نامه امام به گورباچف نماد وحدت سیاست و عرفان در بینش اصیل اسلامی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز، جابری انصاری، سخنگوی وزارت امور خارجه امروز در همایش بزرگداشت شیخ محمود شبستری که در شهرستان شبستر برگزار شد، اظهار داشت: از پرسش های بنیادین و تاریخی در ساحت عرفان، نسبت و رابطه «عرفان و سیاست» است، آیا عرفان که از مقوله معناگرائی، جذبه و سلوک است و با درون گرایی و دنیا گریزی ارتباط نزدیک دارد با سیاست که پدیده‌ای بیرونی است و مرتبط با اجتماع، منافع مادی و معیشت زمینی، قابل اجتماع هستند یا خیر؟ و اگر ارتباطی وجود دارد از چه نوعی است. 

وی با طرح این سؤال که آیا می توان مبادی عرفانی را در سیاست خارجی که از مقوله نبرد برای منافع این جهانی است، به کار بست و به هدف هم رسید؟ گفت: تاثیر عرفان بر سیاست امری مسلم است، گرچه بعضی آن را در حد گوشه نشینی و ارشاد پادشاه محدود کرده اند و یا آن را صرفا کشف و شهودی دانسته اند اما عرفان دیگری هم بوده که باعث حرکت و جوشش است و آن عرفانی است که پیامبر اسلام و امیرالمومنین علیهم السلام نمونه و الگوی بارز آن هستند.

جابری انصاری افزود: دستورات الهی در قرآن کریم، سنت و سیره پیامبر اعظم(ص) و عترت طاهرین(ع) در عرفان اصیل اسلامی و سلوک آنها در تشکیل حکومت و ارائه دستوراتی برای ایجاد نظم و عدالت اجتماعی، تمسک به معنویت و مدیریت، سیر من الخلق الی الحق و سیر من الحق الی الخلق بالحق، داشتن درد خدا و خلق، نشان میدهد درون گرایی و برون گرایی در اندیشه عرفانی اسلام با هم مرتبط هستند.

سخنگوی وزارت امور خارجه ادامه داد: در مکتب فکری که منادی امروز آن امام خمینی علیه الرحمه است، مانعه الجمع دیدن سلوک و سیاست با هم ناشی از سوء فهم هر کدام از عرفان و سیاست است. ایشان می فرماید: رسول خدایی که سالهای طولانی در سلوک بوده است، وقتی که فرصت پیدا کرد یک حکومت سیاسی ایجاد کرد، برای اینکه عدالت ایجاد شود. در تفکر اسلامی، سیاست متعالی می شود و از زمین به آسمان می‌رود نه آنکه عرفان زمینی شود و گرفتار منافع مادی.

وی نامه حضرت امام خمینی(ره) به گورباچف را نماد وحدت سیاست و عرفان در بینش اصیل اسلامی و تاثیر این رویکرد بر مشی سیاست خارجی حاکم اسلامی دانست و گفت: نامه امام کاملا بار سیاسی دارد و پس از خبر دادن از بن بست کمونیسم و نفی راه غرب، به خدا پرستی و اسلام دعوت کرده و از میان متفکرین اسلامی به مطالعه آرای محی الدین عربی، بنیانگذار عرفان نظری دعوت کرد.

جابری تصریح کرد: شاید زود هنگام باشد که درباره سیاست خارجی استعلایی سخن بگوییم اما آمیختن عرفان عملی با سیاست خارجی نتیجه اش باید چنین چیزی باشد. عرفان عملی به این ترتیب برای حوزه سیاست خارجی و جامعه جهانی با محوریت دعوت الی الحق، پیامهای متعالی و ارزش محور دارد.

وی با اشاره به دیگر روابط سیاست و عرفان در عصر حاضر افزود: اهداف و رویکرد سیاست و سیاست خارجی اگر با این نحله از عرفان تعریف شود، غایت آن سعادت جامعه بشری می شود. کشتارها و نبردهای امروز جهان به این دلیل است که عرفان جایگاه واقعی خود را در سیاست ندارد.

جابری انصاری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به کتاب گلشن راز اثر شیخ محمود شبستری افزود: گلشن راز کتابی است که بزرگان زیادی توصیه به خواندن آن کرده اند و آنرا مقدمه ای جامع و عمیق بر مبانی نظری "عرفان جهانی" دانسته اند. شبستری از این منظر بر عرفان جهانی حق دارد. گلشن راز به زبانهای مختلف ترجمه شده و مخاطبان بین المللی دارد و از مرزهای ایران فراتر رفته است.

