۲۵ بهمن ۱۳۹۵ - ۱۴:۳۴
کد خبر: ۴۸۰۷۱۱
نقدی بر نگاه دولت به حوزه؛

تدبیر خاص دولت برای حوزه­‌های علمیه/ بزرگنمایی رابطه برای القای حس رضایت

انتشار هماهنگ و پرحجم اخبار دیدار نمایندگان دولت با مراجع عظام تقلید با بزرگنمایی حمایت و تقدیر ایشان در این دولت در رسانه‌های داخلی طی 3 سال گذشته سند موجه و محکمی است که حکایت از تلاش مجدانه دولت برای پمپاژ و القای «رضایت» مراجع از دولت فعلی دارد.
حوزه علمیه

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از فارس، در اخبار آمده است که «مرکز ارتباطات دولت و روحانیت» در راستای «اطلاع ­رسانی از دستاوردهای دولت تدبیر و امید در حوزه فناوری‌های زیربنایی و استراتژیک»، گروهی از اساتید و چهره­ های حوزوی را جهت بازدید به منطقه ویژه پارس جنوبی(عسلویه) اعزام کرده است؛ هر چند که برخی برگزاری چنین برنامه­هایی در آستانه انتخابات را شروع زودهنگام تبلیغات انتخاباتی ارزیابی کرده و نسبت بدان هشدار می­دهند، لیکن توجه به موضوعی مهمتر و کلان­تر با عنوان «نگاه دولت به حوزه و حوزیان» در این شرایط لازم و ضروری به نظر می­رسد.

شواهد و قرآئن موجود نشان می­دهد که حوزه علمیه در نگاه دولت- به بیانی دیگر در نگاه عناصر تصمیم­ساز دولت در این موضوع- در 4 دسته کلی قابل تصویر و ارزیابی می­باشد؛ 1- بیوت مراجع عظام تقلید و برخی علمای بلاد، 2- مراکز رسمی و موثر حوزه­های علمیه(شورایعالی حوزه و جامعه مدرسین)، 3- نخبگان حوزوی(اساتید و مدرسین سطوح عالی) 4- بدنه طلاب.

بررسی روند 3 سال و نیم گذشته نیز به خوبی نشان می­‌دهد که برنامه و اهداف این دولت در قبال هر یک از این اقشار 4 گانه چه بوده و نسبت بدان­ها چه کرده است؛ چه آنکه کاملاً محرز است که این دولت با توجه به «روحانی» بودن رئیس جمهور و همچنین نمایش و تثبیت تفاوت خود با دولت و رئیس جمهور قبل، از ابتدا عمده برنامه خویش در لایه نخست، یعنی مراجع عظام تقلید و علمای بلاد را بر استفاده حداکثری از همین شکاف پیش آمده بین «دولت قبل» و «بیوت مراجع عظام تقلید» و برخی «بزرگان حوزوی» متمرکز ساخته بود. فلذا از همان آغاز کار و بعد از پیروزی در انتخابات 92 با برگزاری دیدارهای مکرر با علمای بلاد در اقصی نقاط کشور، اعزام متعدد نماینده به شهر مقدس قم، ارائه گزارش هدفمند به «مراجع» و البته مدیریت رسانه­ای بازتاب­های این ملاقات­ها و حتی در برخی موارد سانسور توصیه­‌های مهم و اساسی مراجع عظام تقلید به دولت، سعی در تلطیف فضا و همچنین جلب رضایت رأس هرم حوزوی کشور نموده است.

انتشار هماهنگ و پرحجم اخبار دیدار نمایندگان دولت با مراجع عظام تقلید با بزرگنمایی حمایت و تقدیر ایشان در این دولت در رسانه‌های داخلی طی 3 سال گذشته سند موجه و محکمی در این زمینه است که در بطن خود، تلاش مجدانه دولت برای پمپاژ و القای «رضایت» مراجع از دولت و حمایت ایشان از این روند به افکار عمومی جامعه را محفوظ دارد.

اما در لایه دوم، یعنی مراکز رسمی و موثر حوزه که به صورت اخص شامل شورایعالی حوزه­های علمیه کشور و همچنین جامعه مدرسین حوزه علمیه قم می­شود، سایت و برنامه این دولت را می­توان «سکوت» قلمداد کرد؛ چه آنکه این شورای عالی حوزه­های علمیه اساساً ورودی به حوزه­های سیاسی نداشته و تمرکز جدی بر مباحث درون حوزوی دارد.

از سوی دیگر جامعه مدرسین نیز با وجود عدم حمایت انتخاباتی از آقای «روحانی» در سال­ 92، در انتخابات خبرگان بنا بر ملاحظاتی نام وی را در فهرست خبرگانی خویش قرار داد تا به نوعی، سیاست صریح و شفافی در قبال حمایت یا مخالفت با این دولت و رئیس جمهور نداشته باشد. در واقع می­توان چنین گفت که جامعه مدرسین با وجود عدم حمایت انتخاباتی در سال 92، طی 3 سال گذشته در نقش منتقد منصف و دلسوزی بوده که در چند مورد انتقادات جدی به دولت ارائه کرده است. در این شرایط دولت نیز «سکوت» و نوعی «بی­‌تفاوتی» در قبال این مراکز را در دستور کار غیررسمی خویش قرار داده و تعامل حداقلی با این مجموعه­‌ها را پیگیری کرده است.

