امتیازات تفسیر «تسنیم» نسبت به «المیزان»/تفسیر تسنیم یک دایرة المعارف قرآنی است

حجت الاسلام حسین اشرفی عضو هیئت علمی مؤسسه بین المللی اسراء و از تنظیم کنندگان تفسیر تسنیم در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، این تفسیر را محصول اندیشه فرهیختگان حوزه علمیه دانست و افزود: در این درس تفسیر حدود 300 نفر حضور داشتند که اشکال گرفته و در شکل گیری محتوا مشارکت داشتند و بعد از پیاده شدن دروس تفسیر گویشی حضرت استاد جوادی، حدود 15 نفر بر روی آن از مستندسازی تا ارزیابی کار پژوهشی کردند.

وی در ادامه با بیان اینکه تفسیر تسنیم یک دایره المعارف قرآنی است، تصریح کرد: برای نسل فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی باب دانشی جالبی دارد. هنوز قدر این تفسیر دانسته نشده و در آینده جایگاه خود را در عالم اسلامی پیدا خواهد کرد زیرا مجلدات آن ترجمه نشده و خیلی ها اطلاع ندارند. این کتاب گرانسنگ با محوریت حضرت آیت الله جوادی و محصول فکری چند صد نفر از فرهیختگان حوزوی و همچنین بیش از 4 دهه کار علمی متناوب در این رابطه است. 

این استاد تفسیر حوزه علمیه قم نگارش به زبان فارسی را از برجستگی های تفسیر تسنیم دانست و افزود: تمام ایرانی ها می توانند از محتوای آن استفاده کنند اما محتوای آن مناسب عموم نیست بلکه هر کس که می خواهد استفاده کند باید آشنایی با کتب حوزوی و علوم عقلی و نقلی داشته باشد. حضرت آیت الله جوادی آملی اصرار داشتند که به زبان فارسی نوشته شود زیرا همانطور که شهید ابومهدی المهندس تصریح کرد زبان قرآن و زبان روایات عربی است اما زبان انقلاب زبان فارسی است و مطالب انقلاب باید به زبان فارسی صادر شود. حضرت استاد می خواستند به این نحو فارسی را پاس بدارند.

وی در ادامه با تأکید بر اینکه تفسیر تسنیم ترجمه المیزان نیست، اظهار داشت: درست است که این تفسیر فارسی است اما ترجمه المیزان نیست بلکه یک المیزان به زبان فارسی متناسب دهه امروز است و انگار هم اکنون علامه به زبان فارسی تفسیر گفته که طبیعتا چیزهای جدیدی دارد.

حجت الاسلام اشرفی با بیان اینکه انجام این تفسیر در زمان انقلاب یکی از امتیازات این کتاب است، گفت: تفسیر تسنیم قیم است چون در زمان انقلاب چاپ شده است و در سال 1403 رونمایی شده است و با خیلی از مباحث روز نظام جمهوری اسلامی سروکار داشته است. زمانی که آیات جنگ توسط علامه طباطبایی گفته می شد جنگ ملموس نبود چون نظام اسلامی نبود، اما علامه جوادی این مطالب را در انقلاب می گوید و آیات جنگ در 8 سال دفاع مقدس ملموس است. مباحث حدود و دیات نیز در دهه 50 و 60 ملموس نبود که پس از انقلاب ملموس شده و در تفسیر نگاه شده است.

وی به شبهات برخی کتب تفسیر اشاره کرد و نگاه به تفاسیر جهان اسلام را از امتیازات تفسیر تسنیم دانست و افزود: بسیاری از شبهات رشید رضا در تفسیر «المنار»، آلوسی در تفسیر «روح المعانی» و فخر رازی در تفسیر «کبیر» را پاسخ داده و حتی برخی از شبهات ابن عاشور را مورد اشاره قرار داده و توانسته حرف روز عالم تفسیر اسلام را بزند.

عضو هیئت علمی مؤسسه اسراء تسلط حضرت آیت الله جوادی آملی به مکاتب معاصر مانند سکولاریسم و پلورالیسم را مورد توجه قرار داد و پاسخ به آن ها بر اساس قرآن را سبب روزآمدی و کارآمدی تفسیر تسنیم دانست. 

وی با اشاره به سعه وجودی مفسر کتاب گفت: علامه جوادی آملی هم علوم معقول و هم منقول را می داند و فقط به تفسیر نپرداخته و مباحث عمیق و ژرف به پیش کشیده تا جایی که در این تفسیر جنبه معرفتی آن بر گرایش های دیگر غلبه دارد و تفسیر مستدل خوبی برای جامعه اسلامی بوده است و حتی به آراء اهل تسنن نیز توجه شده است و در مواردی پذیرش، در جایی که نیاز به اصلاح داشته و همچنین در موارد لازم نقد شده است.

حجت الاسلام اشرفی با تأکید به منابع زیاد کتاب تفسیری تسنیم اشاره کرد و افزود: در موارد زیادی در هر صفحه حدود 15 تا مورد اشاره قرار گرفته و در کل کتاب از بیش از 600 منبع از تفاسیر شیعه و سنی استفاده شده است. با توجه به اینکه 80 جلد آن تازه رونمایی شده است اما حدود 7 جلد کتاب و 120 مقاله پیرامون آن نوشته شده و بیش از 600 پایان نامه مرتبط با این تفسیر در سطح 4 و سطح 3 حوزه و دانشگاه به نگارش در آمده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: این تفسیر چون در ابتدا روش تفسیر قرآن به قرآن، در ثانی روش قرآن به روایت و در آخر نیز روش قرآن به عقل را داشته و همچنین تفسیر به علم معتبر روز را مورد توجه قرار داده است یک تفسیر جامع در بینش و نگرش است.