وی افزود: سیاست خارجی نمی تواند خارج از بستر اجتماعی و تاریخی اقدام و عمل کند و در مورد ایران ما، این بستر یک برساخته کهن است که با مشارکت شخصیت های برجسته این تمدن بزرگ آفریده شده است. اگر تخریب تصویر ایران تا امروز کار دشواری برای کنشگران خارجی بوده، نتیجه تاثیرات فراوان فکر، دانش، بینش و روح ایرانی و ارج و قرب بین المللی تمدن ایرانی است که آن‌را وامدار زحمات بزرگان، اندیشمندان و عرفای خود هستیم.

جابری انصاری با بیان این‌که غایت اهداف دیپلماسی عمومی ایجاد احترام و پرستیژ است و عرفان ایرانی بخش مهمی از احترام ایران در خارج از مرزهایش را ساخته است، گفت: عرفان ایرانی به دنبال ایجاد الگوی انسان کامل است، سوال شبستری و سایر عرفای ما این است که انسان کامل کیست و چه مشخصاتی دارد و شناخت شناسی او چه تفاوتی با شناخت شناسی دیگران دارد. 

وی با اشاره به نقطه افتراق سیاست خارجی متعالی از سیاست خارجی عرفی گفت: اگر هدف متعالی باشد، معنای منافع هم عوض خواهد شد و رقابت و خصومت جای خود را به تعامل و گفت‌وگو خواهد داد زیرا منافع در حیطه عالی تری تعریف می شود که رقابت در آن راه ندارد.

این مسؤول وزارت خارجه تصریح کرد: نقطه فصل سیاست خارجی ایران از سایر کنشگران بین المللی تکیه بر همین مکتب فکری اصیل است که ارزش هایی نظیر کمال گرایی، اخلاق محوری و مبارزه با ظلم اساس آن را تشکیل می دهد. نقطه تمایز و فصل بین سیاست مبتنی بر عرفان و سیاست مبتنی بر قدرت طلبی، همین اخلاق و عرفان است.

وی خاطرنشان کرد: عارف پیش از هر چیز و بیش از هر چیز یک متخلق است و غایت او دستیابی به اخلاق حمیده در سطوح فردی و اجتماعی است. برای او اجتماع بشری محدود به مرزهای جغرافیائی نمی شود و انسان در هر جای زمین مخاطب پیام او است. اگر این اخلاق گرائی عرفانی محور سیاست خارجی باشد، موجب تفاوت رفتارها می شود.

جاربری انصاری افزود: این اخلاق است که باعث می شود دست سیاستمدار ایرانی برای اقدامات غیر انسانی ولو در خارج مرزها بسته شود و در پاسخ به موشکباران شهرهایش توسط عراق و یا استفاده از سلاح شیمیائی، نتواند مقابله به مثل کند، به تسلیحات کشتار جمعی نه بگوید، به تعهدات بین المللی اش در سخت ترین شرایط و علیرغم همه فشارها و تحریم ها پایبند باقی ماند و در مقابل ظلم و ستم مقاومت کند.

وی یادآور شد: سیاسیونی که اصولا و در عمل به هیچ یک از معیارهای متعالی پایبند نبوده و دائم در حال جنگ و خونریزی هستند، مفاهیم اخلاقی و عرفانی را در قالب هایی نظیر حقوق بشر و مبارزه با تروریسم، به عنوان ابزار پنهان سازی اهداف و سرپوش گذاری بر رفتار خود انتخاب کرده اند و با تمسک به این ارزش های شریف مدعی کشورهایی شده اند که خود بنیان گذار و مروج اخلاق گرایی اصیل و متعالی هستند.

جابری انصاری تصریح کرد: عرفان اسلامی قرنهاست محیط سیاسی ایران را تحت تاثیر قرار داده و این تاثیر امروز بیش از پیش مشهود است. سیاستمدار ایرانی حتی اگر بخواهد نمی تواند فارغ از ارزش های اخلاقی گامی بردارد و اگر چنین کند اجر و قرب خود را در پیشگاه ملت ایران از دست خواهد داد. غالب ایرانیان اگر سفاک و خونریز نیستند نتیجه حضور و تاثیر شخصیت های برجسته عرفانی ماست که اندیشه و رفتار سیاسی ایرانیان را شکل داده اند./935/پ202/ج