کارکردهای دنیوی و اخروی مسأله صله رحم
حجت الاسلام سید رضا فاطمی نیا در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به فرارسیدن ایام پایانی تعطیلات نوروزی بر لزوم احیای سنت صله رحم تأکید کرد و اظهار داشت: افراد مؤمن باید از فرصت باقی مانده برای دید و بازدید نهایت استفاده را ببرند و سنت صله رحم را زنده کنند، چراکه اسلام انسان را موجودی تنها و جدای از جماعت نمی داند، بلکه او را بطور فطری، اجتماعی می شناسد که باید در کنش های متقابل با دیگران، بخش مهمی از نیازهای خویش را برطرف سازد و به رشد و کمال دست یابد.
عضو مجمع نمایندگان طلاب افزود: اساسا اسلام دینی اجتماعی و مبتنی بر قواعد و دستورهای جمعی است که هرگونه فردپرستی، رهبانیت و گوشه گیری در آن ممنوع است و مسأله مشورت، نماز جماعت و جمعه، حج و جهاد، لزوم تشکیل حکومت و بسیاری دیگر از مؤلفه های اجتماعی، نشان دهنده اهمیت این گونه مسائل در این دین حیات بخش است.
وی با بیان اینکه یکی از اموری پراهمیت در آموزه های دینی صله ارحام است، عنوان داشت: باتوجه به آثار ژرف صله رحم در حوزه فردی و اجتماعی و زندگی دنیوی و اخروی انسان، آیات و روایات بطور گسترده بر آن تأکید ورزیده و اهمیت آن را گوشزد کرده اند؛ براساس روایتی از پیامبر اکرم(ص)، خداوند به هنگام خلق رَحم خطاب به او فرمود من رحمانم و تو رحم، اسمت را از اسم خود گرفتم، هرکس با تو بپیوندد من نیز با او می پیوندم و هرکس از تو جدا شود، من هم از او جدا می شوم.
قطع رحم در قرآن
حجت الاسلام فاطمی نیا ادامه داد: در قرآن کریم نیز خداوند از پنج قطع رحم نهی کرده و می فرماید «وَاتَّقوُاللهَ الَّذِی تَساءَلوُنَ بِهِ وَ الأَرحامِ إِنَّ اللهَ کانَ عَلَیکُم رَقیباً» یعنی از خدایی که به نام او از یکدیگر درخواست می کنید، پرواکنید و از قطع روابط باخویشاوندان بپرهیزید، یقیناًخداهمواره برشما حافظ ونگهبان است.
وی با تأکید بر اینکه گرفتاری و مشغله روزمره زندگی امروز به بهانه ای برای افراد جامعه تبدیل شده است، خاطرنشان کرد: انسان ها بسیاری از کوتاهی های خود را در حوزه رفتار و کردار به گردن گرفتاری می اندازند تا شاید از بار تقصیر خود بکاهند؛ عصر ماشین گرچه آثار مثبتی بر زندگی بشر داشته اما انسان از تبعات سوء آن نیز بی بهره نمانده است که یکی از این تبعات کاهش رفت وآمد و سردی روابط خانوادگی و سنت حسنه صله رحم است.
استاد حوزه علمیه عنوان کرد: از گذشته های دور به یاد داریم که دور هم جمع شدن فامیل و خویشاوندان در وهله نخست با هدف دید و بازدید و بعد آگاهی از مسائل و مشکلات فامیل و تلاش برای رفع این مشکلات بوده و هیچ کس از مشکل دیگری بی تفاوت نمی گذشته است، اما متأسفانه امروزه این اینگونه روابط صمیمانه خویشاوندی کم رنگ شده است.
وی با تصریح بر اینکه آثار و کارکردهای فراوانی در روایات برای صله رحم شمرده شده است، ابراز داشت: این آثار براستی انسان را دچار شگفتی و تحقیر می سازد و انبوه این آثار، با نظر به اهمیت و ارزش بسیار هر یک در زندگی فردی و اجتماعی، گویاترین و متقین ترین شیوه برای توجه دادن همگان به قدر و اعتبار این ارزش اجتماعی است؛ از طرف دیگر بیان آثار با تأکید و تکرار فراوان در روایات اهل بیت(ع) عاملی برای تشویق و سوق دادن مسلمانان به این سنت بزرگ و زیبای اسلامی است.
حجت الاسلام فاطمی نیا تأکید کرد: به جرأت می توان ادعا کرد که در میان سفارشات معصومان(ع)، کمتر موضوعی به اندازه صله ی رحم، مورد توجه و عنایت قرار گرفته و این یکی از برجستگی های فرهنگ غنی و متعالی اسلام، نسبت به فرهنگ منحط غرب است که روحیه ی صفا و صمیمیت و احساس و عواطف حتی در میان افراد خانواده و فرزند و پدر و مادر روز به روز در آن کم رنگ تر و بلکه بی رنگ می شود.
آثار و بركات صله رحم در دنیا
وی آثار و نتایج صله ارحام را در دو بخش آثار دنیوی و اخروی بررسی کرد و یادآور شد: یکی از آثار دنیوی این مسأله آبادانی شهرها است، همچنانکه رسول خدا(ص) فرمود: صله ی رحم شهرها را آباد و عمر را زیاد می کند، گرچه پیوند کنندگان از خوبان نباشند و از دختر بزرگوار ایشان حضرت فاطمه زهرا(س) نقل شده که فرمود صله رحم موجب زیاد شدن جمعیت ها است.
