فرصت ها و چالشهای دین در رسانه هاي نوین

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست تخصصی «دین و رسانه هاي نوین: فرصت ها و چالشها » ذیل همایش ملی «دین فرهنگ و رسانه های نوین» عصر سه شنبه در دانشکده دین و رسانه به دبیری حجت الاسلام دکتر رازی زاده عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما برگزار شد.

اولین ارائه این نشست تخصصی به مقاله «بررسی و تبیین فرصت هاي حضور روحانی در رسانه هاي مجازي از منظر تربیت کودکان» نوشته مجتبی نوربخش کارشناسی ارشد تولید سیما و زینب نادری دکتری فلسفه تعلیم و تربیت اختصاص یافت.

در این مقاله حضور روحانیون و طلاب در فضای مجازی برای تولید محتوای مناسب سنین کودکی مورد بررسی قرار گرفته و فرصت های آن تشریح شده است.

چکیده مقاله در ادامه تقدیم شما می شود:

هدف پژوهش حاضر، بررسی و تبیین فرصت های حضور روحانی در رسانه ها و فضاهای مجازی از منظر تربیت کودک می باشد. در این تحقیق، از روش‌ کتابخانه‌ای و اسنادی جهت جمع‌آوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع و برای پاسخ به سوال‌های پژوهش از روش مصاحبه عمیق استفاده شده است. تجزیه و تحلیل یافته‌‌های پژوهش با استفاده از کدگذاری و مقوله‌بندی داده‌ها صورت پذیرفته است. نهایتا یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد به دلیل ظهور محیط‌های آموزشی جدید و رسانه‌های نوین در کنار ضرورت ارتباط روحانیون با کودکان و آموزش مفاهیم دینی، حضور روحانیون در فضای مجازی از منظر تربیت کودک لازم و ضروری است. علاوه برآن حضور روحانی در رسانه های کودک ، فرصت‌هایی همچون آشنا نمودن کودکان با لباس روحانیت، الگو شدن روحانی برای کودکان، تقلید از روحانیون در مسائل تربیتی و دینی، ترغیب به مراجعه به روحانیت در سن بزرگسالی، استفاده از ضمیر پاک و آموزش‌پذیر کودک برای ارائه مفاهیم دینی، رفع نیازهای روحی و روانی کودک، جلوگیری از گرایش کودکان به رسانه‌های غیردینی، دستیابی به ثبات اخلاقی، پایبندی به آداب اجتماعی، ایجاد رابطه روحانی با قشرهای مختلف کودک و جذب حداکثری مخاطبان خردسال و کودک   ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، فضاهای مجازی ممکن است چالش‌هایی مانند سوء‌استفاده از برخی آیتم‌ها، القای دوگانگی در صورت پایبند نبودن به لباس روحانیت،  تاثیر منفی در صورت بیان سخنان بی‌اعتبار و غیر‌مستند، ثبت سلوک و رفتار روحانی و احتمال اشتراک خطاهای سهوی به‌طور گسترده در فضای مجازی را به دنبال داشته باشد.

فرصت ها و تهدیدهاي رسانه هاي اجتماعی در گسترش ارتباطات میان فرهنگی با رویکرد دینی

در دومین ارائه «فرصت ها و تهدیدهاي رسانه هاي اجتماعی در گسترش ارتباطات میان فرهنگی با رویکرد دینی» نوشته سید محمدعلی مرتضوي شاهرودي دانشجوی دانشکده صداوسیما قم فرصت داشت و مباحثی را در خصوص ارتباطات میان فرهنگی مطرح کرد.

وی در این مقاله به نظریات دینی ارتباطات میان فرهنگی و همچنین تهدیدهای رسانه ملی اشاره کرد که در ادامه چکیده آن تقدیم شما می شود:

