دوبله شخصیت امام خمینی توفیقی برایم بود

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از فارس، شاید به دلیل جاودانگی صدا در ذهن و حافظه مخاطب، صدای برخی از شخصیت‌های تاریخی از دیدن چهره و نوع بازی بازیگرانشان مهمتر باشد. یکی دیگر از عناصری که «معمای شاه» به آنها پرداخته است،‌ نوع صدا و شبیه سازی آن به صدای حقیقی شخصیت‌های اصلی آن است. صدای امام خمینی (ره)، محمدرضا پهلوی، مقام معظم رهبری، شهید مطهری، دکتر شریعتی، آیت الله هاشمی رفسنجانی همگی حاصل تلاش بیژن علی محمدی است که با توانایی خود سعی کرده هر کدام از این صداها را شبیه به شخصیت حقیقی آنها دوبله کند. «بیژن علیمحمدی» در فیلم‌ و سریال‌های بسیاری نظیر مسافر ری، شیخ بهایی و ... به عنوان دوبلور حضور داشته است.

ورود شما به حیطه دوبله چطور شکل گرفت؟

- از کودکی به مقوله صدا و سینما علاقه داشتم و در همان دوران دبیرستان اگر کسی از من سوالی درباره شغلم در آینده می‌پرسید، فوری می‌گفتم دوست دارم تا در حیطه سینما کار کنم. اما بعد از انقلاب شرایط طوری شد که از سینما فاصله گرفتم. تا اینکه در سال 63 آزمونی از بچه‌های علاقه‌مند به هنر دوبله برای ورود به این عرصه گرفته شد و بعد از تغییراتی که در واحد دوبلاژ صورت گرفته بود، از 1000 شرکت کننده تست اولیه انجام شد. بعد از آن این تعداد به 110 نفر و در پایان به 30 نفر رسید که از آن روز تا الان به ما گروه‌های 63 ای می‌گویند. اصغر همت، شوکت حجت، آقای آشتیانی پور و سمسامی و ... از اعضای این گروه بودند. این دوره اولین دوره‌ای بود که سازمان صدا و سیما برای دوبلاژ برگزار می‌کرد و کلاس‌هایمان در آمفی تئاتر ساختمان تولید و با حضور اساتید بزرگی برگزار شد.

بعد از آن کارمند رسمی صدا و سیما شدید؟

- در آن زمان سازمان صدا و سیما از ما تعهد گرفت تا سه سال برای سازمان کار کنیم و در کنار آن در سایر نهادها هم کار می‌کردیم. اما زمانیکه کارمان زیاد شد دیدیم که دیگر نمی‌توانیم دو شغله بمانیم. من نیز از سال 71 همه کارهایم را رها کردم و به طور مجزا به دوبله پرداختم، اما بعد از مدتی در سال 80 توانایی که در خودم می‌دیدم در مدیران دوبلاژ هم باور پذیر شد.

اولین کاری که دوبله کردید چه کاری بود؟ و به جای کدام شخصیت دوبله کردید؟

- یادم است اولین بار قرار بود تا در سریالی به جای جهانگیر فروهر صحبت کنم، اما مدیر دوبلاژ آن زمان به من اعتماد نداشت و دوبله این کار را به فرد دیگری سپرد. بعد از آن اولین سریال درباره شاه، ساخته شد به نام «شاه چراغ» که آقای معزی هم تهیه کننده آن بود. قبل از آن یکی دیگر از دوستان پیشکسوت دوبله شاه را انجام می‌داد که صدایش هم زیاد شبیه به شاه نبود، اما بعد از آن که اعتمادها به سمتم جلب شد، نقش اول شاه را که رضا بنفشه خواه بازی کرده بود را من گفتم. در ادامه شهید مطهری را در سریالی دیگر دوبله کردم که محمود عزیزی آن را بازی می‌کرد. چندی بعد نیز صدای روح الله مفیدی در سریال سقة الاسلام و همچنین علیرضا داوود نژاد را دقیقا شبیه به خودشان شبیه سازی کرده و حرف زدم.