بررسی­‌های موجود نشان می­دهد که یکی از مهمترین بخش­های حوزه برای این دولت، لایه نخبگانی آن بوده است؛ جایی که تعداد قابل توجهی از اساتید و مدرسین را در خود جای داده و برخی شواهد نشان می­دهد که تلاش­های زیادی برای سازماندهی و بهره­برداری از این ظرفیت طی 3 سال گذشته صورت گرفته است.

ذکر این نکته ضروری به نظر می‌­رسد که اندکی مداقه در این بخش نشان می­دهد که از سال­ها قبل­تر، برنامه­‌ریزی جدی برای ایجاد و بهره­برداری از این ظرفیت انجام شده بود؛ جایی که در آخرین­های روزهای دولت اصلاحات، یکی از تئورئیسن­های آن جریان در مقاله‌­ای با عنوان «اصلاحات مرد، زنده باد اصلاحات!»، «اصلاحات دینی» را مقدمه، زمینه و بستر سایر پروژه­های اصلاحات در ایران دانسته و اهداف، اصول و مبانی آن را در مواردی چون «غالب نمودن گفتمان نواندیشی در حوزه­های علمیه»، «اجتماعی نمودن موضوع اصلاحات دینی»، « گسترش رویکرد جامعه­شناسانه به دین»، «ایجاد پیوند با جریان سنتی دینی در راستای وحدت تاکتیکی در برابر حاکمیت»، «پیگیری موضوع ثبات واضعان نظریه اصلاحات دینی در قدرت»، «تشکیل شورای فقاهت، فتوای واحد و در نهایت شورای رهبری» و... تئوریزه نموده و متاسفانه ثمرات آن را در سال­های اخیر، به روشنی می­توان در مواضع و نظرات برخی اساتید حوزوی همسو با دولت که نقشی جزء ارائه توجیه و تفسیرهای دینی و تاریخی برای عملکرد دولت- به خصوص در حوزه سیاست خارجی و مذاکره و تعامل با دشمن- دارند، مشاهد کرد.

به هر روی، آنچه روشن و مبرهن می­‌نماید آن است که دولت حاکم از این بستر بیشتر بهره را برده و در مقابل، در بستر ایجاد شده از سال 92 به این سو، این جریان محدود حوزوی نیز بیشترین بهره را برده و با شدت و حدت بیشتری در پی توسعه کمی و کیفی خویش و همفکرانش بوده است.

در این حوزه باید اشاره کرده که با وجود حضور و فعالیت تعداد قابل توجهی از اساتید و مدرسین انقلابی و دلسوز برای نظام و انقلاب در سراسر کشور، تمرکز خاص دولت بر چند مرکز و موسسه خاص معطوف بوده و بیشترین امتیازات نیز در قبال حمایت تئوریک و حوزوی، نصیب همین اقلیت شده است که اشاره ابتدای نوشته نیز در همین راستا قابل ارزیابی می­باشد.

بر اساس این گزارش، بدنه حوزه­‌های علمیه برخلاف برخی پروپاگاندای رسانه­ای همراهی و همسویی چندانی با دولت یازدهم نداشته و در مقابل دولت نیز برنامه خاصی برای این بخش طی 3 سال گذشته نداشته است. اما نکته قابل توجه آن است که ابزارهای رسانه­های قوی دولت، با برجسته­‌سازی برخی اخبار خاص به خصوص پیرامون تعامل 2 لایه «مراجع» و «نخبگان» حوزوی در افکار عمومی و القای همسویی شاخصین حوزه با این دولت، مطالبات و مواضع بدنه حوزوی کشور را کم­ارزش جلوه داده و تلاش می­کند با نادیده انگاشتن این مطالبات، فضای حوزوی کشور را با خود همراه و موافق نمایش دهد. در همین راستا می­توان به مصاحبه چند هفته قبل آقای «محسن غرویان» و تصریح وی بر «گرایش علما و روحانیون قم به سمت آقای روحانی در انتخابات 96» اشاره کرد.

در نهایت با عنایت به در پیش بودن انتخابات سال 96 و تشدید روند فعالیت­های انتخاباتی جریانات حامی دولت و تلاش آنها برای جلب رأی اقشار مختلف و القای برتری در فضای رقابت انتخاباتی، متصور است که اقداماتی از قبیل «بازدید علمی» ابتدای نوشته به کرات تکرار شده و گروه­های مختلفی از حوزه هدف این برنامه قرار گیرند تا با انتشار خبر آن در رسانه ­ها، مستندات بیشتری برای ادعای «همراهی قم با دولت» تا زمان انتخابات پیش­رو در منظر افکار عمومی قرار گیرد./1325//102/خ

 

ارسال نظرات