رسانه اجتماعی در زمان فعلی همیشه درگیر چالش های جدیدی می‌باشد و صحبت از فرصت ها و تهدید های آن همیشه از مسائل مهم بوده است ؛اما مساله ای که همه در آن توافق دارند این است که اثر گذاری رسانه های اجتماعی سریع وقدرتمند است. ارتباطات میان فرهنگی فرصتی هست که رسانه های اجتماعی میتوانند نقش بسزایی در آن داشته باشند؛در ابتدا باید دانست که ارتباطات میان فرهنگی هر نوع اطلاعات مبادله شده میان شخص گیرنده پیام و منبع انتقال دهنده پیام است، که ویژگی های متفاوتی از فرهنگ دریافت کننده پیام دارد، به عبارت دیگر ارتباطات میان فرهنگی یک فرایند نمادین است که در آن مردم با فرهنگ های مختلف معانی مورد نظر خود را به اشتراک میگذارند، البته لازم به ذکر است که مقصود ما از ارتباطات میان فرهنگی فراتر از دیپلماسی فرهنگی است، دیپلماسی فرهنگی بیشتر شامل فعالیت های فرهنگی رسمی میان دولت ها است که در آن فرهنگ خود را در قالب های رسمی ارائه میکنند، یا اجازه چنین فعالیتی را به طرف مقابل میدهند، در حالی که ارتباطات میان فرهنگی علاوه بر فعالیت های فرهنگی رسمی دولت ها، شامل فعالیت های فرهنگی موسسات و نهادهای خصوصی و غیر دولتی نیز میشود. پس با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری، رسانه‌های اجتماعی در گسترش ارتباطات دینی میان فرهنگ ها نقش بسزایی داشته است، با این حال، استفاده نامناسب و نادرست از رسانه‌های اجتماعی یا گزندهایی که برخی از این طریق می‌خواهند به ارتباطات میان فرهنگی که در راستای دین است برسانند، می‌تواند تأثیرات منفی بر ارتباطات میان فرهنگی داشته باشد، مانند ساخت و پخش محتوایی که باعث اختلاف فرهنگی و دینی مردم و ملت ها بشود. در این میان باید ذکر شود که داشتن رسانه های اجتماعی بومی در این راستا میتواند بسیار مثمر ثمر باشد، مثلا در پیاده روی اربعین رسانه های غربی تا جایی که میتوانند این حرکت را مخفی میکنند و مانع از گسترش ارتباطات میان فرهنگی ناشی از این گونه مراسمات میشوند. این مطلب اهمیت این مساله را میرساند که علاوه بر انتشار مطالب در تمامی رسانه های اجتماعی غیر بومی، ما باید رسانه های اجتماعی بومی را هم فعال کنیم و از این فرصت به درستی استفاده کنیم که حقیقت ها به درستی بیان شده و ارتباطات میان فرهنگی به صورت درست شکل بگیرد. در این پژوهش با روش کیفی کتابخانه ای و تحلیل مضمون میخواهیم فرصت‌ها و تهدیدهای رسانه‌های اجتماعی را بررسی کرده و ببینیم چه تاثیری بر گسترش ارتباطات میان فرهنگی در راستای اهداف دینی خواهد گذاشت که با دانستن این موارد میتوان با مدیریت بهتر رسانه های اجتماعی، مخصوصا رسانه های اجتماعی بومی ،در ابتدا باعث بهبود این روابط شده و بعد از آن بتوانیم بهترین استفاده را از این ارتباطات داشته و مانع از تهدیدهای موجود در مسیر دین بشویم.

در آخرین ارائه نیز مقاله «فرصت ها و چالش هاي دین در رسانه هاي نوین با تأکید بر اینستاگرام» نوشته معصومه دارابی و محمد مهدي قربانی فرصت ارائه داشت.

دارابی در ارائه خود با تشریح عملکردهای پلتفرم اینستاگرام از روند پژوهش خود و بررسی یافته ها سخن گفت.

چکیده این مقاله نیز به شرح ذیل است:

امروزه جدا کردن فضاها و فعالیت­های آنلاین و آفلاین چالش­برانگیز است و این در مورد دین نیز صادق است. زیرا فضاهای مذهبی آنلاین و آفلاین درهم‌آمیخته شده­اند. تبلیغ و عرضه دین در فضای رسانه­های اجتماعی به شکل آنلاین دارای چارچوب­های خاصی است که بر نوآوری و مشارکتی بودن، بسیار تأکید دارد لذا فعالیت دینی در رسانه­های نوین مثل اینستاگرام، فرصت­ها و چالش­هایی را به­وجود آورده است.

هدف: پژوهش حاضر قصد دارد که فرصت­ها و چالش­های دین در رسانه­های نوین در فضای مجازی با تأکید بر اینستاگرام را شناسایی و تبیین کند.

روش‌: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی با استفاده از "تحلیل تِم و تکنیک تجسم داده­کاوی" و مبتنی بر "مصاحبه نیمه­عمیق" است که از نظر هدف، توسعه­ای- کاربردی بوده و از روش کدگذاری مضامین برای تحلیل داده استفاده می­کند. داده­ها از طریق مصاحبه­های انفرادی با 15 نفر از اساتید و خبرگان دین و رسانه از طریق نمونه­گیری هدفمند و با استفاده از روش گلوله‌برفی به­دست آمد و درنهایت مهم­ترین فرصت­ها و چالش­های دین در رسانه­های نوین اینستاگرام شناسایی و تبیین شد و راهکارهایی برای رفع آن­ها ارائه شد.

یافته‌ها: مهم­ترین فرصت­ها شامل آینده‌­نگری در تولید محتوا، مدیریت حضور فعالانه نهادهای دینی در فضای مجازی و بهره­گیری از قابلیت­های اینستاگرام است، و مهم­ترین چالش­ها نیز حضور ضعیف دینی در فضای مجازی، سطحی‌نگری دین و تردید در آن، بهره­برداری غرب از فضای مجازی  و تخریب هدفمند ارزش­های اسلامی و ایرانی است.