نگارگر بی‌بدیل هنر آئینی و روایتگر شور عاشورایی
هنر فرشچیان که تجلی زیبایی، معرفت و معنویت عاشورایی بود، از زبان رنگ و نقش پیام‌های عمیق فرهنگ شیعی را به جهانیان منتقل کرد و تأثیری شگرف بر دل‌های عاشقان اهل بیت (ع) نهاد.
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، درگذشت استاد محمدرضا فرشچیان، یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان نگارگری معاصر ایران و چهره‌ای برجسته در عرصه هنر آئینی، خبری تلخ و ناگوار برای جامعه هنری، فرهنگی و دینی کشور بود. استادی که سال‌ها با خلق آثاری بی‌نظیر و ماندگار جلوه‌های ناب هنر ایرانی - اسلامی را در قالب نگارگری و نقاشی آئینی به نمایش گذاشت و در دل تاریخ و فرهنگ این سرزمین نشانی جاودانه از عشق و معرفت دینی به جای گذاشت.
هنر نگارگری ایرانی ریشه در فرهنگ و تمدن دیرینه این سرزمین دارد و هنرمندانی چون استاد فرشچیان توانستند این هنر را به سوی مضامین عمیق دینی و آئینی هدایت کنند. او در مسیر خلق آثارش به سراغ موضوعات بزرگ و محوری فرهنگ شیعی رفت و با تلفیق ظرافت نگارگری اصیل ایرانی و رنگ‌آمیزی‌های ویژه تصویری زنده و روح‌دار از مفاهیمی همچون عاشورا، اهل بیت (ع)، مظلومیت امام حسین (ع) و پیام‌های والای قیام کربلا را به مخاطبان عرضه کرد.
آثار استاد فرشچیان نه‌تنها جلوه‌های هنری داشتند بلکه حامل پیام‌های عمیق دینی و فرهنگی بودند؛ پیام‌هایی که از زبان رنگ‌ها، خطوط، چهره‌ها و حالات شخصیت‌ها، مفاهیم والای ایثار، وفاداری، مظلومیت و معنویت را به مخاطب منتقل می‌کردند و به‌راستی روح هنر آئینی را در قالب تصویری به نمایش می‌گذاشتند.
تأثیر عمیق هنر فرشچیان از زبان رهبر معظم انقلاب اسلامی
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانی ماندگار تاثیر عمیق هنر استاد فرشچیان را چنین توصیف کرده‌اند:
«من هر وقت تابلوی آقای فرشچیان را که خود ایشان چند سال قبل به من داده نگاه کرده‌ام، گریه کرده‌ام؛ با این‌که من سینه‌ام پُر است از روضه‌های صبح عاشورا و عصر عاشورا. چه کسی بیشتر از ماها می‌داند که در این‌باره چه نوشته‌اند و چه خوانده‌اند و چه گفته‌اند؟
می‌گویند آدم‌هایی که اهل این چیزها هستند، خودشان گریه نمی‌کنند؛ ولی ما درعین‌حال که این همه روضه بلدیم، آقای فرشچیان دارد روضه‌یی می‌خواند که ماها را می‌گریاند. این چه هنر پُرفایده و پُرمغز و پُرمعنایی است که یک‌نفر هنرمند می‌تواند این حالت را به وجود بیاورد؟» (۱۳۷۲/۰۶/۱۰)
این کلام گهربار گواه بر عمق تاثیرگذاری هنر استاد فرشچیان است؛ هنری که حتی مردان بزرگ و آشنا به روضه‌های عاشورایی را به اشک وامی‌دارد. این تأثیرگذاری نشان‌دهنده ظرفیت بالای هنر در انتقال مفاهیم عمیق انسانی و دینی و قدرت بی‌بدیل هنرمند در به تصویر کشیدن حقیقت عاشورا و جان‌بخشی به آن است.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آثار فرشچیان پرداخت دقیق و پر احساس او به واقعه عاشورا بود. تابلوی معروف «عصر عاشورا» که مورد اشاره رهبر معظم انقلاب است، تصویری عمیق و پرمعنا از آن لحظات جان‌سوز است که تماشاگر را به درون واقعه می‌کشاند و غم و اندوه و عظمت ایثار امام حسین (ع) و یارانش را به صورت ملموس و تاثیرگذار به مخاطب منتقل می‌کند.
