مدرن بی‌خاصیت!

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، با قرض و وام و پس اندازش بالاخره هر طوری شد توانست در ثبت نام طرح مسکن شرکت کند و یک واحد 80 متری آن هم در هوا برای خودش بخرد. زمانی که برای مسکن ثبت نام می کرد فقط علی کوچولو را داشت؛ ولی هنگام تحویل واحدش، زهرای 3 ساله و محمدامین شش ماهه هم به جمع خانواده شان اضافه شده بود.

ده هزار نفر مثل سیدحسین همین کار را انجام داده بودند. برخی هایشان واحدشان را فروختند و به روستای مجاور ورجان رفتند، برخی ها به دیارشان برگشتند و مشغول تبلیغ شدند و عده ای هم خانه هایشان را با چنگ و دندان نگه داشتند، عده قلیلی هم، چون از محل درس و حرم مطهر دور بود، خانه را کوچک تر و در شهر معاوضه کردند.

این شرح حال ده هزار خانواده طلبه ای است که با طرح مسکن طلاب یا همان هزاره های طلاب معروف، خانه دار شدند. از خوبی های آن بگذریم بیشتر روی نقاط ضعف این گونه مساکن می خواهیم بنویسیم که درد دل خیلی از طلاب است.

یکی از بارزترین مشکلات این گونه خانه ها، دور بودن از هسته اصلی شهر یعنی حرم مطهر و مراکز حوزه های علمیه است که طبیعتا طلاب برای رفت و آمد با مشکلاتی مواجه هستند. شاید برخی بگویند که مراکز حوزوی به اطراف این هزاره ها آمده اند و کار را راحت کرده اند؛ ولی باید گفت که به جای درست کردن ابرو، چشم را هم کور کردند، در هر حال  محوریت علم در قم، حرم مطهر و حوزه‌های علمیه است و ورود مراکز مختلف حوزوی به پردیسان که با شهر فاصله ای 12کیلومتری دارد طبیعتا به سکولاریزه شدن قم کمک شایانی کرده است!

طلاب بالاجبار به شهر رفت و آمد نکرده و حضور محسوس آنان دیگر حس نمی شود. اینک به سراغ خود این مامن های هوایی می رویم. آپارتمان نشینی فرهنگی است که می توان گفت اشتباهی وارد ایران شده است. پهناوری این کشور چیزی دور از ذهن نیست و هم اکنون شهر مقدس قم ظرفیت خانه های ویلایی زیادی را در خود دارد؛ اما نگاهی به پردیسان که بیندازیم می بینیم این همه تراکم معنا ندارد.

در روایات بر خانه های فراخ تاکید شده است؛ ولی با هزاران تاسف امروزه خانه های بزرگ و اصطلاحا حیاط دار، جزء خانه های لاکچری محسوب می شود!

روایات بر بزرگی خانه، حریم آشپزخانه، حریم حمام و حریم سرویس بهداشتی که همه از حفظ حرمت انسان است حکایت دارد؛ ولی آیا می توان در خانه های آپارتمانی این ها را مشاهده کرد؟ سرویس بهداشتی که وسط سالن و یا گوشه هال خانه هاست و سرویس بهداشتی یا با حمام به صورت ترکیبی است و یا اگر هم جداگانه است حریم خاصی ندارد. برخی از حمام ها در منازل طلاب، روبروی آشپزخانه تعبیه شده و یا ورودی خانه.

سلامت روانی اهالی خانه یکی از مهمترین حریم های هر خانه ای است. وقتی زن و مرد در آرامش نباشند عملا مسکن معنا ندارد. به ندرت اتفاق می افتد که حریم حمام و سرویس بهداشتی و آشپزخانه تداخلی در سبک خانه ایجاد نکند. قطعا در متراژی مثل 80 یا 90 متر نمی توان این همه حریم را با هم رعایت کرد!

