یک هشدار علمی از آیت الله رشاد

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از  شورای عالی انقلاب فرهنگی، جلسه مجمع هیات حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی،‌ نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست آیت الله علی اکبر رشاد برگزار شد.

در این جلسه که مواردی از جمله بازبینی و اصلاح بسته حمایت از صاحبنظران کرسی‌های موفق، بررسی چگونگی ارائه و ارزیابی طرحنامه توسط مسئولین اعم از رؤسای شوراهای تخصصی جهت جلوگیری از شبهات، و همچنین نحوه تعامل با اساتید نظریه­پرداز برای برقراری اجلاسیه­های نقد و مناظره ‌اختصاص داشت، حجت‌الاسلام خسروپناه درباره ضرورت تعامل با اساتید شناخته شده نظریه­پرداز در دانشگاه و حوزه گفت: برخی اساتید به دلیل مشغله یا عدم التفات به کسب جایگاه اقدام به ارائه طرحنامه به هیأت حمایت از کرسی‌ها برای نظریات خود نمی‌کنند و لازم است شیوه‌هایی برای تعامل با این اساتید برای برگزاری اجلاسیه­های علمی نقد و مناظره پیش‌بینی شود.

حجت‌الاسلام خسروپناه افزود: به عنوان مثال می‌توان نظرات تعدادی از اساتید در یک شاخه علمی را به عنوان مجوزی برای طرح نظریات یک استاد در کرسی‌های نظریه‌پردازی تلقی کرد.

وی ادامه داد: در ادامه می‌توان در محضر آن استاد حضور یافت و نظرات او را با حضور اساتیدی به عنوان ناقد مورد بررسی قرار داد و نهایتا، در صورت به نتیجه رسیدن، آن مباحث را به عنوان یک نظریه، نوآوری و یا نقد تلقی کرد.

در ادامه آیت‌الله رشاد با بیان این مطلب که فضای علم فضای تعارف نیست،‌ گفت: در فضای علم مدعیان زیادند و همه هم معتقدند که آن چه می‌گویند درست است، و به همین دلیل اگر در مسیر تعارفات قرار بگیریم به جایی نمی‌رسیم.

آیت‌الله رشاد ضمن تأیید لزوم چاره‌اندیشی از باب مصلحت برای تعدادی از اساتید صاحب‌نظر که وارد این عرصه نمی‌شوند،‌ گفت: هر چند برخی از اساتید دون شأن خود می‌دانند که در فضای کرسی‌های نظریه‌پردازی قدم پیش بگذارند، اما حقیقت این است که اگر کسی حرف حساب علمی دارد باید پیش آمده و خود را در معرض نقد قرار بدهد و نباید از نقد دوری کند.

رئیس هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی،‌ نقد و مناظره به رعایت همین روش از سوی آیت‌الله جوادی آملی در خصوص نظریه علم دینی و آیت‌الله مکارم در تدوین دایرة المعارف فقه مقرن اشاره کرد و گفت: این بزرگواران عملا نشان داده‌اند که اتخاذ چنین شیوه‌ای از سوی بزرگان میسر است و استادان باید خود را در این چرخه نقد و نظر وارد کنند.

وی ضمن تأکید بر ضرورت شکستن جو تعارفات و دوری از استثنا قائل شدن،‌ گفت: این که بدون نقد و بررسی مطالب یک استاد، آن‌ها را به عنوان نظریه بپذیریم کاری غیر علمی است و چنین نگرشی از موانع فرهنگی و روانشناختی پیشرفت علم است. 

در ادامه جلسه سایر اعضای مجمع به بیان نظرات خود در این خصوص پرداختند که اهم آن‌ها عبارتند از: آسان‌سازی فرآیند اداری مشارکت اساتید در کرسی‌های نظریه‌پردازی،‌ تأکید بر سخت‌گیری در به رسمیت شناختن نظریه‌ها،‌ تلقی کردن نظریه به عنوان مباحث نو، روشمند و ساختارمند و نه لزوما موافق با دیدگاه‌های داوران و ناقدان،‌ مشارکت کمیته‌های دستگاهی و آزادی عمل بیشتر آن‌ها در کشف، استخراج،‌ نقد و ثبت نظریه‌های صاحب‌نظران، پیش‌بینی امتیازاتی برای دستگاه‌های فعال در این زمینه و پیش‌بینی راهکارهای مناسب برای تقویت این روند.

بخش بعدی جلسه به بحث در باب بسته حمایتی از نظریه‌پردازانی که نظریه آنها پذیرفته شده و انجام اصلاحاتی در این بسته اختصاص داشت که نتیجه بررسی‌ها به صورت پیشنهادهایی مطرح و مورد بحث و بررسی اعضا مجمع قرار گرفت،‌ اما نتیجه‌گیری در این خصوص به پس از انجام بررسی‌های بیشتر و تبادل نظر در جلسه بعدی مجمع موکول شد.

اهم نظرات اعضای مجمع در خصوص این بحث نیز عبارت است از: لزوم پیش‌بینی راهکارهایی برای مصون ماندن کرسی‌های نظریه‌پردازی از کمیت‌گرایی حاکم‌شده بر فضای پژوهش، لزوم پیش‌بینی موارد حمایتی برای تشویق و تقدیر،‌ علاوه بر موارد ترغیبی حاضر، امکان تقدیر از نظریه‌پردازان در جشنواره‌های ملی و جریان‌سازی به واسطه این جشنواره‌ها، همراهی دستگاه‌های ذیربط برای حمایت از نظریه‌پردازان، اهمیت حمایت از نظریه در کنار حمایت از نظریه‌پرداز و محقق ساختن این امر با وارد کردن مباحث نظریه‌ها به کتب درسی و ترجمه و نشر بین‌المللی آن.

همچنین طی مباحث این جلسه مقرر شد که تغییراتی در ضوابط ارائه طرحنامه توسط مسئولین اعم از رؤسای شوراهای تخصصی و دبیرخانه ایجاد شده و طرحنامه‌های ارائه شده از سوی این افراد در مجمع عمومی مورد بررسی و ارزیاب اولیه قرار گیرد./998/د۱۰۲/س