نگاهی اجمالی به مباحث کمیسیون فلسفه همایش بین المللی علوم انسانی اسلامی

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، کمیسیون تخصصی فلسفه همایش بین المللی علوم انسانی اسلامی در اندیشه علامه محمدتقی مصباح یزدی(ره) عصر پنج شنبه ۲۵ خرداد، با حضور آیت الله فیاضی و حجت الاسلام والمسلمین علی مصباح در تالار مؤسسه برگزار شد.

بررسی و تحلیل مفهوم و معنای اراده از منظر صدرالمتألهین و علامه مصباح یزدی(ره)، عنوان مقاله حجت الاسلام و احمد سعیدی است که وی بعد از تببین مقدمات بحث قائل شدند که بر اساس نظریه ملاصدرا اراده بر موجودات مادی هم قابل سرایت است که طبق دیدگاه علامه مصباح(ره) این سرایت وجود ندارد.

حجت الاسلام سید محمدهادی مقدسی مقاله‌ای با عنوان «ارزیابی نظریه آنارشیسم فلسفی بر پایه دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی (ره)» ارایه داد و افزود: در تلقی کلاسیک، آنارشیسم به معنی نفی حکومت بود، اما آنارشیسم فلسفی با استدلال به تعارض اقتدار و اختیار، با هر نوع رابطه اقتداری در جامعه و نهادهای اقتدارگرا مخالفت می‌کنند.

وی افزود: به دلیل ناکارآمدی برخی دولت‌های اسلامی و اعمال خشونت به نام اسمیت در برخی کشورهای اسلامی، آنارشیسم در جهان اسلام هم در حال گسترش است. بنابراین برای مواجهه عالمانه با قرائت‌های جدید از آنارشیسم باید مبانی آنها را مجددا مطالعه کرد.

حجت الاسلام مقدسی با بیان اینکه اگرچه نام و نشان «آنارشیسم فلسفی» در آثار استاد مصباح وجود ندارد، اظهار داشت: در لابلای مباحث علامه مصباح مانند آزاد بودن انسان مدرن از تکلیف می‌توان مفروضات آنارشیسم فلسفی را پیدا کرد. افزون بر آن دستگاه فلسفی استاد مصباح ظرفیت مناسبی برای پاسخ به مفروضات فلسفی آنارشیسم فلسفی دارد؛ چراکه بر اساس ضرورت بالقیاس در الزام‌های سیاسی، زمینه برای مدخلیت اختیار فراهم می‌شود. درواقع، الزام‌ها مسبوق به اختیار هستند.

حجت الاسلام شریف به عنوان سومین ارائه کننده به بیان تأثیر فلسفه اسلامی و اندیشه‌های علمی علامه مصباح(ره) بر کشور تایلند پرداخت و افزود: در ابتدا فلسفه بودایی حاکم بود و در ادامه فلسفه غرب به تایلند نفوذ کرد که بعد از انقلاب اسلامی و ترجمه برخی از آثار علامه مصباح(ره) فلسفه اسلامی جای خود را در بین مردم و دانشجویان باز کرد.

آقای محمود حیدر به زبان عربی چهارمین ارایه کننده در کمیسیون فلسفه بود که قائل بود علامه مصباح به دنبال منظومه متافیزیکی جدید (متافیزیک وحیانی) بوده تا اعتبارش به وحی و توحید برگردانده شود که در نتیجه امر متعالی نزد علامه به تمدن منتهی خواهد شد.

آیت الله فیاضی در تأیید سخنان محمود حیدر پیرامون متافیزیک وحیانی بیان کرد: علامه مصباح(ره) به عنوان یک فیلسوف که راه عقل را پیش می‌گرفت و همراه با آزاد اندیشی کامل مباحث را پیگیری می‌کرد؛ اما مواردی بود که عقل راهی برای رسیدن قطعی به نتیجه نداشت که در این‌صورت به عنوان فیلسوف عاقلانه سراغ وحی می‌رفتند که این به تعبیری متافیزیک وحیانی است.

پروفسور محمد لگنهاوسن، استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) پیرامون عینیت و ارزش‌ها در ارتباط علوم انسانی اسلامی سخن گفت و افزود: مخالفان اسلامی سازی علوم چون دین را یک امر شخصی می‌دانند معتقد هستند که اگر دین پایه علوم شود عینیت علم از بین خواهد رفت که این مطلب طبق فرمایشات علمی علامه مصباح یزدی(ره) مردود است.

وی با بیان اینکه برخی از مطالب علمی علوم انسانی مخالف ارزش‌های دینی است، خاطرنشان کرد: علامه مصباح قایل نبود که این علوم به طور کلی کنار گذاشته شود بلکه بخش هایی را قابل استفاده می‌دانست.

جمعه ۲۶ خرداد، روز دوم کمیسیون تخصصی فلسفه همایش بین المللی علوم انسانی اسلامی در اندیشه علامه محمدتقی مصباح یزدی در تالار اصلی مؤسسه با حضور شخصیت‌های علمی و عموم علاقه‌مندان برگزار شد.

عباس عارفی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، معنای زندگی از دیدگاه علامه مصباح یزدی(ره) را به صورت مختصر برای حاضرین در جلسه تببین و بعد به پاسخ‌گویی سؤالات آنان پرداختند.

در این کمیسیون مقاله «گستره اعتبار دلیل نقلی یا خبر واحد، محدودیت و ملاک آن با تأکید بر دیدگاه علامه مصباح(ره)؛ تبیین پیامد نگرش استاد در علوم انسانی اسلامی» از سوی حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین‌زاده، عضو هیئت علمی این مؤسسه و مقاله «الشیخ المصباح من رواد السکولاستیکه المحدثه» به زبان عربی از سوی ادریس هانی ارائه شد.

حجت الاسلام سید علی حسنی آملی، استاد حوزه علمیه و عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) در تببین مقاله خود با عنوان «نقد نگاه هستی شناختی علم مدرن از منظر علامه مصباح یزدی(ره)»، گفت: دانشمندان فی الجمله در نظریات علمی خود متأثر از جهان‌بینی و پیش فرض‌های خود هستند و در علوم انسانی هم تأثیر هستی‌شناسی در برنامه و دستورالعمل های علمی غیر قابل انکار است.

وی طبیعت‌گرایی، طبیعت به مثابه منشأ انرژی، تلقی مکانیکی از طبیعت، نفی یا نادیده گرفتن غایت در طبیعت، نفی حکمت از جهان را از مبانی هستی‌شناسی علم مدرن برشمرد و افزود: در این مقاله نقدهای علامه مصباح یزدی(ره) به هستی‌شناسی که در لابه لای مباحث و سخنان ایشان استیاد شده، بیان می‌شود.

حجت الاسلام والمسلمین مجتبی مصباح، عضو هیأت علمی این مؤسسه در تببین مقاله «مراتب اعتبار و صدق معرفت‌های اعتباری» با ذکر چند مثال علمی، گفت: علامه مصباح یزدی(ره) اعتبار معنای مختلف ندارد بلکه یک معنای واحد دارد که دارای مراتب مختلف است.

این کمیسیون با ارائه استاد سمیر خیرالدین به زبان عربی با عنوان «فعالیة الذهن و آثارها فی تشکل عالم الذهن وفق الفیلسوف الشیخ المصباح(ره)»برنامه خود را به پایان رساند.