ع)، شلوغ‌ترین نماز جماعت‌ها را در دانشگاه‌ها داریم. جمعیت معتکفین نسبت به اوایل انقلاب صد برابر شده است.
در مساجد شهرها و دانشگاه‌ها جمعیت انبوه معتکفین بی سابقه است؛ بنده مستقیم با دانشجویان ارتباط داشتم و این موضوعات را شاهد بودم. به خاطر دارم یک‌بار برای نماز صبح به نمازخانه فرودگاه رفتم، در آن زمان جمعیت انبوه مسافران برای نماز می‌آمدند و چندین بار نمازخانه پر و خالی شد. علیرغم نسبت‌هایی که امروز به جوانان داده شده و می‌گویند: «آن‌ها دین گریز و دین ستیز هستند.» ولی به عقیده بنده عکس این موضوع وجود دارد و می‌گویم که عشق و علاقه جوانان برای یادگیری معارف دینی بیشتر از گذشته است.
رسا ـ روحیه استکبارستیزی در مردم چه وضعی دارد؟
در این جهت مردم جلوتر از مسؤولان هستند. گاهی اوقات مسؤولان دچار تردید و مصلحت سنجی می‌شوند، ولی مردم به عمق مسأله استکبارستیزی واقف هستند. برخی می‌گویند: عمر استکبار ستیزی به پایان رسیده و نخ نما شده است. ولی عمق استراتژیک استکبار ستیزی در عمق وجود مردم پرجوش و پرخروش است. گذشت زمان نتوانسته جنایات تاریخی را از بین ببرد.
رسا ـ سخن پایانی شما چیست؟ اگر مطلبی نیاز است مطرح کنید، بفرمایید.
راه نجات ما در بازگشت به قرآن و توصیه‌های اهل‌بیت(ع) است. ما باید بیشتر از این به سمت قرآن برویم. حضور قرآن را باید در زندگی پر رنگ کنیم. آنچه انقلاب را تهدید می‌کند فاصله گرفتن از روحیه انقلابگری است. اگر کنار بگذاریم از درون آسیب می‌بینیم. نیاز فعلی انقلاب ما ایجاد فرهنگ کار و تولید است. ما در کیفیت کار مفید مشکل داریم و در برخی سازمان‌های دولتی و ادارات کار مفید انجام نمی‌شود.
همچنین وقتی دولت‌ها تغییر می‌کند، مسؤولان به یک‌باره عوض می‌شوند که این ضربه می‌زند؛ سبب می‌شود فاصله ما با دنیا زیاد شود. در این راستا نیز خرابکاری، کم‌کاری و دوباره کاری صورت می‌گیرد و افراد باتجربه و پخته جای خود را به افراد تازه کار و بی تجربه می‌دهند و باید در این زمینه باید چاره‌ای اندیشیده شود.
/9451/403/ر