در تمام این سالها برای دوبله هر شخصیتی چقدر مطالعه و تحقیق داشتید؟

- شاید برایتان جالب باشد بدانید، سال 57 و لحظه‌ای که امام (ره) در پاریس بودند، اولین کاست‌هایی که به ایران آمد را گرفتم و از همان زمان رویشان کار کردم. همچنین این موضوع در مورد شهید مطهری هم مصداق دارد. به دلیل علاقه شخصی‌ زیادی که به ایشان داشتم، تمامی سخنرانی‌هایشان را حفظ کردم و الان هم در خاطرم دارم.

تفاوت تقلید صدا با شبیه سازی در چیست؟

- تقلید صدا و خلاقیت دو موضوع متفاوت از یکدیگر است. در بخش خلاقیت، شما صرفا تقلید نمی‌کنید و تقلید خلاقانه به این معنی است که کاراکتر در اختیارتان است و می‌توانید ساعت‌ها و در موقعیت‌های مختلف به جای شخصیتی حرف بزنید. برای مثال ما هیچ وقت دعوای محمدرضا شاه را نشنیدیم و حتی اینکه امام خمینی (ره) در منزل چطور صحبت می‌کنند را هیچکدام از نزدیک ندیدیم، اما با استفاده از خلاقیت در دوبله می‌توان به همه اینها دست پیدا کرد.

از ورودتان به «معمای شاه» بگویید.

- 5 سال قبل محمدرضا ورزی سریالی به نام «پدرخوانده» ساخت و من در آنجا دوبله شخصیت‌های شاه، هویدا و ازهاری را به عهده داشتم. این شروع آشنایی من با ورزی بود و به محض اینکه ساخت «معمای شاه قطعی شد، از من دعوت به همکاری کرد.

شما با بازیگران نقش‌هایی که به جای آنها صحبت می‌کردید، ارتباطی داشتید؟

- متاسفانه با هیچ کدام از بازیگران این سریال ارتباطی نداشتم و فقط به برخی از آنها نکاتی را گفتم چراکه شاید درست نبود و آنها ناراحت می‌شدند. برای مثال به بازیگر نقش شهید مطهری گفتم که ایشان با طمانینه صحبت می‌کردند، اگر می‌خواهید روی این موضوع کار کنید یا اینکه به بازیگر نقش آیت الله هاشمی رفسنجانی گفتم که او با مکث صحبت می‌کرد. همچنین آقای هاشمی رفسنجانی در صحبت کردنشان مکث‌هایی داشت و اگر بازیگر این را رعایت نمی‌کرد طبیعتا من هم نمی‌توانستم آن را درست بگویم. اگر توجه کرده باشید بازیگر نقش او این ویژگی‌ها را نداشت و در بخش‌هایی من باید تسلیم بازی بازیگر می‌شدم.

در ابتدا بازیگران انتخاب شدند یا دوبلورها؟

- از همان اول دوبلورها را انتخاب کردند و بعد بازیگران انتخاب شدند. به ترتیب دوبلور امام و شاه انتخاب شد و مابقی کاراکترها اضافه شدند. معتقدم پشت این کار باید عشق، اندیشه و سوادی خاص باشد. صدای امام خمینی (ره) برای من دو بعد داشت: دوبله و شبیه سازی آن و در وهله دوم حفظ شآن این مرد بزرگ. معتقدم زمانیکه می‌خواهید به جای این شخصیت‌ها دوبله کنید باید اعتبار و بار معنایی را به بازی بازیگر بدهید.

