«علوم انسانی بدون فقه» و «فقه بدون علوم انسانی» کارآمد نیست

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، آیت الله علی اکبر رشاد رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عصر امروز در همایش ملی «بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و توسعه علوم انسانی» که به صورت مجازی برگزار شد، با تبریک ایام رجب المرجب بر ضرورت دقت در واژگان کلیدی بیانیه گام دوم انقلاب تأکید کرد و گفت: این بیانیه ارزشمند نشانگر بالندگی انقلاب است.

وی با بیان اینکه امروز یک رهبر حکیم و فرزانه بر قله هدایت انقلاب ایستاده است، ادامه داد: بیانیه گام دوم از جامع ترین، عمیق ترین و مترقی ترین اسناد بالادستی انقلاب اسلامی محسوب می شود و همه اسناد دیگر باید از آن الهام بگیرند.

آیت الله رشاد با اشاره به اینکه سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز به شدت متأثر از بیانیه گام دوم انقلاب است، ابراز کرد: بعد از مجموعه تعالیم حضرت امام(ره) که شاکله گام نخست را تشکیل می دهد، بیانیه گام دوم مهم ترین سند بالادستی محسوب می شود و باید منشأ الهام برای سایر اسناد باشد.

رییس شورای سیاستگذاری حوزه علمیه تهران کلیدواژه هایی همچون تمدن، هزاره، جامعه سازی، دولت سازی، تمدن سازی و پیشرفت در بیانیه گام وم را مورد توجه قرار داد و عنوان کرد: برخی سؤال می کنند که چرا رهبری در این بیانیه راجع به توسعه علوم انسانی صریحاً چیزی نفرموده اند؟ بنده پاسخ می دهم که سراسر این بیانیه علوم انسانی است؛ این بیانیه معطوف به علوم انسانی با نگاه نو و جدید است.

وی با بیان اینکه در بیانیه گام دوم به مفهوم، بسیط و ساحات علوم انسانی به شیوه نو و جدیدی نگریسته شده است، عنوان کرد: این بیانیه از یک زاویه توسعه علوم انسانی را در نظر دارد؛ علوم انسانی نقش و کارکردی که دارد عبارت از تمشیت شئون و امور انسان در میدان حیات بوده و راهنمای عمل در عرصه زیست و حیات و تولید سبک زندگی محسوب می شود و فقه نیز همین ادعا را دارد؛ اگرچه قلمرو فقه گسترده است، اما نوعی موازات در این دو حوزه معرفتی به چشم می خورد، از این رو باید با یکدیگر داد و ستد داشته باشند؛ علوم انسانی می تواند در موضوع شناسی و موضوع سازی به فقه کمک کند و به عقیده ما علوم انسانی بدون فقه برای امت اسلامی و جامعه مسلمان و زیست مؤمنانه کفایت نمی کند.

آیت الله رشاد با اشاره به اینکه علوم انسانی بدون فقه، علمی سکولار با جوهره الحادی خواهد بود، تصریح کرد: فقه بدون علوم انسانی نیز گره از مشکلات و امور بشر نخواهد گشود و بدون آن نمی توانیم زندگی و زیست مؤمنانه را مدیریت کنیم؛ امروز فقه ظرفیت لازم را برای نیازهای نوآمد بشر ندارد، اگر این فقه غنی و قویم است، اما فرزند زمانه خویش بوده و باید بدانیم هر زمان و مکانی فقه مورد نیاز خودش را می طلبد؛ ما فقهی باید رقم بزنیم که روزآمد و کارساز بوده و بر سبک و سیاق فقه جواهری باشد.

رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه سخن گفتن بر اساس نیاز روز، عنصر ذاتی اجتهاد است، مطرح کرد: نسل امروز باید گام های خود را بر شانه نسل های گذشته نهاده و فقه را بر همان اساسی که بزرگان بنا کرده اند، توسعه دهند؛ فقه باید مطابق با حوائج ثابت و متغیر و نیازمندی های عصری بشر توسعه پیدا کند؛ فقه ما چونان علوم انسانی دچار فقر ساختاری و ساحاتی است و ما باید آن را تدارک کنیم، زیرا این فقر، ذاتی نیست، بلکه عصری است.

وی به تبیین نمونه هایی از نیازهای روز بشریت به ویژه امت اسلام پرداخت و اضافه کرد: امروز ابواب فقهی باید توسعه یافته و ساختار فقه روزآمد شود؛ از دیدگاه بنده امروز ابواب فقهی باید به 152 باب توسعه پیدا کند./841/پ202/ب1