این تابلو و دیگر آثار مشابه استاد صرفاً یک تصویر ساده نیستند؛ بلکه روضه‌هایی مصور و زبان بصری حقیقت‌اند که مخاطب را با خود همراه کرده و حس هم‌ذات‌پنداری، دلتنگی و اشک را در او بیدار می‌کنند. فرشچیان توانسته است با استفاده از رنگ‌ها، ترکیب‌بندی‌ها و جزییات ظریف فضایی ایجاد کند که هر بیننده‌ای فارغ از پیش‌زمینه هنری و دینی آن را احساس و درک کند.
هنر به مثابه زبان وحدت‌بخش فرهنگ و ایمان
استاد فرشچیان با هنر خود نه تنها یک هنرمند نگارگر بلکه مبلغی هنرمند و فرهنگی بود که توانست با خلق آثارش مرزهای زمانی و مکانی را درنوردد و پیام‌های والای اسلام و عاشورا را به نسل‌های مختلف منتقل کند. او هنری خلق کرد که می‌توانست در میان مردم عادی، اهل هنر و حتی صاحب‌نظران دینی ارتباطی عمیق برقرار کند.
این هنر عامل پیوند میان هنر و ایمان، میان تاریخ و حال، میان انسان و خدا بود. از این رو آثار او جایگاهی ویژه در هنر معاصر ایران و همچنین در گستره هنرهای دینی جهان دارند.
محمود فرشچیان با بیش از نیم قرن فعالیت هنری بیش از آنکه صرفاً یک نقاش یا نگارگر باشد به عنوان مبدع سبک نوینی در نگارگری معاصر شناخته می‌شود که به آن «نگارگری مدرن» یا «نگارگری اسلامی - ایرانی» نیز گفته شده است. وی با تلفیق سنت‌های کهن نگارگری و تکنیک‌های مدرن نقاشی، هنر سنتی را به زبان امروز تبدیل کرد و به شکلی نوین و تاثیرگذار آن را به جهانیان معرفی نمود.
فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و خلق آثار ماندگار در موزه‌ها و مجموعه‌های هنری داخلی و خارجی همچنین حضور در نمایشگاه‌های متعدد ملی و بین‌المللی، جایگاه استاد را به عنوان یکی از مفاخر هنر معاصر ایران تثبیت کرده است.
ارزش والای هنر آئینی در بازنمایی فرهنگ عاشورایی
نگارگری آئینی و هنر مذهبی در ایران همواره نقش مهمی در حفظ، ترویج و انتقال مفاهیم دینی داشته است. این هنر علاوه بر ارزش‌های بصری و زیبایی‌شناسی حامل معانی و پیام‌هایی است که به زندگی معنوی انسان‌ها جهت می‌دهد.
استاد فرشچیان در این مسیر همواره کوشید تا هنر را به بُعدی فراتر از زیبایی صرف برساند و آن را به ابزاری برای آموزش، تربیت و تعمیق باورهای دینی تبدیل کند. او با دقت و ظرافت هر نقش و رنگ را به گونه‌ای به کار برد که روایتگر داستانی از فرهنگ عاشورایی باشد و مخاطب را به تعمق و تأمل در آن دعوت کند.
درگذشت استاد محمدرضا فرشچیان فقدانی بزرگ برای جامعه هنری و دینی کشور است، اما آثار و میراث فرهنگی او همچنان زنده و جاری است و الهام‌بخش هنرمندان و عاشقان فرهنگ دینی خواهد بود.
هنر استاد همچون چراغی فروزان، راهنمای نسل‌های آینده خواهد بود تا همواره در مسیر خلق هنر متعهد و معنوی گام بردارند و فرهنگ غنی عاشورایی را به نسل‌های بعدی منتقل کنند.
نتیجه‌گیری
استاد محمدرضا فرشچیان با هنری متعهد و پرمعنا توانست به زبان تصویر، شور عاشورایی را به جهانیان نشان دهد و نقشی ماندگار در هنر دینی معاصر ایران ایفا کند. سخنان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گواهی بر این حقیقت است که هنر فرشچیان بیش از هر روضه و سخن دل‌های عاشقان اهل بیت (ع) را به درد آورده و اشک‌های مهر و معرفت را جاری ساخته است.
این هنرمند بزرگ میراثی ارزشمند از نگارگری آئینی به یادگار گذاشت که چراغ راهی برای همه هنرمندان و دلباختگان فرهنگ اسلامی خواهد بود. یادش گرامی و راهش پررهرو باد.
ارسال نظرات