15 خرداد، نخستین تقابل جدی مردم و شاه بود

حجت الاسلام مهدی ابوطالبی معاون پژوهش موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا درباره شرایط قیام 15 خرداد گفت: اصول انقلاب سفید را شاه مطرح کرد و در مقابل او امام خمینی (ره) و همه مراجع قم، نجف و مشهد ایستادند و توصیه کردند که شاه این اصول را اجرا نکند.

معاون پژوهش موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: شاه با ارسال پیامی که به وسیله آیت‌الله روح الله کمالوند برای همه علما فرستاد، اعلام کرد، این اصولی است که آمریکایی‌ها و دیگر کشورها اجرا می‌کنند و خودم هم نمی‌توانم مانع آن شوم؛ به این خاطر امام و علما اعلام کردند که شرکت در این رفراندوم خلاف شرع و قانون اساسی است و شاه هم آن را برگزار کرد.

وی با اشاره به استقبال نکردن علما از شاه در سفر به قم و سخنرانی شاه علیه علما و مرتجع خواندن علما به وسیله او توضیح داد: برگزاری رفراندوم موجب اعتراض مجدد علما شد و امام و تعداد دیگری از علما اعلام کردند که شاه با این کار اصل اسلام را به خطر انداخته است و عید نوروز سال 1342 را عزا اعلام می‌کنند.

حجت‌الاسلام ابوطالبی ادامه داد: حمله به مدرسه فیضیه و طالبیه تبریز و برخورد شدید با طلاب و پرت کردن آن‌ها از بالای پشت بام؛ بعد از آن محرم شد و سخنرانی مهم امام در عصر عاشورا انجام می‌شود؛ امام دستگیر می‌شود و حضور علما و مردم و بیرون ریختن مردم در حمایت از امام (ره) انجام می‌شود. 

معاون پژوهش موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به واکنش علما به دستگیری امام خمینی (ره) گفت: روز 15 خرداد گروه‌های مختلف در شهرهای مختلف بازار را تعطیل کردند و تجمع کردند، طوری که سنگین‌ترین برخوردها با مردم پیشوا و ورامین شد که تعداد زیادی از آن‌ها که کفن پوش آمده بودند را به شهادت رساندند که باعث بالا گرفتن این مسأله شد.

وی این رویداد را اولین باری عنوان کرد که مردم محکم به میدان آمدند و در مقابل کشتن و برخورد خشن شاه ایستادند و ابراز داشت: از سویی این اولین برخورد خشن و شدید شاه بود؛ بنابراین نقطه شروعی برای آن حرکت و اعتراض عمومی در مقابل حکومت پهلوی شد.

حجت‌الاسلام ابوطالبی در بیان نکته دیگری از این جریان گفت: با دستگیری امام خمینی (ره) همه علما اعتراض کردند و یکی از مهمترین آن‌ها تحصن و تجمع علما در تهران است؛ در این تجمع نزدیک چهارصد نفر از علما و اساتید در این تحصن حضور داشتند؛ یک اجماع گسترده‌ای بین علما در حمایت از حضرت امام و مقابله با دستگیری ایشان شکل گرفت.

معاون پژوهش موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با تأکید بر اینکه از قدیم رابطه مردم و مراجع بسیار خوب بوده است ابراز داشت: در دوره مرحوم آیت‌الله حائری ایشان برای حفظ حوزه و ساختار آن، با پهلوی برخورد قهر آمیز و شدید نداشتند؛ آیت‌الله بروجردی هم اعتراضات موردی داشتند اما قیام راه نینداخته بودند؛ اما رابطه مردم و مرجعیت وجود داشت.

وی افزود: اینجا چون همه مراجع به میدان آمدند، مردم هم تابع نظر مراجع بودند، اما مراجع در حقیقت خودشان وارد این میدان شدند و طبق اعتقاد قدیمی که مردم درباره وجوب تبعیت از مراجع داشتند مردم هم در میدان آمدند.

حجت‌الاسلام ابوطالبی درباره ارتباط متقابل مردم و علما گفت: برخی از بازاریان که در این جریان دستگیر شدند، حاضر نشدند که به دروغ اعتراف کنند که برای این حمایت پول گرفته‌اند و اعدام می‌شوند؛ مراجع قم مانند آیت‌الله گلپایگانی و دیگران درس خود را در اعتراض به این موضوع تعطیل می‌کنند.