از این ها بگذریم. طلاب تا سال های سال، واحد مسکونی شان شناسنامه شان است یعنی توان تعویض خانه بزرگ تر به این راحتی ها نیست! برای همین بچه ها، وقتی بزرگ می شوند باید حریمشان به جمع حریم های دیگر بپیوندد و این خود معضل دیگری است.

برخی آپارتمان ها در طبقات خود، واحدهایشان روبه‌روی هم است و وقتی در خانه باز می شود، تا "فیها خالدونِ" خانه همسایه مشخص است! یا دیوار سرویس بهداشتی همسایه کناری با اتاق خواب همسایه اش فقط یک تیغه فاصله است!

امام صادق(ع) فرمودند: مؤمن در سه چیز آسوده است که یکی از آنها خانه گسترده ای است که از نادیدنی های او پرده پوشی کند و حالات ناروا را از دید مردم مصون بدارد. در حدیث دیگری درباره وسعت خانه آمده است که: از خوشبختى مرد مسلمان، داشتن همسرى شايسته، خانه ‏اى بزرگ، وسيله‏ اى راحت براى سوارى و فرزندى خوب است.

این فقط شرح حال طلاب نیست و بسیاری از ساکنان خانه های "ام پی تری"شده شهرها هم دردمند هستند! هیچ وقت از خانه 60 متری نمی توان انتظار حریم مناسب اتاق مرد و زن، دستشویی و حمام و آشپزخانه داشت. کودکانی که در خردسال در اینگونه خانه ها بزرگ می شوند معنای حیاط، حوض، جیغ و داد بدون دردسر، دویدن در خانه و حس خوب شکستن لامپ هال! را نمی چشند.

اصلا معضل تعداد فرزند در این خانه ها خودش مثنوی 70 من کاغذ است. وقتی خانه ای یک خواب و حداکثر دو خواب هست چند فرزند می توانند در این خانه زندگی کنند؟‌بچه ها که بزرگ شوند خود نیازمند این هستند که حریم مشخص داشته باشند و طبیعی است که خواهر و برادر پس از سن ممیزی نمی توانند در یک اتاق خواب سکنی داشته باشند.

متاسفانه امروزه خانه ها به صورت عمودی بالا رفته و بهره مندی از طبیعت در آن معنی ندارد. برای رفع این مشکل تنها چیزی که برایش تعبیه شده است فضای سبز کنار خانه هاست! جالب اینجاست که قانونی  تصویب شده است که 20 درصد فضای ساختمان های جدید خصوصی و عمومی باید فضای سبز باشد! به جای آن بهتر نیست خانه ها را به شکل ویلایی و حیاط دار بسازیم و متراژ آن را کوچکتر در نظر بگیریم؟! آیا مشکل کمبود جا داریم؟‌ چرا باید خانه هایی که بیرون از شهرهای بزرگ ساخته می شوند به صورت آپارتمانی باشند؟ آیا شهرهایی مثل پرند، پردیس، هشتگرد در تهران و پردیسان در قم، مشکل کمبود جا دارد که آپارتمان سازی رواج دارد؟!

مسکن یکی از نیازهای اساسی و همیشگی انسان هاست که معنای مسکن با آرامش عجین است. خانه ای که دارای حریم نیست و اعضای آن به جای راحتی در آن، به بوستان ها و فضای سبز و مسافرت پناه می برند و اصطلاحا فقط کاربری خوابگاهی برای افراد خانواده دارد چه فایده ای می تواند داشته باشد و از آن بالاتر، چقدر در تربیت فرزندان و آرامش زوجین اثرگذار است؟

نتیجه آن که خانه نباید جزء کالاهای لوکس و سرمایه ای قرار بگیرد تا بتواند کارکرد خود را داشته باشد و اگر نگران سلامت روانی جامعه هستیم، طراحی معماری خانه ها و همچنین وسعت آن نباید از نظر دور بماند./829/ی۷۰۲/س

محمدمهدی مرادی