گزارش اختصاصی رسا؛
کاشی و آجرهای توجه‌طلب «فیضیه»
اثرات فرسودگی در جای جای بنای ارزشمند مدرسه مبارک فیضیه مشهود بوده و توجهات را به خود جلب می کند، اما بیش از همه توجه مسئولان را می طلبد.
مدرسه فیضیه، از دیرباز مرکز علم و فقاهت بوده و قدمت آن مورد اختلاف نظر محققان است. بر اساس کتیبه سردر ایوان جنوبی، این بنا به دستور شاه طهماسب اول در سال ۹۳۴ هجری قمری بنا شده است. اما، برخی محققان، از جمله مدرسی طباطبایی، این تاریخ را مربوط به سردر ورودی صحن عتیق حرم دانسته و معتقدند بنای اولیه مدرسه با نام «مدرسه آستانه» در قرن ششم هجری قمری پایه‌گذاری شده و در اواخر قرن یازدهم به «فیضیه» تغییر نام یافته است. گزارشات دیگری نیز حکایت از تاسیس مدرسه در دوره سلجوقیان در قرن پنجم قمری است که در حمله مغولان ویران شده و سپس در دوره صفویه بازسازی شده است. بنای فعلی این مدرسه در دوره فتحعلی‌شاه در سال‌های ۱۲۱۳ و ۱۲۱۴ هجری قمری با تخریب بنای قبلی بنا نهاده شد؛ همین گزارشات حکایت از قدم بالای این قطعه در جوار حرم کریمه اهل بیت (س) اهل بیت داشته و همین بنای فعلی شاهد علما و اتفاقات فراوانی دارد.
شیخ عبدالکریم حائری در طول اقداماتی که در بازتأسیس حوزه علمیه قم داشته در اقدامی در طبقه بالای مدرسه حجره‌هایی ساخت و همچنین کتابخانه ای در جوار آن نیز تأسیس کرد. مدرسه فیضیه در دوره‌های مختلف، از جمله زمان آیت‌الله بروجردی و پس از واقعه فیضیه، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. آیت الله گلپایگانی نیز در ترمیم مدرسه پس از واقعه دردناک فیضیه نقش داشت که یعنی علمای بزرگی در شکل گیری بنای آن نقش داشته و در طول زمان مأمن تحصیلی بسیاری از بزرگان بوده است.
یکی از مهم ترین اتفاقات قرن معاصر یعنی سخنرانی کوبنده امام روح الله خمینی(ره) در این مدرسه ایراد شد و پس از آن نهضت اسلامی علیه رژیم ستمشاهی شکل گرفت و تمثالی از امام خمینی(ره) در بالای یکی از حجره های آن، قرار داشته و نشان می دهد که آن مردم بزرگ روزگاری در گوشه ای از این مدرسه مبارک تحصیل و زندگی کرده است.
این مدرسه همچنان زنده و پویا بوده و هر روز شاهد درس و بحث طلاب زیادی و تعداد قابل توجهی از طلاب نیز در حجره‌های آن زندگی تحصیلی خود را می گذرانند. همه این موارد و هزاران مورد ناگفته دیگر بیانگر ارزش بنای این مکان شریف است و شایسته است که به طور ارزشمندی نیز به آن توجه شود. ابنیه تاریخی شاهدی بر گزاره های روی کاغذ تاریخ هستند که با خدشه و لطمه‌ای که می بینند، صفحه تاریخ را نیز با اندکی ابهام مواجه می کنند. بسیاری از ادعاهای تاریخی با اشاره به یک بنا و مکان به اثبات رسیده اند.
مدرسه علمیه فیضیه مکانی ارزشمند برای حوزه علمیه، تاریخ حوزه، تاریخ علمی شیعه و تاریخ ایران اسلامی است و همه این ابعاد اهمیت توجه به آن را افزایش می دهد.
هر رهگذری که به دقت به دیوارهای این بنای ارزشمند نگاه کند اثر گذر زمان و حوادث روزگار را بر ترک های آن می بیند و اهمیت ترمیم و نگهداری را احساس می کند. کاشی های شکسته و افتاده، ترک های آجرهای سنتی، مقرنس های گچ ریخته، گچ بری های لب پر شده، کاشی های به‌زور پیچ نگه داشته شده، نقاشی های محو شده و... ظاهر این مدرسه را به یک بنای مخروبه نزدیک می کند و لازم است که مورد توجه قرار گیرد. ایوان بلندی که در بلندای آن آیه شریفه «يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً» نگاشته شده، مقرنس های گچی اش فرو ریخته و سوراخ های بزرگی در زیر این آیه شریفه ایجاد شده است.
جدای از مسئولیت حوزه علمیه به عنوان بهره‌بردار بنا، فیضیه یک اثر ملی است که ترمیم آن وظیفه حافظین منافع ملی یعنی دولت و حکومت است. توجه به این اثر مهم در ابتدای باید از سوی حوزه علمیه صورت بگیرد و تلاش هایی جهت پیگیری ترمیم و تحکیم بنا توسط نهادهای مرتبط و مسئول انجام گیرد. کاشی های این مدرسه با افتادن و شکسته شدن طلب توجه می کنند و خواهان رسیدگی بیشتری به خشت، خشت آن هستند.
فیضیه میراث کهنی است که بنای آن از گذشتگان به ما رسیده و نفس های قدسی زیادی در آن تردد کرده اند. حفظ آجر به آجر این مدرسه به اندازه حفظ دیگر آثار تاریخی ارزش دارد و لازم است که سازمان میراث فرهنگی کشور اهتمام خود را برای حفظ این اثر نشان دهد. بنای مبارک این مدرسه از معدود آثار ثبت ملی استان قم بوده و سر اداره میراث فرهنگی از جهت ترمیم بنا خلوت است و می‌تواند به حال و روز آن رسیدگی کند.
ارسال نظرات