رییس مدرسه علمیه امام کاظم(ع) پردیسان قم ادامه داد: سر مطلب این است که اجتماع انسان ها از واحدهای کوچک تر، که طوایف و فامیل ها هستند، تشکیل شده است که باید بین افراد هر طایفه، ارتباط و پیوند عمیق بوده و مقیّد و متعهّد به حمایت و دستگیری از یکدیگر باشند و در این صورت است که بر کل جامعه اتحاد و انسجام و روحیه تعاون و همکاری و کمک و دستگیری از افتادگان حاکم خواهد شد .
وی با بیان اینکه در چنین جامعه ای، افراد ضعیف و بی بضاعت بدون برنامه ریزی دولت، خود به خود مورد حمایت خویشان و نزدیکان قرار می گیرند، ابراز کرد: در این جامعه به تدریج کل جامعه به یک حالت متعادل و نرمال از لحاظ عاطفی و اوضاع اقتصادی و اجتماعی خواهد رسید و به یقین چنین جامعه ای، از بقاء و پابرجایی برخوردار خواهد بود، مادام که به این سنت حسنه اسلامی یعنی صله ی رحم عمل نمایند.
حجت الاسلام فاطمی نیا طول عمر را از دیگر برکات دنیوی صله رحم برشمرد و عنوان کرد: امام صادق (ع) فرمود: «ما چیزی را جز صله رحم، سراغ نداریم که عمر را زیاد کند تا آنجا که گاهی تا زمان مرگ یک نفر، سه سال مانده است، ولی او اهل صله رحم می شود، آنگاه خداوند، سی سال بر عمرش می افزاید و سی و سه سال دیگر زنده می ماند و گاهی اجل کسی سی و سه سال است، اما به خاطر قطع رحم و گسستن رابطه ی خویشاوندی، خداوند سی سال از عمرش کم می کند و سه سال زندگی می کند».
وی افزود: گشایش در روزی و زدودن فقر، سعادت و شقاوت، مرض و سلامت و دارایی و نداری انسان در این دنیا بسته به اعمال او است و یکی از اعمالی که در نزول رحمت الهی و از بین بردن فقر بسیار مفید و مؤثر شمرده می شود، رسیدگی به خویشاوندان است، همچنانکه رسول خدا(ص) فرمود: «صله ی رحم، به عمر اضافه می کند و فقر را از بین می برد و کسی که زیادی و توسعه ی رزق و روزی و افزونی عمر خوشحالش می کند، صله ی رحم کند».
برآورده شدن حاجات با صله رحم
حجت الاسلام فاطمی نیا صله رحم را راهی برای رسیدن به حاجت های دنیوی برشمرد و خاطرنشان ساخت: برخی برای دستیابی به حاجت های خود به نذر و نیاز، و ختم ها و احیاناً برخی از ریاضات متوسل می شوند، غافل از این که خداوند، راه های نزدیک تری در متن زندگی برای رسیدن به این خواسته ها قرار داده است که صله ی رحم و پیوند با بستگان از آن جمله است.
استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: پیامبر اکرم(ص) فرمود: «کسی که خود یا مالش را در طریق رحم و خدمت به خویشان به کار می گیرد، خداوند اجر صد شهید به او عطا می کند، و برای هر قدمی که در این راه برمی دارد، چهل هزار حسنه داده می شود و چهل هزار گناه از گناهان او پاک می گردد، و به همین میزان به درجات معنوی او افزوده می گردد و هفتاد حاجت از حوائج دنیوی او برآورده می شود».
آثار و برکات اخروی صله رحم
وی در بخش دیگری از سخنان خود به آثار و برکات اخروی صله رحم اشاره کرد و یادآور شد: صله رحم باعث عبور آسان از پل صراط، رهایی از عذاب جهنم و راه یابی به بهشت است چراکه امام باقر(ع) به نقل از پیامبر فرمود: «در دو طرف پل صراط ، امانت و صله ی رحم است، پس کسی که در امانت مردم خیانت نکرده و با خویشان خود به نیکی رفتار نموده است، از آن به آسانی می گذرد و به بهشت وارد می شود اما شخصی که در امانت خیانت کرده و قطع رحم نموده است، هیچ عمل دیگری به او نفع نمی رساند و به آتش افکنده می شود».
استاد حوزه علمیه ادامه داد: پیامبر اکرم(ص) فرمود: «شش عمل است که هرکس یکی از آن ها را انجام دهد ، در روز قیامت به نفع او احتجاج خواهند کرد تا او را وارد بهشت کنند، و به خداوند عرضه می دارند : خدایا !این بنده ای است که در دنیا مرا به جای آورده است که آن شش عمل عبارتند از نماز، زکات، حج، روزه، ادای امانت و صله ی رحم» و نیز فرمودند: «در بهشت درجه ای است که تنها امام عادل، یا کسی که بسیار اهل صله ی رحم باشد، یا فرد کثیر العائله ای که بر مشکلات ناشی از آن صبر کند، بدان نائل می شود».
وی در پایان تأکید کرد: با توجه به روایات فراوان از ائمه اطهار صله رحم باعث تسهیل حسابرسی در قیامت، بخشش گناهان، قبولی اعمال، افزونی پاداش و خیرات و برکات زیاد دیگری می شود، بنابراین کسانی که در این ایام از این فرصت برای این عبادت بزرگ استفاده کرده اند بهره زیادی برده اند و کسانی که هنوز توفیق این عبادت را پیدا نکرده اند در روزهای پایانی ایام نوروز به این مسأله توجه داشته باشند./1330/ت301/ی