تمامی تصاویر مربوط به تست گریم در این سریال با صاحبان اصلی‌اش هماهنگ شده بود. این موضوع در مورد صداها هم تکرار شد؟

- بله، قبل از اینکه سریال روی آنتن برود، تمامی صداها را با صاحبان اصلی و خانواده‌های این افراد هماهنگ می‌کردیم تا مورد تائیدشان باشد. صدای بازیگر نقش امام خمینی (ره) به تائید خانواده‌شان، رئیس سازمان صدا و سیما و ... رسید. همینطور صدای دوبله شده رهبر معظم انقلاب به تائید بیت رهبری رسید. یادم است حتی جمله‌ای از صحبت‌های رهبر معظم انقلاب و بازی‌شان توسط بیت رهبری تائید شد. جمله‌ای که من در این سریال به جای رهبر معظم انقلاب گفتم دقیقا همان جمله‌ای بود که خودشان گفته بودند. حتی بعد از ضبط، در مجمع تشخیص مصلحت نظام خدمت آقای رفسنجانی رفتیم که ایشان نیز متوجه نشدند که من صدایشان را گفتم.

فکر نمی‌کردید حضور چشمگیر شما در این سریال ممکن بود به کلیت دوبله‌ها ضربه بزند؟

- اولا که دوبلوری را نداشتیم که بتواند همه این صداها را دقیقا شبیه به شخصیت اصلی بگوید. بعد هم شما هر کدام از این صداها را به تنهایی گوش دهید نمی‌توانید از جنس صدایی که من ایفا کردم ایرادی بگیرید. اگر هر کدام از این افراد را به تنهایی در سریالی مجزا دوبله می‌کردم، هیچ فردی ایرادی نمی‌گرفت. منتهی به این دلیل که در معمای شاه چند صدا را با هم می‌گویم مخاطب ته صدایم را متوجه شده است و معتقدم این موضوع در نوع دوبله و شبیه سازی مشکلی ایجاد نمی‌کند. اگر می‌خواستم همه شخصیت‌های این سریال را با هم بگویم این شائبه برای مخاطب بوجود می‌آمد که فرد انحصار طلبی هستم و بر همین اساس نیز قرار بود دوبله آیت الله طالقانی را هم بگویم که به همین دلیل نشد. صدای دکتر شریعتی چون زیرتر از من است فقط حالت‌هایش را در صدایم اجرا کردم.

بیان جمله‌های امام خمینی (ره) بسیار سخت است، چطور توانستید از آن عبور کنید؟

- بله، بیان جملات امام از نظر رعایت فعل و فاعل بسیار سخت است. همچنین موضوع سخت‌تر این بود که باید دقیقا عین لهجه ایشان را بدون اینکه مخاطب احساس تقلید کند، بیان می‌کردم. در این سریال یکی از سخت‌ترین خطبه‌های امام (ره) را که حدود هفت صفحه دیالوگ بود را گفتم که یکی از دشوارترین سکانس‌هایم بود و این توفیق نصیبم شد تا بتوانم جای این شخصیت صحبت کنم، اما یکبار در حین اجرایش صدایم گرفت.

برای اینکه بتوانید صدای هر شخصیتی را دقیقا شبیه به خودش بگوئید، چقدر تحقیق کردید؟

- برای برخی از این افراد که واقعا نیاز به تحقیق داشتم، به اینترنت مراجعه کرده و تمرین می‌کردم. چراکه اغلب این شخصیت‌ها را خودم از نزدیک دیده بوده و در آن دوران حضور داشتم.

چه مدتی مشغول ضبط دوبله این سریال بودید؟

- حدود 3 ماه مشغول ضبط دوبله «معمای شاه» بودم. بخش‌هایی از این سریال در سال گذشته دوبله شد، اما به صورت روتین از 3 ماه قبل دوباره آغاز شد و به دلیل وجود اصلاحیه و اینکه باید تائید نهایی می‌شد، باید این اصلاحیه‌ها را اعمال میکردیم.

جایگاه این سریال در کارنامه کاری شما؟

- بعد از چهل سال تقلید صدا در «معمای شاه» کلاسی دیگر از تجربه برایم باز شد. خیلی پخته تر شدم چراکه چندین نفر روی کارم نظارت می‌کردند و در حال حاضر اگر کارهای جدیدتر پیشنهاد شود مطمئنا بهتر می‌توانم کار کنم./1325//102/خ